شەبەنگپێوی بارستایی پلازمای جووتکراوی سەپێنەر: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
دروست کراو بە وەرگێڕانی پەڕەی «طیف‌سنجی جرمی پلاسمای جفت‌شده القایی» تاگەکان: دروستکردنی وتاری نوێی بێپۆل بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد وەرگێڕی ناوەڕۆک وەرگێڕی ناوەڕۆکی ٢ |
No edit summary تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریکەری ویکیدەقی ٢٠١٧ |
||
| ھێڵی ١: | ھێڵی ١: | ||
{{Infobox chemical analysis|name=طیف‌سنجی جرمی پلاسمای جفت‌شده القایی|image=ICP-MS.jpg|caption=دستگاه طیف‌بین جرمی پلاسمای جفت‌شده القایی |
{{Infobox chemical analysis|name=طیف‌سنجی جرمی پلاسمای جفت‌شده القایی|image=ICP-MS.jpg|caption=دستگاه طیف‌بین جرمی پلاسمای جفت‌شده القایی |
||
Jiebo = ICP-MS|classification=[[طیف‌سنجی جرمی]]|analytes=|related=|hyphenated=}} |
Jiebo = ICP-MS|classification=[[طیف‌سنجی جرمی]]|analytes=|related=|hyphenated=}} |
||
| ھێڵی ٩: | ھێڵی ١٠: | ||
==== گازی ئارگۆن ==== |
==== گازی ئارگۆن ==== |
||
لە ICP-MS سەرچاوەی دروست کردنی [[ئایۆن]]، بریتیە لە پلازمای گازی [[ئارگۆن]] کە پلەی گەرمیەکەی دەگاتە ٨٠٠٠ کلڤن. سەرەتا پلازما بە هۆی مەشعەلێک لە جنسی کوارتز بەرهەم دەهێنرێت. پاشان نمونەی تاقی کردنەوەکە بە شێوەی تۆزکراو دەپڕژێنرێت و بە هۆی بەر کەوتنی بەو پلازمایەوە دەبێ بە ئایۆن.{{Ltr}}(M → M<sup>+</sup> + e<sup>-</sup>){{کۆتایی}}بەکار هێنانی گازی ئارگۆن بە دوو هۆکار دێت: ئەکەم بە هۆی فراوانی گازی ئارگۆن کە هەرزانترە لەو گازانەی کە لە کۆتا کۆڵۆمی خشتەی توخمە کیمیاییەکان (ناسراو بە گازەکانی نۆبڵ) نوسراوون. هەروەها ووزەی یەکەم '''[[ووزەی ئایۆنی]]''' بەرزترە لە توخمەکانی وەک [[ھیلیۆم|هێلیۆم]]، [[فلۆر]]، و [[نیۆن]]. کەواتە پلازمای گازی ئارگۆن خێراتر و ئاسانتر دەتوانێت ئەلێکتڕۆنێک لە ماددەی نمونە وەرگرێت و بیکات بە [[ئایۆن]]. لەم شێوەیەش دا ئایۆنی ماددەی کانزایی زیادتر دەتوانن لە ناوەندەکەدا بمێننەوە. |
لە ICP-MS سەرچاوەی دروست کردنی [[ئایۆن]]، بریتیە لە پلازمای گازی [[ئارگۆن]] کە پلەی گەرمیەکەی دەگاتە ٨٠٠٠ کلڤن. سەرەتا پلازما بە هۆی مەشعەلێک لە جنسی کوارتز بەرهەم دەهێنرێت. پاشان نمونەی تاقی کردنەوەکە بە شێوەی تۆزکراو دەپڕژێنرێت و بە هۆی بەر کەوتنی بەو پلازمایەوە دەبێ بە ئایۆن.{{Ltr}}(M → M<sup>+</sup> + e<sup>-</sup>){{کۆتایی}}بەکار هێنانی گازی ئارگۆن بە دوو هۆکار دێت: ئەکەم بە هۆی فراوانی گازی ئارگۆن کە هەرزانترە لەو گازانەی کە لە کۆتا کۆڵۆمی خشتەی توخمە کیمیاییەکان (ناسراو بە گازەکانی نۆبڵ) نوسراوون. هەروەها ووزەی یەکەم '''[[ووزەی ئایۆنی]]''' بەرزترە لە توخمەکانی وەک [[ھیلیۆم|هێلیۆم]]، [[فلۆر]]، و [[نیۆن]]. کەواتە پلازمای گازی ئارگۆن خێراتر و ئاسانتر دەتوانێت ئەلێکتڕۆنێک لە ماددەی نمونە وەرگرێت و بیکات بە [[ئایۆن]]. لەم شێوەیەش دا ئایۆنی ماددەی کانزایی زیادتر دەتوانن لە ناوەندەکەدا بمێننەوە.<ref>https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%DB%8C%D9%81%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C_%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C_%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%DB%8C%DB%8C</ref> |
||
==== لەیزەر ==== |
==== لەیزەر ==== |
||
وەک پێداچوونەوەی ١٤:٣٧، ٤ی شوباتی ٢٠٢٠
داڕێژە:Infobox chemical analysis
شەبەنگ پێوی بارستایی پلازمای جوت کراوی سەپێنەر (بە ئینگلیزی: Inductively coupled plasma mass spectrometry یا بە کورتی ICP-MS) جۆرێکە لە شەبەنگ پێوی بارستایی کە بۆ لێکۆڵینەوە لە بڕ و جۆری کانزاکان و هەندێ لە ناکانزاکان بەکاردێت. ئەم جۆرە ئامێرانە لە توانایان دا هەیە تا چڕی ١٠١٥ (ppq کورت کراوەی part per quadrillion) لە ماددە بپێوێت. خێرایی و هەستیاری ئەم ئامێرە وای لێکردوە کە زۆر بابەتی کیمیای شیکردنەوە و زۆرێ لە بابەتە تەئلیلیەکانی تر بەکار بێت.[١]
شێوەی ئیش کردن
شێوەی ئامادە کردنی نمونە
گازی ئارگۆن
لە ICP-MS سەرچاوەی دروست کردنی ئایۆن، بریتیە لە پلازمای گازی ئارگۆن کە پلەی گەرمیەکەی دەگاتە ٨٠٠٠ کلڤن. سەرەتا پلازما بە هۆی مەشعەلێک لە جنسی کوارتز بەرهەم دەهێنرێت. پاشان نمونەی تاقی کردنەوەکە بە شێوەی تۆزکراو دەپڕژێنرێت و بە هۆی بەر کەوتنی بەو پلازمایەوە دەبێ بە ئایۆن.
بەکار هێنانی گازی ئارگۆن بە دوو هۆکار دێت: ئەکەم بە هۆی فراوانی گازی ئارگۆن کە هەرزانترە لەو گازانەی کە لە کۆتا کۆڵۆمی خشتەی توخمە کیمیاییەکان (ناسراو بە گازەکانی نۆبڵ) نوسراوون. هەروەها ووزەی یەکەم ووزەی ئایۆنی بەرزترە لە توخمەکانی وەک هێلیۆم، فلۆر، و نیۆن. کەواتە پلازمای گازی ئارگۆن خێراتر و ئاسانتر دەتوانێت ئەلێکتڕۆنێک لە ماددەی نمونە وەرگرێت و بیکات بە ئایۆن. لەم شێوەیەش دا ئایۆنی ماددەی کانزایی زیادتر دەتوانن لە ناوەندەکەدا بمێننەوە.[٢]
لەیزەر
بە گشتی بۆ بە ئایۆن کردنی نمونە کانزاییەکان سود لە لەیزەر وەردەگیرێت. لەم تەکنیکەش دا نمونەکە پێویستە لە شێوەی هەورێک لە دەنکۆڵەی زۆر وورد بپڕژێنرێنە ناو پلازما.
بەهەڵم بوون
تەکنیکێکی تر بریتیە لە بە هەڵم کردنی ماددەکە بۆ ئەوەی ئاسان تر ئاڕاستە بکرێ بۆ ناو پلازماکە.
جیاکردنەوە
بە مەبەستی دروست کردنی پەیوەندی لە نێوان بەشی پلازما و بەشی شەبەنگ پێوی بەرستایی، پێویستە ئایۆنەکانەکانی نمونەکە بە ناو جیاکەرەوەیەک دا تێ بپەڕن کە تیرەکەی دەگاتە نزیک ١ تا ٠،٤ میلیمەتر. بۆ ئەم مەبەستەش پێویستە بۆشاییەکی گونجاو فەراهەم بکرێت بۆ ئەوەی ئایۆنەکان داخڵ بەم تیوبە ببن.
پێش جیاکردنەوەی بارستایی، پێویستە ئایۆنە موجەبەکان (کە بە هۆی پلازماکەوە بەرهەم هاتوونە) جیا بکرێنەوە لەو گەردە بێ بارگانە. بۆ ئەم مەبەستەش دوو شێوە ئیش کردن هەیە:
١) بەکار هێنانی خانەیەک کە بە هۆی بەرکەوتنەوە کارلێک دەکات بە شێوەیەک کە ئەم خانانە وەک فیلتەرێک کار دەکەن بۆ تێپەڕینی تەنها ئایۆنە موجەبەکان.
٢) بە کار هێنانی ناوەندی کارلێک. لەم شێوەیەدا بە بەکار هێنانی گازی کرلێک کەر وەک ئۆکسیجن و هێلیۆم ڕێگری دەکەن لەو بەشەیەی کە پێویست ناکات لە نمونەکەدا بمێنێت.
پێوانە کردن
ئایۆنە موجەبەکان لە سەر ئەساسی نسبەی بارستایی لەسەر بارگە (m/z) جیادەکرێنەوە و پاشان بە هۆی پڕۆسەی فۆتۆکارەبایی دەبینرێنەوە. بە هۆی کۆمیۆتەرێکەوە داتای بەدەست هاتوو شی دەکرێتەوە.
بە کار هێنانی لە تەکنەلۆژیای نانۆ
بە هۆی ئەم ئامێرەوە دەشێ لە یەک کاتدا چەندین توخم دیاری بکرێت. هەر وەها زۆر هەستیارە و بچوکترین بڕ دەدۆزێتەوە. یەکێک لە بە کارهێنانەکانی بۆ تەنۆلکە نانۆییەکانە.
سەرچاوەکان
- ^ https://en.wikipedia.org/wiki/Inductively_coupled_plasma_mass_spectrometry
- ^ https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%DB%8C%D9%81%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C_%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C_%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%DB%8C%DB%8C