بزوێنەری دیزڵ

بزوێنەری دیزڵ دروستکراوە لەلایەن لانگەن لەگەڵ وۆڵف لەژێر مۆڵەت،١٨٩٨

جینەکانی رۆنی شێڵ دەردەکەوێ لە ساڵی ١٩٥٢کە گەشەی بە بزوێنەری دیزڵ دا لە ساڵی١٨٧٧

بزوێنەری دیزڵ:ھەروەھا ناسراوە بە ھەڵگیرساندن بە پەستاوتن یان بزوێنەری (سی ئای),ناونراوە لە دوای ڕەدۆڵف دیزڵ ، بزوێنەرێکی سووتانی ناوەکیە کە سووتەمەنیەکەی تیادا دەسووتێ بە ھۆی پلەی گەرمیەکی بەرزی ھەوا لە ناو سلندەرەکە بەھۆی پەستاوتنێکی میکانیکی (پەستاوتنێکی گەرمی جێگیر)ئەم جۆرەیان ڕێک پێچەوانەی ھەڵگیرساندنی بزوێنەرە بە پریشکە وەک بزوێنەری بەنزین (بزوێنەری گازۆلین)یان بزوێنەری گاز (کە سووتەمەنیەکی گازیاوی پێچەوانەی بەنزینە) کە بەکاردێ بۆ سووتانی ئەو تێکەڵەیە کە لە ھەواو بەنزین پێک دێ بە یارمەتی پلاکی پریشکە.

بزوێنەری دیزل کار دەکا بە پەستان خستنە سەر ھەوایەکە بە تەنھا ، کە دەبێتە ھۆی بەرز کردنەوەی پلەی گەرمی ھەوایەکە لە سلندەرەکە بۆ پلەیەکی گەرمی بەرز کە ئەتۆمەکانی سووتەمەنی دیزڵ لە یەکتری جیا دەکاتەوە دەسووتێن لە ناو ژووری سووتانیەکە کە لە خۆوەوە ھەلدەگیرسێ ڵەگەل ئەو سووتەمەنیەیەی کە تەنھا پێشی ھەوایەکە دەست دەکات بە سووتان ،کە بڵاو بوونەوەکە بە شێوەیەکی ناڕێکە کە ئەمەش پێی دەوترێ تێکەڵاوێکی ناڕێکی ھەواو سووتەمەنیەکە .ئەو زەبرەی کە لە بزوێنەری دیزڵ دروست دەبێ کۆنتڕۆل کراوە لە لایەن بە کارھێنانی ڕێژەی ھەوا ؛لە جیاتی خنکاندنی ئەو ھەوایەی کە دیتە ناو ڕێڕەوی چوونەژوورەوە ، کە بزوێنەری دیزل پشت دەبەستێ بەو سووتەمەنیەی کە بەدوای یەکدا دەسووتێ ،لەگەل ڕێژەی ھەوا کە ھەمیشە زۆرە.

بزوێنەری دیزل بەرزترین توانای گەرمی ھەیە (توانای بزوێنەر) لە ھەر کردەیەکی ناوەکی و دەرەکی بزوێنەری سووتان بە ھۆی ڕێژەیەکی زۆری فراون بوون وە ئەو کەمیە بۆماوەیەش دە سووتێ کە توانا دەدات بە گەرمیەکە بەھۆی ھەوایەکی زۆر لە یەکتری جیا دەبنەوە .وە ئەو لێھاتویە لە دەست چووە کەمەش کە خۆی لێ دەپارێزرێ بە بەراورد لەگەل دوو هەنگاو یان بزوێنەرەکانی ھەڵگیرساندنی نا-راستەوخۆ بەبیێ ئامادەبوونی سووتەمەنیە نەسووتاوەکە لە دەمەوانەیەکی پێکداچوو کە ھەر چەندە ھیچ سووتەمەنیەک بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ ناڕوا ھاتنەناوەوە/ھەڵگیرساندن دواتر بۆ دەرەوە .ئەو نزوێنەرە دیزلانەی کە خێرایان کەمە (کە بەکاردێن لە بەلەم و چەندین بەکارھێنانی تر کە لە سەرووی ھەموویەوە کێشی بزوێنەرەکە گرینگ نیە) کە دەتوانێت بگات لێھاتویەکی کاریگەر کە ٪‏٥٥ ە

بزوێنەرى ديزل لەوانەيە دروست بكرێن هەروەك دوو-هەنگاو يان سووڕى چوار-هەنگاو . ئەوان لەسەرەتاوە بەكار هێنران هەروەك بەديلێكى كاراتر بۆ بزوێنەرى هەڵمى نەجوڵاو. لەساڵی ١٩١٠كان ئەوان بەكار هێنرابوون لە ژێردەريا و كەشتىەکان. بەكارهێنان لە بزوينەر، لۆرى، ئامرازى قورس و دردرووست کردنی ڕووەکەکان پاشان بەردەوام بوون . لە ١٩٣٠كان، ئەوان لەسەرخۆ دەستيان پێ كرد كە بەكار بهێنرێن لە چەندێك ئۆتۆمۆبيل. لە ١٩٧٠كان، بەكارهێنانی بزوێنەرىەکانی ديزل بەشێوەیەکی زیاتر لە ڕێگای کراوەوە ڕێگای داخراو ‎، لە وڵاتە يەكگرتووەكان زيادى كردووە. بەگوێرەى كۆنرەد رييف، تێكڕاى ئى يوو بۆ ئۆتۆمبێلەکانی ديزل حيسابى كرد بۆ نیوەی سەیارە تازە تۆمار کراوەکان

بزوێنەرە گەورەکانی دیزڵ لە ھەموو دونیا کە بەکاردێن لە خزمەت کردن ١٤ لوولەکن ,دوو هەنگاون لەگەل ئەو بزوێنەرەکانی دیزڵی واتەرکرافت کە توانایەکی بەرز دروست دەکەن کە نزیکی ١٠٠ مێگا واتە بۆ ھەریەکێکیان.

یەکەم بزوێنەری دێزڵ

یەکەم بزوێنەری دیزڵ: بزوێنەری دیزڵ پشکنینی بۆ کراوە لە کۆمپانیاو کارگەکان کە بەم شێوەیە دروست بکرێ، بە یارمەتی مۆرتز سکرۆتەر لەگەل ماکس فریدریچ گوتەرموە.کە سەرکەوتوو بو لە ڕازی کردنی ھەردووک کرەپ لە ئێسەن و ماسچینێنفابریک ئۆزبەگ ، کە گرێبرستەکیان واژوو کرد لە مانگی چواری ساڵی ١٨٩٣ و لەسەرەتاکانی وەرزی ھاوین بوو لە ساڵی ١٨٩٣ , یەکەم نموونەی بزوێنەری دیزڵ دروستکرا لە ئۆگزبەگ لە١٠ مانگی ئابی ساڵی ١٨٩٣ ، یەکەم داگیرساندن ڕووی دا ،ئەە سووتەمەنیەی کە بەکارھات بەنزین بوو لە وەرزی زستانی١٨٩٣-١٨٩٤, وە دووبارە بزوێنەری تری دروست کردەوە لە ١٨ ی کانوونی دووەمی ساڵی١٨٩٤ ، ئەو کەسانەی کە میکانیک بوون ئەوەیان گۆریبوو بۆ دووەم نموونە ، وە لە مانگی دوو (شوبات )ی ساڵی ١٩٨٤ کە بزوێبەرەکە دووبارە وا دیزاین کراوە کە [٨٨ جار بخولێتەوە لە یەک خولەک ] لەگەڵ ئەو ھەواڵانەی، [ماسچینێنفابریک] ئەوگسبرەگس کە وەک گوڵ دەگەشێتەوە بە ٪‏٣٠ ،کە پێشبینی داواکردنێکی مەزن دەکەن بۆ بزوێنەرێکی کاراتر ، لە٢٦ حوزەیرانی ساڵی ١٨٩٥ کە بزوێنەرەکە توانایەکی کاریگەری بەدەست ھێنا بە ڕێژەی لە ٪١٦.٦کە ڕێژەی بەکارھێنانی سووتەمەنی تیایدا ٥١٩ g.KW -١.hr-١. لەگەل ئەوەشدا سەڕەڕای سەلماندنی چەمکەکە بەڵان ئەم بزوێنەرە بووە ھۆی چاندین کێشە لەگەڵ ئەوەشدا نەیتوانی ھیچ پێشکوتنێک بەخۆیەوە ببینێت بۆیە ، کرەپ دەستی کرد بە پووچەڵکردنەوەی ئە گرێبەستەی کە لەگەڵ دیزڵ کردبوویان ، وە دیزڵ زۆری لێکرا تا دیزاینی بزوێنەرەکە باشتر بکات خێرا ڕۆیشت بۆ نموونەی سێیەمی بزوێنەرەکە لە نێوان ٨ی تشرینی دووەم و٢٠کانوونی یەکەم ساڵی١٨٩٥ , دووەم نموونە بەسەرکەوتوی پارێزگاری لێکرا لەسەر مێزی تاقی کردنەوە بۆ ماوەی ١١١ کاتژمێر ،کە لە ڕاپۆرتی مانگی یەک (کانوونی دووەم)کە وایان دانا سەر دەکەون

وە لە مانگی دوو (شوبات )ساڵی١٨٩٦ کە دیزڵ سێەم نموونەی ڕەچاو کرد کە سوپەر چارگەر بوو [یمانوێڵ ] [ لاوستێر ] ئەو کەسانەبوون کە فەرمانیان پێکرا تاسێیەم نموونە وێنە بکێشن ، وە ئەم وێنە کێشانەیان تەواو کرد لە٣٠ نیسانی ١٨٩٦، لە ھاوینی ھەمان ساڵدا بزوێنەرەکە بزوێنەرەکە دروستکرا وە لە ٦تشرینی یەکەم ساڵی ١٨٩٦. وە ئەم تاقیکردنەوانە کران لە سەرەتایەکانی ساڵی ١٨٩٧ یەکەن تاقیکردنەوەی گشتی کە دەستیان پێکرد لە ١ی شووباتی ساڵی ١٨٩٧ بوو ،تاقیکردنەوەی مۆرتز سچرۆتێر کە بە تاقیکردنەوەکی سەرەکی بزوێنەری دیزڵ دادەنرێ کە کە تاقیکرایەوە لە ١٧ شووباتی ساڵی ١٨٩٧ کە بزوێنەرەکە بە ڕێژەی kw ١٣.١ گەڵسەنگێندرا لەگەڵ بەکارھێنانی سووتەمەنیەکی دیاری کراو کە٣٢٤ g.kw -١.hr-١ بە ھۆی توانایەکی کاریگەر کە ٢٦.٦٪ . تا ساڵی ١٨٩٨ دیزڵ ببو بە ملیۆنێر.

بنچینەکانی کارکردن

تایبەتمەندیەکان

تایبەتماندیەکانی بزوێنەری دیزڵ پێک دێت لە:

*داگیرساندن بە پەستاوتن : بەهۆی پەستناوتنێک کە گەرمیەکەی بە نزیکەی جێگیرە ،وە سووتەمەنیەکە دەست دەکات بەسووتان بەبێ یارمەتی هیچ ئامرازێکی سووتان بۆ نموونە پلاکی داگیرساندن .

•گۆڕانی تێکەڵەکە لەناو ژوری سوتان:هەوا لەگەل سووتەمەنیەکە تێکەل دەبێ لە ناو ژووری سوتان بەڵام لەگەڵ سووتەمەنیەکە تێکەڵ نابێ لە ناو بۆڕی هاتنە ژوورەوە .لە جیاتی خنکاندنی تێکەڵەی هەواو سوتەمەنیەکە ئەو زەبرەی کە دروست دەبێ (لە ئەنجامی خوولانەوەی کرانک شەفتەکە بە چەندین خێرای جۆراو جۆر ) کە بەتەنھا بارستای سووتەمەنیەکەی دەکەوێتە سەر ،وە ھەمیشە لەگەل بەشێکی ھەوایەکە تێکەڵ دەبێ تا بتوانێ.

•تێکەڵەیەکی نا ھاو چەشن لە ھەواو سووتەمەنی : بڵاوبونەوەی ھەواو سووتەمەنیەکە لە ناو ژووری سووتان ناڕێکە.

•ڕێژەیەکی زۆری ھەوا: ھەمیشە بە ھۆی ئەو ھەوایەی کە دێتە ژوورەوە تا بکرێ ئەوا پشت بە تەواوی پشت بە تێکەڵبوونی سووتەمەنیەکە نا بەستێ بزوێنەرەکانی دیزڵ($\lambda _{v}\geq \lambda _{min}>1$ $\lambda _{v}\geq \lambda _{min}>1$)کە ڕێژەی ھەوایان کەمترە لە ستۆکیۆمێترک

•بڵاوبوونەوەی گڕەکە : لە سووتانەکە، سەرەتا ئۆکسجین بڵاودەبێتەوە بە ناو گڕەکە لە جیاتی ئەوەی کە ھەوایەکە لەگەڵ سووتەمەنیەکە تێکەڵ بێ پێش کرداری سووتان کە ئەنجامەکەی لەوانەیە گڕێک دروست بێ پێش تێکەڵ بوونەکە

•سووتەمەنی لەگەڵ بەرزترین توانای سووتان : کاتێک کە بزوێنەرەکانی دیزڵ بەتەنھا پشت بە سووتانێک دەبەستن کە بە ھۆێ پەستاوتنەوە دروست دەبن ، وە سووتەمەنیش لەگەڵ بەرزترین توانای سووتان (ڕێژەی سیتان) نموونەیە بۆ کرداری بزوێنەرێکی لە بار ، سووتەمەنی لەگەڵ بە بەرگری تەقەتەقێکی باش (ڕێژەی ئۆکتان ) بۆ نموونە .بەنزین کە زۆر کوالێتیەکەی کەمترە بۆ بزوێنەرەکانی دێزڵ