وەک پێداچوونەوەی ‏٠٩:٣٦، ١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٩

Tuberculosis - سيل

وێنەی ڕادیۆگرافی کەسێکی تووشبوو بە دەردەباریکە

سيل (سيل) نەخۆشيێكى درمە عادەتەن بوويە هۆى لەلايەن سيلى ميكۆباكتەريوم (ئێم تى بى) بەكتريا. سيل بە شێوەيەكى گشتى كار لە سيەكان دەكات، بەڵام هەروەها دەتوانێت كار لە بەشێكى ديكەى لەش بكەن. زۆربەى هەوكردن نيشانەيان نيە، كە تيايدا حالەت ئەوەيە ناسراو بە سيلى پەنهان. نزيكەى ١٠٪ى پەنهان چوونە پێشى هەوكردن بۆ نەخۆشيى چاڵاك كە، ئەگەر ئەنترييتيد بەجێ هێڵرا، دەكوژێت نزيكەى نيوە لە ئەوانە كار لەيان كرد. نيشانەى كلاسيكى سيلى چاڵاك

سيل بڵاو بوونەوەيە بەناو هەواكە كاتێك خەڵك كە سيلى چاڵاك هەيانە لەيان كۆكەى سى، تف، قسە بكە، يان دەپژمێت. خەڵك لەگەڵ سيلى پەنهان نەخۆشيەكە بڵاو ناكاتەوە. هەوكردنى چاڵاك زياتر ڕوو دەدات زۆرجار لە خەڵك لەگەڵ ئێچ ئاى ڤى / ئەى ئاى دى ئێس و لە ئەوانە كە دەستنيشان كردنى دووكەڵى سيلى چاڵاك لەسەر بنەماى تيشكى ئێكسى سنگە، هەروەها تاقيكردنەوە و كەلتوورى وردبينيى شلەى لەش. دەستنيشان كردنى سيلى پەنهان پشت پێ دەبەستێت لەسەر تاقيكردنەوەى پێستى ڤاكسينى دژى نەخۆشى سيل

پێشگيريى سيل گەڕان بەدواى نەخۆشى ئەوانە بەشدارى دەكات لە مەترسيى بڵند، دۆزينەوە و چارەسەرى زووى حالەت، و كوتان لەگەڵ باسيل: - لە شيش يا داردەست دەچێت و زنجيرە دەبەستێتەكە كالمەتتە-گوەرين (بى سى گى) كوتان. ئەوانە لە مەترسيى بڵند خێزان دەگرێتەوە، شوێنى كار، و پەيوەنديى كۆمەڵايەتيى خەڵك لەگەڵ سيلى چاڵاك. چارەسەر بەكارهێنانى دژە زيندەى زۆر داوا دەكات بەسەر ماوەيێكى درێژ. بەرگريى دژە زيندە گرفتێكى گەشە سەندنە لەگەڵ زياد كردنى ڕێژەى سيلى دەرمان-بەرگەگرى زۆر (ئێم دى ئار - تى بى) و بەفراوانى

تا ٢٠١٨ يەك-چارەكى دانيشتوانى جيهان بيرە كە تووش ببرێت لەگەڵ سيل. هەوكردنى نوێ ڕوو دەدەن لە نزيكەى ١٪ى دانيشتوان هەر ساڵێك. لە ٢٠١٧، زياتر هەبوو لە ١٠ مليۆن حالەتى سيلى چاڵاك كە بووى بە هۆى ١.٦ مليۆن مردن. ئەمە دەكات ئەوەكە ژمارەى يەك هۆى مردن لە نەخۆشيێكى درمەوە. زياتر لە ٩٥٪ى مردن ڕوويان دا لە دەر كەوتنى وڵات، و زياتر لە ٥٠٪ لە هندستان.

نيشانە

سيل لەوانەيە هەر بەشێكێك لە لەش تووش ببێت، بەڵام زۆربەى بەشێوەيەكى گشتى ڕوو دەدات لە سيەكان (ناسراو بە سيلى پوولمەنێرى). سيلى ئەكستراپولمۆنارى ڕوو دەدات كاتێك سيل دەر دەكەوێت ئۆوتسيدە ئۆف سيەكان، هەرچەندە سيلى ئەكستراپولمۆنارى لەوانەيە پێكەوە بژيێت لەگەڵ سيلى پوولمەنێرى.

نيشانە و نيشانەى گشتى تا دەگرنەوە، ساردى، ئارەق دەكاتى شەو، لەدەستدانى ئارەزووى خواردن، دابەزاندنى كێش، و شەكەتى. بزمارى گرنگ بەكوتەك لێ دان لەوانەيە هەروەها ڕوو بدات.

هۆ

هۆى سەرەكيى سيل سيلى ميكۆباكتەريومە (ئێم تى بى)،ێك بچووك، ئێرەوبيك، باسيل: - لە شيش يا داردەست دەچێت و زنجيرە دەبەستێتى نۆنمۆتيلە. ناوەرۆكى چەوريى بڵندى ئەم نەخۆشيزا ڕوون دەكاتەوە بۆ زۆريى تايبەتمەنديى پزيشكيى بێهاوتا. ئەو هەر دابەش دەكات ١٦ بۆ ٢٠ كاتژمێر، كە ڕێژەيێكى يەگجار هێواشە بردراوردى كرد لەگەڵ بەكترياى ديكە، كە عادەتەن دابەش دەكەن لە كەمتر لە ئان كاتژمێر. ميكۆباكتەريايێك بيلايەرى چەوريى پەردەى دەرەوەى هەيە. ئەگەر لەكەيێكى گرام ئەنجام دەدرێت، ئێم تى بى يان زۆر بەبێهێزى " گرام-ئيجابى " لەكە يان بۆيە لە ئەنجامى چەوريى بڵند ناهێلێتەوە و [ميكۆليك] ناوەرۆكى ترشى ديوارى خانەى. ئێم تى بى دەتوانێت ڤايرۆس لەناوبەرى بێهێز بەرگەگرتن و بژيێت لە دەوڵەتێكى وشك بۆ چەندين هەفتە.

لە سروشت، ژوورۆچكەى بەكترياكە دەتوانێت تەنها گەشە بسێنێت لە نێو خانەكانى زيندەوەرێكى خانەخوێ، بەڵام م. سيل دەتوانێت ڕۆشنبير بێت لە تاقيگەكە.

دەستنيشان كردن

سيلى چاڵاك

دەستنيشان كردن سيلى چاڵاك تەنها داى مەزراند لەسەر نيشانە و نيشانە زەحمەتە، هەروەك نەخۆشيەكە دەستنيشان دەكەن لە ئەوانە كەيێك بێهێز كراو سيستەمى بەرگرييان هەيە. دەستنيشان كردنێكى سيل دەبێت، لەگەڵ ئەوەشدا، ڕەچاو بكرێت لە ئەوانە لەگەڵ نيشانەى نەخۆشيى سى يان دەستوورى نيشانە بەردەوام درێژتر لە دوو هەفتە

تيشكى ئێكسێكى سنگ و كەلتوورى بەلغەمى زۆر بۆ باسيلليى ڕۆژووى-ترش بە شێوەيەكى نموونەيى بەشێك لە هەڵسەنگاندنى بەراييە. [ينتەرفەرۆن-γ] پشكنينى ئازاد كردن و تاقيكردنەوەى پێستى ڤاكسينى دژى نەخۆشى سيلى سوودى بچووكن لەكە دەر كەوتن جيهان. ئينتەرفيرۆن پشكنينى ئازاد كردنى گاما: تيپى سێيەمە لە ئەلفوبێى يۆنانى ([ ئاى گى ئار ئەى ]) كۆنترۆڵ كردنى هاوشێوە هەيان بب لە ئەوانە لەگەڵ ئێچ ئاى ڤى دەستنيشان كردنێكى كۆتاى پێهاتووى سيل دەكرێت لەلايەن ديارى كردنى م. سيل لە نموونەيێكى پزيشكى (بۆ نموونە، بەلغەم، جەراعەت، يان پشكنينى شانەييێكى شانە). لەگەڵ ئەوەشدا، كردارى كەلتوورى زەحمەت بۆ ئەم زيندەوەرە هێواش-ڕوواوە دەتوانێت دوو شەش هەفتە ڕوو بكاتە بۆ خوێن يان كەلتوورى بەلغەم. بەم جۆرە، چارەسەر زۆرجار دەست پێ دەكرێت لەپێش كەلتوور تەئكيد دەكرێنەوە.

تاقيكردنەوەى گەورە كردنى ترشى نوكلێييك و ئادەنۆسينە [ديميناسە] تاقى دەكەنەوە لەوانەيە دەستنيشان كردنى خێراى سيل ڕێ بدەن. ئەم تاقيكردنەوە، لەگەڵ ئەوەشدا، بەڕۆتينى ڕا ناسپێررێت، هەروەك ئەوان بەدەگمەن دەگۆڕن چۆن كەسێك مامەڵە لەگەڵ دەكرێت. خوێن تاقى دەكاتەوە تا دژەتەن هەست بكات بە دياريكراو يان ناسك نيە، بۆيە ئەوان ڕا ناسپێررێن.

سيلى پەنهان

ەكە [مانتۆوكس] تاقيكردنەوەى پێستى ڤاكسينى دژى نەخۆشى سيل زۆرجار ڕا دەهێرێت خەڵك شاشە لە مەترسيى بڵند بۆ سيل. ئەوانە كە لەوەوپێش ئيميەنايزد بوون لەگەڵ [باسيللە] كوتانى كالمەتتە-گوەرين لەوانەيە ئەنجامێكى تاقيكردنەوەى هەڵە-ئيجابيێت هەبێت. تاقيكردنەوەكە لەوانەيە بە درۆ نەرێنى بێت لە ئەوانە لەگەڵ ساركۆيد، گرێيلمفاويى هۆجكين، بەدخۆراكى، و زۆربەى بە شێوەيەكى ديار، سيلى چاڵاكئينتەرفيرۆن پشكنينى ئازاد كردنى گاما: تيپى سێيەمە لە ئەلفوبێى يۆنانى، لەسەر نموونەيێكى خوێن، ڕا دەسپێررێت لە ئەوانە كە ئيجابين بۆكە [مانتۆوكس] تاقيكردنەوە. ئەمانە كار تێ ناكرێن لەلايەن كوتان يان زۆربەى ميكۆباكتەرياى ژينگەيى، بۆيە ئەوان كەمتر ئەنجامى هەڵە-ئيجابى دروست دەكەن. لەگەڵ ئەوەشدا، ئەوان كار تێ دەكرێن لەلايەن م. [سزولگاي]، م. [مارينوم]، و م. [كانساسيي] .ئاى گى ئار ئەى س لەوانەيە هەستيارى زياد بكات كاتێك بەكارى هێنا جگە لە تاقيكردنەوەى پێست، بەڵام لەوانەيە كەمتر ناسك بێت لە تاقيكردنەوەى پێست كاتێك بەتەنها بەكارى هێنا.

ەكە وڵاتە يەكگرتووەكان پاراستن خزمەتگوزارى هێزى ئەرك ([ يوو ئێس پى ئێس تى ئێف ]) خەڵكى گەڕان بەدواى نەخۆشيى ڕا سپاردووە كە لە مەترسيى بڵندن بۆ سيلى پەنهان لەگەڵ يان تاقيكردنەوەى پێستى ڤاكسينى دژى نەخۆشى سيل يان پشكنينى ئازاد كردنى گاما: تيپى سێيەمە لە ئەلفوبێى يۆنانيى-ئينتەرفيرۆن. لەو كاتەى هەندێك هەيانە ڕا دەسپێرن تاقى كردنەوە كرێكارى چاودێرى تەندروستى، بەڵگەى سوود بۆ ئەمە هەژارە تا ٢٠١٩. بنكەكان بۆ كۆنترۆڵى نەخۆشى و پێشگيرى (سى دى سى) لە ى وەستا ڕا سپاردن ساڵانە تاقى كردنەوەى كرێكارى چاودێرى تەندروستى بەبێ كەوتنەبەر دەزانن لە ٢٠١٩.

دەروازەی پزیشکی

ئەم پزیشکی وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

@@ ھێڵی ١: / ھێڵی ١: @@
+= Tuberculosis - سيل =
-[[پەڕگە:Tuberculosis-x-ray-1.jpg|وێنۆک|وێنەی ڕادیۆگرافی کەسێکی تووشبوو بە دەردەباریکە]]
+[[پەڕگە:Tuberculosis-x-ray-1.jpg|وێنۆک|وێنەی ڕادیۆگرافی کەسێکی تووشبوو بە دەردەباریکە]]سيل (سيل) نەخۆشيێكى درمە عادەتەن بوويە هۆى لەلايەن سيلى ميكۆباكتەريوم (ئێم تى بى) بەكتريا. سيل بە شێوەيەكى گشتى كار لە سيەكان دەكات، بەڵام هەروەها دەتوانێت كار لە بەشێكى ديكەى لەش بكەن. زۆربەى هەوكردن نيشانەيان نيە، كە تيايدا حالەت ئەوەيە ناسراو بە سيلى پەنهان. نزيكەى ١٠٪ى پەنهان چوونە پێشى هەوكردن بۆ نەخۆشيى چاڵاك كە، ئەگەر ئەنترييتيد بەجێ هێڵرا، دەكوژێت نزيكەى نيوە لە ئەوانە كار لەيان كرد. نيشانەى كلاسيكى سيلى چاڵاك
+سيل بڵاو بوونەوەيە بەناو هەواكە كاتێك خەڵك كە سيلى چاڵاك هەيانە لەيان كۆكەى سى، تف، قسە بكە، يان دەپژمێت. خەڵك لەگەڵ سيلى پەنهان نەخۆشيەكە بڵاو ناكاتەوە. هەوكردنى چاڵاك زياتر ڕوو دەدات زۆرجار لە خەڵك لەگەڵ ئێچ ئاى ڤى / ئەى ئاى دى ئێس و لە ئەوانە كە دەستنيشان كردنى دووكەڵى سيلى چاڵاك لەسەر بنەماى تيشكى ئێكسى سنگە، هەروەها تاقيكردنەوە و كەلتوورى وردبينيى شلەى لەش. دەستنيشان كردنى سيلى پەنهان پشت پێ دەبەستێت لەسەر تاقيكردنەوەى پێستى ڤاكسينى دژى نەخۆشى سيل
-'''دەردەباریکە''' یان '''سیل''' ([[ئینگلیزی]]: Tuberculosis) یەکێکە لە نەخۆشییە [[بەکتریا]]ییەکان، کە ھۆکاری نەخۆشییەکە بەکتریای مایکۆباکتێریوم توبێرکولۆسیس (''Mycobacterium tubercu-losis'')، ئەو ناوچەیەیەی کە نەخۆشییەکە زۆربەی جاران کاری تێدەکاتە سەر مرۆڤ بریتییە لە [[سی (ئەندام)|سییەکان]]، [[ئێسک]]ەکان. نەخۆشییەکە بەھۆی کۆکەوە دەگوازرێتەوە لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی تر.
+پێشگيريى سيل گەڕان بەدواى نەخۆشى ئەوانە بەشدارى دەكات لە مەترسيى بڵند، دۆزينەوە و چارەسەرى زووى حالەت، و كوتان لەگەڵ باسيل: - لە شيش يا داردەست دەچێت و زنجيرە دەبەستێتەكە كالمەتتە-گوەرين (بى سى گى) كوتان. ئەوانە لە مەترسيى بڵند خێزان دەگرێتەوە، شوێنى كار، و پەيوەنديى كۆمەڵايەتيى خەڵك لەگەڵ سيلى چاڵاك. چارەسەر بەكارهێنانى دژە زيندەى زۆر داوا دەكات بەسەر ماوەيێكى درێژ. بەرگريى دژە زيندە گرفتێكى گەشە سەندنە لەگەڵ زياد كردنى ڕێژەى سيلى دەرمان-بەرگەگرى زۆر (ئێم دى ئار - تى بى) و بەفراوانى
-== سەرچاوەکان ==
-کتێبی زیندەزانی - پۆلی یازدەھەمی زانستی.
+تا ٢٠١٨ يەك-چارەكى دانيشتوانى جيهان بيرە كە تووش ببرێت لەگەڵ سيل. هەوكردنى نوێ ڕوو دەدەن لە نزيكەى ١٪ى دانيشتوان هەر ساڵێك. لە ٢٠١٧، زياتر هەبوو لە ١٠ مليۆن حالەتى سيلى چاڵاك كە بووى بە هۆى ١.٦ مليۆن مردن. ئەمە دەكات ئەوەكە ژمارەى يەك هۆى مردن لە نەخۆشيێكى درمەوە. زياتر لە ٩٥٪ى مردن ڕوويان دا لە دەر كەوتنى وڵات، و زياتر لە ٥٠٪ لە هندستان.
-{{تووڵی دەروازە|پزیشکی}}
+=== نيشانە ===
+سيل لەوانەيە هەر بەشێكێك لە لەش تووش ببێت، بەڵام زۆربەى بەشێوەيەكى گشتى ڕوو دەدات لە سيەكان (ناسراو بە سيلى پوولمەنێرى). سيلى ئەكستراپولمۆنارى ڕوو دەدات كاتێك سيل دەر دەكەوێت ئۆوتسيدە ئۆف سيەكان، هەرچەندە سيلى ئەكستراپولمۆنارى لەوانەيە پێكەوە بژيێت لەگەڵ سيلى پوولمەنێرى.
+نيشانە و نيشانەى گشتى تا دەگرنەوە، ساردى، ئارەق دەكاتى شەو، لەدەستدانى ئارەزووى خواردن، دابەزاندنى كێش، و شەكەتى. بزمارى گرنگ بەكوتەك لێ دان لەوانەيە هەروەها ڕوو بدات.
+=== هۆ ===
+هۆى سەرەكيى سيل سيلى ميكۆباكتەريومە (ئێم تى بى)،ێك بچووك، ئێرەوبيك، باسيل: - لە شيش يا داردەست دەچێت و زنجيرە دەبەستێتى نۆنمۆتيلە. ناوەرۆكى چەوريى بڵندى ئەم نەخۆشيزا ڕوون دەكاتەوە بۆ زۆريى تايبەتمەنديى پزيشكيى بێهاوتا. ئەو هەر دابەش دەكات ١٦ بۆ ٢٠ كاتژمێر، كە ڕێژەيێكى يەگجار هێواشە بردراوردى كرد لەگەڵ بەكترياى ديكە، كە عادەتەن دابەش دەكەن لە كەمتر لە ئان كاتژمێر.  ميكۆباكتەريايێك بيلايەرى چەوريى پەردەى دەرەوەى هەيە. ئەگەر لەكەيێكى گرام ئەنجام دەدرێت، ئێم تى بى يان زۆر بەبێهێزى " گرام-ئيجابى " لەكە يان بۆيە لە ئەنجامى چەوريى بڵند ناهێلێتەوە و [ميكۆليك] ناوەرۆكى ترشى ديوارى خانەى. ئێم تى بى دەتوانێت ڤايرۆس لەناوبەرى بێهێز بەرگەگرتن و بژيێت لە دەوڵەتێكى وشك بۆ چەندين هەفتە.
+لە سروشت، ژوورۆچكەى بەكترياكە دەتوانێت تەنها گەشە بسێنێت لە نێو خانەكانى زيندەوەرێكى خانەخوێ، بەڵام م. سيل دەتوانێت ڕۆشنبير بێت لە تاقيگەكە.
+<br />
+=== دەستنيشان كردن ===
+==== سيلى چاڵاك ====
+دەستنيشان كردن سيلى چاڵاك تەنها داى مەزراند لەسەر نيشانە و نيشانە زەحمەتە، هەروەك نەخۆشيەكە دەستنيشان دەكەن لە ئەوانە كەيێك بێهێز كراو سيستەمى بەرگرييان هەيە. دەستنيشان كردنێكى سيل دەبێت، لەگەڵ ئەوەشدا، ڕەچاو بكرێت لە ئەوانە لەگەڵ نيشانەى نەخۆشيى سى يان دەستوورى نيشانە بەردەوام درێژتر لە دوو هەفتە
+تيشكى ئێكسێكى سنگ و كەلتوورى بەلغەمى زۆر بۆ باسيلليى ڕۆژووى-ترش بە شێوەيەكى نموونەيى بەشێك لە هەڵسەنگاندنى بەراييە. [ينتەرفەرۆن-γ] پشكنينى ئازاد كردن و تاقيكردنەوەى پێستى ڤاكسينى دژى نەخۆشى سيلى سوودى بچووكن لەكە دەر كەوتن جيهان. ئينتەرفيرۆن پشكنينى ئازاد كردنى گاما: تيپى سێيەمە لە ئەلفوبێى يۆنانى ([ ئاى گى ئار ئەى ]) كۆنترۆڵ كردنى هاوشێوە هەيان بب لە ئەوانە لەگەڵ ئێچ ئاى ڤى دەستنيشان كردنێكى كۆتاى پێهاتووى سيل دەكرێت لەلايەن ديارى كردنى م. سيل لە نموونەيێكى پزيشكى (بۆ نموونە، بەلغەم، جەراعەت، يان پشكنينى شانەييێكى شانە). لەگەڵ ئەوەشدا، كردارى كەلتوورى زەحمەت بۆ ئەم زيندەوەرە هێواش-ڕوواوە دەتوانێت دوو شەش هەفتە ڕوو بكاتە بۆ خوێن يان كەلتوورى بەلغەم. بەم جۆرە، چارەسەر زۆرجار دەست پێ دەكرێت لەپێش كەلتوور تەئكيد دەكرێنەوە.
+تاقيكردنەوەى گەورە كردنى ترشى نوكلێييك و ئادەنۆسينە [ديميناسە] تاقى دەكەنەوە لەوانەيە دەستنيشان كردنى خێراى سيل ڕێ بدەن. ئەم تاقيكردنەوە، لەگەڵ ئەوەشدا، بەڕۆتينى ڕا ناسپێررێت، هەروەك ئەوان بەدەگمەن دەگۆڕن چۆن كەسێك مامەڵە لەگەڵ دەكرێت. خوێن تاقى دەكاتەوە تا دژەتەن هەست بكات بە دياريكراو يان ناسك نيە، بۆيە ئەوان ڕا ناسپێررێن.
+==== سيلى پەنهان ====
+ەكە [مانتۆوكس] تاقيكردنەوەى پێستى ڤاكسينى دژى نەخۆشى سيل زۆرجار ڕا دەهێرێت خەڵك شاشە لە مەترسيى بڵند بۆ سيل. ئەوانە كە لەوەوپێش ئيميەنايزد بوون لەگەڵ [باسيللە] كوتانى كالمەتتە-گوەرين لەوانەيە ئەنجامێكى تاقيكردنەوەى هەڵە-ئيجابيێت هەبێت. تاقيكردنەوەكە لەوانەيە بە درۆ نەرێنى بێت لە ئەوانە لەگەڵ ساركۆيد، گرێيلمفاويى هۆجكين، بەدخۆراكى، و زۆربەى بە شێوەيەكى ديار، سيلى چاڵاكئينتەرفيرۆن پشكنينى ئازاد كردنى گاما: تيپى سێيەمە لە ئەلفوبێى يۆنانى، لەسەر نموونەيێكى خوێن، ڕا دەسپێررێت لە ئەوانە كە ئيجابين بۆكە [مانتۆوكس] تاقيكردنەوە. ئەمانە كار تێ ناكرێن لەلايەن كوتان يان زۆربەى ميكۆباكتەرياى ژينگەيى، بۆيە ئەوان كەمتر ئەنجامى هەڵە-ئيجابى دروست دەكەن. لەگەڵ ئەوەشدا، ئەوان كار تێ دەكرێن لەلايەن م. [سزولگاي]، م. [مارينوم]، و م. [كانساسيي] .ئاى گى ئار ئەى س لەوانەيە هەستيارى زياد بكات كاتێك بەكارى هێنا جگە لە تاقيكردنەوەى پێست، بەڵام لەوانەيە كەمتر ناسك بێت لە تاقيكردنەوەى پێست كاتێك بەتەنها بەكارى هێنا.
+ەكە وڵاتە يەكگرتووەكان پاراستن خزمەتگوزارى هێزى ئەرك ([ يوو ئێس پى ئێس تى ئێف ]) خەڵكى گەڕان بەدواى نەخۆشيى ڕا سپاردووە كە لە مەترسيى بڵندن بۆ سيلى پەنهان لەگەڵ يان تاقيكردنەوەى پێستى ڤاكسينى دژى نەخۆشى سيل يان پشكنينى ئازاد كردنى گاما: تيپى سێيەمە لە ئەلفوبێى يۆنانيى-ئينتەرفيرۆن. لەو كاتەى هەندێك هەيانە ڕا دەسپێرن تاقى كردنەوە كرێكارى چاودێرى تەندروستى، بەڵگەى سوود بۆ ئەمە هەژارە تا ٢٠١٩. بنكەكان بۆ كۆنترۆڵى نەخۆشى و پێشگيرى (سى دى سى) لە ى وەستا ڕا سپاردن ساڵانە تاقى كردنەوەى كرێكارى چاودێرى تەندروستى بەبێ كەوتنەبەر دەزانن لە ٢٠١٩.{{تووڵی دەروازە|پزیشکی}}
 {{پزیشکی-کۆلکە}}