بیروونی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
زانیاری نوێ تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی دیداری |
خاوێنکردن و ڕێکخستنەوە تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی دیداری دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە |
||
ھێڵی ٣٢: | ھێڵی ٣٢: | ||
|خێزان = |
|خێزان = |
||
}} |
}} |
||
'''ئەبوڕەیحانی بیرونی''' ناسراو بە '''ئەلبیرونی''' ناوی تەواوی ('''ئەبوڕەیحان محەممەد کوڕی ئەحمەد بیرونییە''')، [[گەردوونناس]] و [[بیرکاریزان]] و [[مێژوونووس]] و [[مرۆڤناس]] و [[جوگرافیاناسێکی]] [[زمانی فارسی]] [[موسوڵمان]] بوو. باسکراوە کە یەکێکە لە زیرەکترینەکانی سەردەمی ئیسلامی ، وە یەکەم کەس بووە کە باسی لەوە |
'''ئەبوڕەیحانی بیرونی''' ناسراو بە '''ئەلبیرونی''' ناوی تەواوی ('''ئەبوڕەیحان محەممەد کوڕی ئەحمەد بیرونییە''')، [[گەردوونناس]] و [[بیرکاریزان]] و [[مێژوونووس]] و [[مرۆڤناس]] و [[جوگرافیاناسێکی]] [[زمانی فارسی]] [[موسوڵمان]] بوو. باسکراوە کە یەکێکە لە زیرەکترینەکانی سەردەمی ئیسلامی ، وە یەکەم کەس بووە کە باسی لەوە کردووە کە زەوی بە دەوری خولگەکەی خۆیدا دەسوڕیتەوە . |
||
بیروونی بە یەکێک لە زانا گەورەکانی سەردەمی ئیسلامی |
بیروونی بە یەکێک لە زانا گەورەکانی سەردەمی ئیسلامی هەژمار دەکرێت لە [[سەدەکانی ناوین]]، زانستەکەی فیزیا ، بیرکاری و زانستی سروشتی دەگرێتەوە ، وە شوێنی هەبوو وەک مێژووزان و زانای زمان و زانای مێژووە یەک لە دواییەکان . بەیروونی لە زۆربەی زانستەکان خوێندوویەتی ، وەکو وەفایەک بۆ کارەکانی و لێکۆڵینەوەکانی ، خێزانی شاهانەو ئەندامەکانی لە کۆبونەوەیەکدا هانیاندا بۆ بۆ لێکوڵینەوەی زانستی و ئاشکراکردنی هەندێک شت . بیروونی لە [[سەردەمی زێڕینی ئیسلام]] ژیاوە ، چەندین لێکۆڵینەوەی زانستی کردووە هاوشانی مەنهەج و بیرکردنەوەی ئیسلامی . بیرونی بەچەندین کەس و نەتەوە کاریگەر بووە ، وەک ئغریقیەکان کە ئیلهامی لێوەرگرتوون لەکاتی خوێندنی فەلسەفە . بیرونی زمانەکانی خوارزمی ، فارسی ، عەرەبی ، ئغریقی ، سنسەکریتی ، عبری ، تراثی وە سریانی دەزانێت. بیروونی زۆربەی ماوەی ژیانی لە ( خەزنە ) بەسەر بردووە ، کە بوو بە پایتەختی ( گزنویان ) ، کە ئێستا دەکەوێتە ناوڕاستی خۆرهەڵاتی [[ئەفغانستان]] . بیروونی گەشتی کردووە بۆ باشوری ئاسیا وە لێکۆڵینەوەیەکی نوسیوە دەربارەی (ڕۆشنبیری هیند)، بیرونی بە ( زانستی هیند ) ناودەبرێت ، هەروەها ناسراوە بە نوسینە بابەتی و کلتورییەکانی . بە مامۆستا نازناوی دەرکردووە ئاماژە بەوەی کە کەس پێشتر لە سەدەی یانزە بەوشێوەیەی ئەو باسی هیندی نەکردووە . |
||
==سەرچاوەکان== |
==سەرچاوەکان== |
||
{{پەراوێزەکان}} |
{{پەراوێزەکان}} |
وەک پێداچوونەوەی ١٢:٢٧، ٨ی ئەیلوولی ٢٠١٩
ئەبوڕەیحان بیرونی Al-Biruni | |
---|---|
لەدایکبوون | خۆراسان، (ئۆزبەکستانی ئێستا) |
مردن | غەزنە (دەوڵەتی غەزنەوی) |
نیشتەجێ | خوارزم زیارییەکان دەوڵەتی غەزنەوی |
سەردەم | سەردەمی زێڕینی ئیسلام |
نەتەوە | فارس |
بواری زانستی | فیزیک، مرۆڤناسی، گەردوونناسی، ئەستێرەناسی، مێژوو، بیرکاری، کیمیا، جوگرافیا، پزیشکی، دەروونناسی، فەلسەفە، ئایینناسی |
ناسراو بە ھۆی | دامەزرێنەری بیری هیندناسی (Indology) و جیۆدیزیادامەزرێنەری بیری هیندناسی (Indology) و جیۆدیزیا |
کاریگەر بووە بە | محەممەد, ئەرەستوو, Ptolemy, Aryabhata, Brahmagupta, ئەبووحەنیفە دینەوەری, ئەبووبەکر ڕازی, al-Sijzi, Iranshahri, Abu Nasr Mansur, ئیبن سینا, بەتتانی |
کاریگەری بووە لەسەر | Al-Sijzi, ئیبن سینا, عومەر خەییام, al-Khazini, Zakariya al-Qazwini, Maragha observatory, Islamic science, فەلسەفەی ئیسلامی |
ئەبوڕەیحانی بیرونی ناسراو بە ئەلبیرونی ناوی تەواوی (ئەبوڕەیحان محەممەد کوڕی ئەحمەد بیرونییە)، گەردوونناس و بیرکاریزان و مێژوونووس و مرۆڤناس و جوگرافیاناسێکی زمانی فارسی موسوڵمان بوو. باسکراوە کە یەکێکە لە زیرەکترینەکانی سەردەمی ئیسلامی ، وە یەکەم کەس بووە کە باسی لەوە کردووە کە زەوی بە دەوری خولگەکەی خۆیدا دەسوڕیتەوە .
بیروونی بە یەکێک لە زانا گەورەکانی سەردەمی ئیسلامی هەژمار دەکرێت لە سەدەکانی ناوین، زانستەکەی فیزیا ، بیرکاری و زانستی سروشتی دەگرێتەوە ، وە شوێنی هەبوو وەک مێژووزان و زانای زمان و زانای مێژووە یەک لە دواییەکان . بەیروونی لە زۆربەی زانستەکان خوێندوویەتی ، وەکو وەفایەک بۆ کارەکانی و لێکۆڵینەوەکانی ، خێزانی شاهانەو ئەندامەکانی لە کۆبونەوەیەکدا هانیاندا بۆ بۆ لێکوڵینەوەی زانستی و ئاشکراکردنی هەندێک شت . بیروونی لە سەردەمی زێڕینی ئیسلام ژیاوە ، چەندین لێکۆڵینەوەی زانستی کردووە هاوشانی مەنهەج و بیرکردنەوەی ئیسلامی . بیرونی بەچەندین کەس و نەتەوە کاریگەر بووە ، وەک ئغریقیەکان کە ئیلهامی لێوەرگرتوون لەکاتی خوێندنی فەلسەفە . بیرونی زمانەکانی خوارزمی ، فارسی ، عەرەبی ، ئغریقی ، سنسەکریتی ، عبری ، تراثی وە سریانی دەزانێت. بیروونی زۆربەی ماوەی ژیانی لە ( خەزنە ) بەسەر بردووە ، کە بوو بە پایتەختی ( گزنویان ) ، کە ئێستا دەکەوێتە ناوڕاستی خۆرهەڵاتی ئەفغانستان . بیروونی گەشتی کردووە بۆ باشوری ئاسیا وە لێکۆڵینەوەیەکی نوسیوە دەربارەی (ڕۆشنبیری هیند)، بیرونی بە ( زانستی هیند ) ناودەبرێت ، هەروەها ناسراوە بە نوسینە بابەتی و کلتورییەکانی . بە مامۆستا نازناوی دەرکردووە ئاماژە بەوەی کە کەس پێشتر لە سەدەی یانزە بەوشێوەیەی ئەو باسی هیندی نەکردووە .
سەرچاوەکان
ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |