یاسای ڕاکێشانی گەردوونی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
Xqbot (لێدوان | بەشدارییەکان) ب بۆت چاکسازی: yo:Òfin ìfàmọ́ra àgbáláayé Newton |
ب r2.7.1) (بۆت زیادکردن: th:กฎแรงโน้มถ่วงสากล |
||
ھێڵی ٦٥: | ھێڵی ٦٥: | ||
[[sv:Newtons gravitationslag]] |
[[sv:Newtons gravitationslag]] |
||
[[ta:நியூட்டனின் ஈர்ப்பு விதி]] |
[[ta:நியூட்டனின் ஈர்ப்பு விதி]] |
||
[[th:กฎแรงโน้มถ่วงสากล]] |
|||
[[tr:Newton'ın evrensel kütleçekim yasası]] |
[[tr:Newton'ın evrensel kütleçekim yasası]] |
||
[[uk:Закон всесвітнього тяжіння]] |
[[uk:Закон всесвітнього тяжіння]] |
وەک پێداچوونەوەی ١٨:١٧، ١٤ی ئایاری ٢٠١١
یاسای ڕاکێشانی گەردوونی نیوتن دەڵێت کە ھەر شتێک لە گەردووندا ھەر شتێکی تر لە ڕێگای ھێزێکەوە ڕادەکێشێت، کە ئەو ھێزە ڕاستەوخۆ ھاوڕێژەیە لەگەڵ بارستکانی ئەو دوو شتە و بە پێچەوانەوە ھاوڕێژەیە لەگەڵ مەودای نێوانیاندا دووجا. ئەمە یاسایەکی فیزیکی گشتییە کە لە ڕوانینە ئەزموونییەکان [١] بە دەست ھاتووە، بە ھۆی ئەو شتەوە کە نیوتن پێی وتووە ھەڵھێنجان. ئەم یاسایە بەشێکە لە میکانیکی کلاسیک و لە پەڕتووکەکەی نیوتن، پرەنسیپە بیرکارییەکانی فەلسەفەی سروشتیدا، کە یەکەمجار ساڵی ١٦٨٧ بڵاوبۆتەوە، فورمووڵرێژی کراوە.
بە زمانی مۆدێرن، یاساکە ئەمەیە:
ھەر ھەرژەی نوقتەیییەک [٢] ھەر بارستی نوقتەیییەکی تر لە رێگای ھێزێکەوە کە دەکەوێتە درێژایی ئەو ھێڵە کە دوو نوقتەکە پێکەوە دەلکێنێت، ڕادەکێشێت. ھێزەکە ڕاستەوخۆ ھاورێژەیە لەگەڵ بەرھەمی لێکدانی دوو بارستکە و بەپێچەوانەوە ھاورێژەیە لەگەڵ دووجای مەودای نێوانیاندا:
- ،
کە تێیدا:
- F گەورەیی ھێزی ڕاکێشانی نێوان دوو بارستکەیە،
- G نەگۆڕی ڕاکێشانە،
- m١ بارستی نوقتەی یەکەمە،
- m٢ بارستی نوقتەی دووھەمە، وە
- r مەودای نێوانی دوو نوقتەکەیە.