سیستمی نێونەتەوەییی یەکەکان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

دەستکاریی گرێدانەکان
لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
گەڕان بە مێژوودا
→ گۆڕانکاریی کۆنترگۆڕانکاریی نوێتر ←
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
دیداریویکیدەق
چاکسازی (بچووک)
ب گۆڕینی سیستەم بۆ سیستم
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
'''سیستەمی نێونەتەوەییی یەکەکان''' (بە [[ئینگلیزی]]: International System Of Units) بۆ (SI) کورتدەکرێتەوە. بریتییە لە شێوەی سەردەمیانەی سیستمی مەتری، و پڕبەکارھێنترین سیستمی پێوانە.
'''سیستمی نێونەتەوەییی یەکەکان''' (بە [[ئینگلیزی]]: International System Of Units) بۆ (SI) کورتدەکرێتەوە. بریتییە لە شێوەی سەردەمیانەی سیستمی مەتری، و پڕبەکارھێنترین سیستمی پێوانە.


== یەکە بنچینەیییەکان لە سیستەمی نێونەتەوەییی (SI) ==
== یەکە بنچینەیییەکان لە سیستمی نێونەتەوەییی (SI) ==
(SI) حەوت یەکەی بنەڕەتی (''Base Units'') دەگرێتەوە. کە درێژی و بارستایی و کات و بڕەکانی دیکەی پێ وەسف دەکرێت.
(SI) حەوت یەکەی بنەڕەتی (''Base Units'') دەگرێتەوە. کە درێژی و بارستایی و کات و بڕەکانی دیکەی پێ وەسف دەکرێت.
[[پەڕگە:SI base units.svg|وێنۆک|یەکە بنچینەیییەکانی سیستەمی نێونەتەوەیی]]
[[پەڕگە:SI base units.svg|وێنۆک|یەکە بنچینەیییەکانی سیستمی نێونەتەوەیی]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
ھێڵی ٢٣: ھێڵی ٢٣:
|}
|}


== چەند یەکەیەکی تری پەسەندکراوی داڕێژراو لە سیستەمی نێونەتەوەیی (SI) ==
== چەند یەکەیەکی تری پەسەندکراوی داڕێژراو لە سیستمی نێونەتەوەیی (SI) ==
سەرەڕای دوو یەکە بێ ڕەھەندە داڕێژراوەکان [[ڕادیان]] (rad) و [[سترادیان]] {{ڕاست بۆ چەپ|(sr)}}، ۲۰ یەکەی داڕێژراوی تر ھەن لەگەڵ ناوی تایبەتییان.
سەرەڕای دوو یەکە بێ ڕەھەندە داڕێژراوەکان [[ڕادیان]] (rad) و [[سترادیان]] {{ڕاست بۆ چەپ|(sr)}}، ۲۰ یەکەی داڕێژراوی تر ھەن لەگەڵ ناوی تایبەتییان.


{| class="wikitable sortable"
{| class="wikitable sortable"
|+ style="font-size:larger;font-weight:bold;"|یەکە ناونراوە داڕێژراوە بنچینەکان لە سیستەمی نێونەتەوەییی یەکەکان<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/International_Bureau_of_Weights_and_Measures|International Bureau of Weights and Measures]{{dead link|date=September 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}} (2006), [https://en.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ZeroRatedMobileAccess&from=SI_derived_unit&to=http://www.bipm.org/utils/common/pdf/si_brochure_8_en.pdf|The International System of Units (SI)] (PDF) (8th ed.), ISBN 92-822-2213-6</ref>
|+ style="font-size:larger;font-weight:bold;"|یەکە ناونراوە داڕێژراوە بنچینەکان لە سیستمی نێونەتەوەییی یەکەکان<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/International_Bureau_of_Weights_and_Measures|International Bureau of Weights and Measures]{{dead link|date=September 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}} (2006), [https://en.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ZeroRatedMobileAccess&from=SI_derived_unit&to=http://www.bipm.org/utils/common/pdf/si_brochure_8_en.pdf|The International System of Units (SI)] (PDF) (8th ed.), ISBN 92-822-2213-6</ref>
|-
|-
! align = "center"|ھێما!! align = "center"|ناو!! align = "center"|بڕ!! align = "center"|یەکەی ھاوتا بە (EN)!! align = "center"|ھاوتاکانی تر بە (EN)
! align = "center"|ھێما!! align = "center"|ناو!! align = "center"|بڕ!! align = "center"|یەکەی ھاوتا بە (EN)!! align = "center"|ھاوتاکانی تر بە (EN)
ھێڵی ٧٧: ھێڵی ٧٧:
|}
|}


== ھەندێک لە پێشگرەکانی سیستەمی نێونەتەوەیی (SI) ==
== ھەندێک لە پێشگرەکانی سیستمی نێونەتەوەیی (SI) ==
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-

وەک پێداچوونەوەی ‏٢٠:٠٠، ١٥ی نیسانی ٢٠١٨

سیستمی نێونەتەوەییی یەکەکان (بە ئینگلیزی: International System Of Units) بۆ (SI) کورتدەکرێتەوە. بریتییە لە شێوەی سەردەمیانەی سیستمی مەتری، و پڕبەکارھێنترین سیستمی پێوانە.

یەکە بنچینەیییەکان لە سیستمی نێونەتەوەییی (SI)

(SI) حەوت یەکەی بنەڕەتی (Base Units) دەگرێتەوە. کە درێژی و بارستایی و کات و بڕەکانی دیکەی پێ وەسف دەکرێت.

یەکە بنچینەیییەکانی سیستمی نێونەتەوەیی
بڕی سەرەکی ناو ھێما
درێژی مەتر m
بارستایی کیلۆگرام kg
کات چرکە s
تەزووی کارەبا ئەمپێر A
پلەی گەرمی دینامیکی گەرمی کلڤن (پلەی گەرمی پەتی) K
بڕی ماددە مۆل mol
توندی ڕۆشنایی کاندێلا cd

چەند یەکەیەکی تری پەسەندکراوی داڕێژراو لە سیستمی نێونەتەوەیی (SI)

سەرەڕای دوو یەکە بێ ڕەھەندە داڕێژراوەکان ڕادیان (rad) و سترادیان (sr)، ۲۰ یەکەی داڕێژراوی تر ھەن لەگەڵ ناوی تایبەتییان.

یەکە ناونراوە داڕێژراوە بنچینەکان لە سیستمی نێونەتەوەییی یەکەکان[١]
ھێما ناو بڕ یەکەی ھاوتا بە (EN) ھاوتاکانی تر بە (EN)
Bq بێکەرێل تیشکدەری ناووکی
یان تیشکی ئەتۆمداری
(شیبوونەوە لە یەکەی کات)		 s−1 1/s
C کۆڵۆم بارگەی کارەبا
یان بڕی کارەبا		 s•A s•A
F•V
C° پلەی سیلیزی پلەی گەرمی
بە ڕێژەی ۲۷۳،۱٥ کلڤن		 K K
F فاراد بارگەگری بارگەگر kg−1•m−2•s4•A2 C/V
s/Ω
Gy گرەی absorbed dose (of ionizing radiation) m2•s−2 J/kg
H ھێنری موگنەکاری
(گونجاوەی ھاندانی موگناتیسی)		 kg•m2•s−2•A−2 V•s/A
Ω•s
Wb/A
Hz ھێرتز لەرەلەر s−1 1/s
J جوول وزە،
ئیش،
گەرمی		 kg•m2•s−2 N•m
C•V
W•s
kat کاتاڵ ھاندەرە چالاکی mol•s−1 mol/s
lm لومەن ڕوناکی لێبوونەوە
یان ڕوناکی لێوەھاتن		 cd cd•sr
lx لوکس ڕووناکی m−2•cd lm/m2
N نیوتن ھێز، کێش kg•m•s−2 kg•m/s2
Pa پاسکال پەستان،
سترێس		 kg•m−1•s−2 N/m2
rad ڕادیان گۆشە dimensionless[٢] m/m
S سیمنز گەیاندنی کارەبایی
(توانای ماددەیەک بۆ گەیاندنی کارەبا)		 kg−1•m−2•s3•A2 1/Ω
A/V
sr سترادیان گۆشەی بە قەوارە dimensionless m2/m2
Sv سیڤت equivalent dose (of ionizing radiation) m2•s−2 J/kg
T تێسلا توندی بواری موگناتیسی،
ھێزی گۆڕەپانی موگناتیسی		 kg•s−2•A−1 V•s/m2
Wb/m2
N/(A•m)
V ڤۆڵت جیاوازی ئەرکی کارەبایی،
ھێزی جوڵێنەری کارەبایی		 kg•m2•s−3•A−1 W/A
J/C
W وات توانا،
radiant flux		 kg•m2•s−3 J/s
V•A
Wb وێبەر لێشاوی موگناتیسی
(سەرجەمی تەوژمی موگناتیسی)		 kg•m2•s−2•A−1 J/A
T•m2
Ω ئۆم بەرگری،
بەرگەگرتنی تەزووی کارەبای بە نۆرە،
تەگەرەی کارەبا لە تەزووی نۆرەکیدا		 kg•m2•s−3•A−2 1/S
V/A

ھەندێک لە پێشگرەکانی سیستمی نێونەتەوەیی (SI)

پێشگر ھێما ھۆکاری یەکە سەرەکیەکە
گێگا G ١٫٠٠٠٫٠٠٠٫٠٠٠
مێگا M ١٫٠٠٠٫٠٠٠
کیلۆ k ١٫٠٠٠
ھێکتۆ h ١٠٠
دێکا da ١٠
دێسی d ٠٫١
سێنتی c ٠٫٠١
میللی m ٠٫٠٠١
مایکرۆ u ٠٫٠٠٠٠٠١
نانۆ n ٠٫٠٠٠٠٠٠٠٠١
بیکۆ p ٠٫٠٠٠٠٠٠٠٠٠٠٠١

پەراوێزەکان

  1. ^ Bureau of Weights and Measures[بەستەری مردووی ھەمیشەیی] (2006), International System of Units (SI) (PDF) (8th ed.), ISBN 92-822-2213-6
  2. ^ dimensionless = بێ ڕەھەند «ڕادیان (rad) و سترادیان (sr)، پێشتر حاڵەتی تایبەتییان دەدا، ئێستا بە یەکە داڕێژراوە بێ ڕەھەندەکان ھەژمارکراون»

سەرچاوەکان

وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=سیستمی_نێونەتەوەییی_یەکەکان&oldid=570125»