شەڕی سارد: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
Dexbot (لێدوان | بەشدارییەکان) ب Bot: Removing Link GA template |
شائەمراز |
||
| ھێڵی ١: | ھێڵی ١: | ||
'''شەڕی سارد''' ڕێبازێکی دوژمنکارانە بوو کە ئەوەندە ئیمپریالیستەکان گرتیانە بەر لە پێش ھەموویانەوە [[ئەمریکا]] بۆڕووبەڕوو بوونەوەی لە بەرامبەر یەکێتی سۆڤیەت و دەوڵەتە سۆسیالیستەکانی ئەوروپادا دوای کۆتایی ھاتنی جەنگی دووەمی جیھانی بە تایبەتی لە کۆتایی ساڵانی چلەکان دا |
'''جەنگی سارد''' یان '''شەڕی سارد''' ({{ئینگ|Cold War}}) ڕێبازێکی دوژمنکارانە بوو کە ئەوەندە ئیمپریالیستەکان گرتیانە بەر لە پێش ھەموویانەوە [[ئەمریکا]] بۆڕووبەڕوو بوونەوەی لە بەرامبەر یەکێتی سۆڤیەت و دەوڵەتە سۆسیالیستەکانی ئەوروپادا دوای کۆتایی ھاتنی جەنگی دووەمی جیھانی بە تایبەتی لە کۆتایی ساڵانی چلەکان دا. |
||
لە تایبەتمەندنیەکانی ئەم جەنگە پێشبڕکێ لە خۆ پڕ چەک کردن بە تایبەتی چەکی |
لە تایبەتمەندنیەکانی ئەم جەنگە پێشبڕکێ لە خۆ پڕ چەک کردن بە تایبەتی چەکی ناووکی، وە دامەزراندنی بنکەی سەربازی بە دەوری یەکێتی سۆڤیەت دا، بەگەڕ خستنی ھێز لە پەیوەندییە نێو دەوڵەتیەکان دا، ھەروەھا ڕەتکردنەوەی ھەموو ھەوڵێک بۆ چارەسەر کردنی ناکۆکیە نێو دەوڵەتیەکان لە ڕێگای دانوستانەوە. |
||
[[پەڕگە:Berlinermauer.jpg|وێنۆک|دیواری بەرلین سەرەکی ترین هێماکانی شەڕی سارد]] |
[[پەڕگە:Berlinermauer.jpg|وێنۆک|دیواری بەرلین سەرەکی ترین هێماکانی شەڕی سارد]] |
||
سەرەڕای نەتوانینی زۆربەی لێکۆلەران و زانایانی بواری پەیوەندییە نێو دەوڵەتیەکان دا لە دیاری کردنی ماوەی دەست پێ کردنی ئەم |
سەرەڕای نەتوانینی زۆربەی لێکۆلەران و زانایانی بواری پەیوەندییە نێو دەوڵەتیەکان دا لە دیاری کردنی ماوەی دەست پێ کردنی ئەم جەنگە، بەڵام لەگەڵ ئەوەش دا زۆربەیان کۆکن لەسەر ئەوەی کە ماوەی ٥ ئازاری ساڵی ١٩٤٦ بە سەرەتای سەر ھەڵدانی ئەم جەنگەیە ئەمەش لەبەر ڕۆشنایی وتارەکەی"چرچڵ" بۆ دامەزراندن و پێکھێنانی یەکێتی سەربازی "ئەنگلۆ ئەمریکی" بۆ ڕووبەڕوو بوونەوەی مەترسی پەرەسەندنی کۆمۆنیزم. |
||
== ھۆکارەکانی شەڕی سارد == |
== ھۆکارەکانی شەڕی سارد == |
||
تیۆرو بیر بۆ چوونەکان سەبارەت بە ھۆکارەھاندەرەکانی شەڕی سارد و بنەڕەتی ئەم شەڕە |
تیۆرو بیر بۆ چوونەکان سەبارەت بە ھۆکارەھاندەرەکانی شەڕی سارد و بنەڕەتی ئەم شەڕە ھەمەجۆرن، ئەو بیر و بۆ چوونانەش دەیگێڕنەوە بۆ دوژمنایەتی کردنی یەکتری و دوو دڵی و نەبوونی متمانە بە یەکتری و بوونی ترسی لایەنەکان بەرامبەر بە یەکتری. سەرۆکی یەکێتی سۆڤیەت و سەرۆکی ئەمەریکا ھەستیان بە بوونی مەترسیەکی گەورە دەکرد بەرامبەر یە یەکتر، ھەروەھا دەستپێشخەرییەکی دوژمنکارانە لەلایەن ھەریەکە لە وڵاتانەوە بکرایە زۆر بە توندی بەر پەرچی دەدرایەوە لەلایەن لایەنی بەرامبەرەوە، لەبەر ئەوە ناتوانرێت بە سادەیی سەیری شەڕی سارد بکرێت. |
||
== سەرچاوەکان == |
|||
{{بێسەرچاوە}} |
|||
[[پۆل:ململانێکانی سەدەی ٢٠ەم]] |
[[پۆل:ململانێکانی سەدەی ٢٠ەم]] |
||
وەک پێداچوونەوەی ١١:٤٥، ٤ی ئازاری ٢٠١٨
جەنگی سارد یان شەڕی سارد (بە ئینگلیزی: Cold War) ڕێبازێکی دوژمنکارانە بوو کە ئەوەندە ئیمپریالیستەکان گرتیانە بەر لە پێش ھەموویانەوە ئەمریکا بۆڕووبەڕوو بوونەوەی لە بەرامبەر یەکێتی سۆڤیەت و دەوڵەتە سۆسیالیستەکانی ئەوروپادا دوای کۆتایی ھاتنی جەنگی دووەمی جیھانی بە تایبەتی لە کۆتایی ساڵانی چلەکان دا. لە تایبەتمەندنیەکانی ئەم جەنگە پێشبڕکێ لە خۆ پڕ چەک کردن بە تایبەتی چەکی ناووکی، وە دامەزراندنی بنکەی سەربازی بە دەوری یەکێتی سۆڤیەت دا، بەگەڕ خستنی ھێز لە پەیوەندییە نێو دەوڵەتیەکان دا، ھەروەھا ڕەتکردنەوەی ھەموو ھەوڵێک بۆ چارەسەر کردنی ناکۆکیە نێو دەوڵەتیەکان لە ڕێگای دانوستانەوە.
سەرەڕای نەتوانینی زۆربەی لێکۆلەران و زانایانی بواری پەیوەندییە نێو دەوڵەتیەکان دا لە دیاری کردنی ماوەی دەست پێ کردنی ئەم جەنگە، بەڵام لەگەڵ ئەوەش دا زۆربەیان کۆکن لەسەر ئەوەی کە ماوەی ٥ ئازاری ساڵی ١٩٤٦ بە سەرەتای سەر ھەڵدانی ئەم جەنگەیە ئەمەش لەبەر ڕۆشنایی وتارەکەی"چرچڵ" بۆ دامەزراندن و پێکھێنانی یەکێتی سەربازی "ئەنگلۆ ئەمریکی" بۆ ڕووبەڕوو بوونەوەی مەترسی پەرەسەندنی کۆمۆنیزم.
ھۆکارەکانی شەڕی سارد
تیۆرو بیر بۆ چوونەکان سەبارەت بە ھۆکارەھاندەرەکانی شەڕی سارد و بنەڕەتی ئەم شەڕە ھەمەجۆرن، ئەو بیر و بۆ چوونانەش دەیگێڕنەوە بۆ دوژمنایەتی کردنی یەکتری و دوو دڵی و نەبوونی متمانە بە یەکتری و بوونی ترسی لایەنەکان بەرامبەر بە یەکتری. سەرۆکی یەکێتی سۆڤیەت و سەرۆکی ئەمەریکا ھەستیان بە بوونی مەترسیەکی گەورە دەکرد بەرامبەر یە یەکتر، ھەروەھا دەستپێشخەرییەکی دوژمنکارانە لەلایەن ھەریەکە لە وڵاتانەوە بکرایە زۆر بە توندی بەر پەرچی دەدرایەوە لەلایەن لایەنی بەرامبەرەوە، لەبەر ئەوە ناتوانرێت بە سادەیی سەیری شەڕی سارد بکرێت.
سەرچاوەکان
 | ئەم وتارە ئاماژەی بە ھیچ سەرچاوەیەک نەداوە. تکایە بە دانانی ئاماژە بۆ سەرچاوە بڕواپێکراوەکان، ئەم وتارە باشتر بکە. دەقە بێسەرچاوەکان لەوانەیە داوای سەرچاوەیان لێ بکرێت یان لاببرێن. |