ماتماتیک: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

نێوھێڵ

وەک پێداچوونەوەی ‏٠٩:٠٨، ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠١٧

ئوقلیدوس، بیرکاری یۆنانی، سەدەی سێی پێش لەدایکبوونی مەسیح

ماتماتیک یان بیرکاری (بە ئینگلیزی: Mathematics) خوێندنی چەندێتی، پێکھاتە، واڵایی، و گۆڕانە. زانایانی بیرکاری و فەیلەسوفان ڕای جیاوازیان ھەیە لەسەر پێناسی بیرکاری، ھەندێ لەو پێناسانە لێرەدا ڕیزکراون.^[١] یەکێ لەو پێناسانە پێناسەی بێرتراند ڕەسڵــە: بیرکاری بریتیە لە ژیربێژیی ھێمایی (ڕەمزی).

بیرکاران بەردوەام بۆ شێوەئاساکان دەگەڕێن، گومانە تازەکان دەکەن بە ڕێسا، وە بە ھەڵھێنجان لە پێناسەکان و بەڵگەنەویستەکانی بەچەشنی گونجاو ھەڵبژێردراو بناغەی ڕاستی دادەڕێژن.

لەسەر ئەوەی کە ئاخۆ شتگەلی بیرکارانە (وەکوو ژمارەکان یان خاڵەکان) سروشتی و خۆڕسکانە بوونیان ھەیە یان مرۆڤ خولقاندوویانی ھێشتا باس و گفتوگۆ دەکرێ. بیرکار بێنجەمین پێرس ئاوەھا بیرکاری دەناسێنێ: "ئەو زانستەی کە ئەنجامە پێویستەکانمان بۆ دەر دەکێشێ". لە لایەکی ترەوە، ئەلبێرت ئەینشتاین، دەڵێ: "تا ئەو شوێنەی کە یاساکانی بیرکاری ئاماژە بە ڕاستەقینە دەدەن، بێگومان نین؛ وە تا ئەو شوێنەی کە بێگومانن، ئاماژە بە ڕاستەقینە نادەن".

بە کەڵکوەرگرتن لە دەرھەستکاری و بە بەکارھێنانی ئاوەز، زانستی بیرکاری ھەرڕۆژ لە گەشە و پەرەسەندندایە. گۆڕەپانەکانی ژماردن، پێواندن، تۆژینەوەی ڕێکخراوانەی شێوەگەلی ئەندازەیی، و جووڵەی شتە فیزیکییەکان ھەرڕوژ بەربڵاوتر و بەرینتر دەبنەوە.

بوارەکانی بیرکاری

چەندێتی

لێکۆڵینەوەی چەندێتییەکان بە ژمارەکانەوە دەست پێدەکات:

$1,2,3\,\!$	$-2,-1,0,1,2\,\!$	$-2,{\frac {2}{3}},1.21\,\!$	$-e,{\sqrt {2}},3,\pi \,\!$	$2,i,-2+3i,2e^{i{\frac {4\pi }{3}}}\,\!$
ژمارە سروشتییەکان	ژمارە تەواوەکان	ژمارە رێژەییەکان	ژمارە ڕاستیەکان	ژمارە ئاوێتەکان

بۆشایی

لێکۆڵینەوی فەزا بە ئەندازەوە دەست پێدەکات:


ئەندازە	سێگۆشەزانی	ئەندازەی دیفرانسیێلی	تۆپۆلۆژی	ئەندزەی فراکتالی

گۆڕان


ئاڕاستەکراوەکان	جیاکاری و تەواوکاریی ئاڕاستەکراو	ھاوکێشە جیاکارییەکان	سیستەمی دینامیکال	بیردۆزی شێواوی

پێکھاتە


تیۆری ژمارە	جەبری ئەبستراکت	تیۆری گروپ	بیردۆزی تیۆری

بناغەکان و فەلسەفە

$p\Rightarrow q\,$
ژیربێژی	بیرۆدۆزی کۆمەڵە	بیرۆدۆزی پۆلێن

سەرچاوەکان

^ پێناسەکانی بیرکاری، ویکی ئینگلیزی. ١٩٫٤. ٢٠١٤ دوا سەردان

[1] پێناسەکانی بیرکاری، ویکی ئینگلیزی. ١٩٫٤. ٢٠١٤ دوا سەردان

[١]

@@ ھێڵی ١: / ھێڵی ١: @@
 {{زانست}}
 [[پەڕگە:Euclid.jpg|وێنۆک|[[ئوقلیدوس]]، بیرکاری یۆنانی، سەدەی سێی پێش لەدایکبوونی مەسیح]]
-'''بیرکاری''' یان '''ماتماتیک''' خوێندنی [[چەندێتی]]، [[پێکھاتە]]، [[واڵایی]]، و [[گۆڕان|گۆڕانە]]. زانایانی بیرکاری و فەیلەسوفان ڕای جیاوازیان ھەیە لەسەر پێناسی بیرکاری، ھەندێ لەو پێناسانە لێرەدا ڕیزکراون<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Definitions_of_mathematics پێناسەکانی بیرکاری]، ویکی ئینگلیزی. ١٩.٤.٢٠١٤ دوا سەردان </ref>. یەکێ لەو پێناسانە پێناسەی [[بێرتراند_ڕاسڵ|بێرتراند ڕەسڵـ]]ـە: بیرکاری بریتیە لە [[لۆژیک|ژیربێژی]]ی ھێمایی (ڕەمزی).
+'''ماتماتیک''' یان '''بیرکاری''' ({{بە ئینگلیزی|Mathematics}})  خوێندنی [[چەندێتی]]، [[پێکھاتە]]، [[واڵایی]]، و [[گۆڕان|گۆڕانە]]. زانایانی بیرکاری و فەیلەسوفان ڕای جیاوازیان ھەیە لەسەر پێناسی بیرکاری، ھەندێ لەو پێناسانە لێرەدا ڕیزکراون.<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Definitions_of_mathematics پێناسەکانی بیرکاری]، ویکی ئینگلیزی. ١٩٫٤. ٢٠١٤ دوا سەردان</ref> یەکێ لەو پێناسانە پێناسەی [[بێرتراند ڕاسڵ|بێرتراند ڕەسڵـ]]ـە: بیرکاری بریتیە لە [[لۆژیک|ژیربێژی]]ی ھێمایی (ڕەمزی).
 [[بیرکار|بیرکاران]] بەردوەام بۆ [[شێوەئاسا|شێوەئاساکان]] دەگەڕێن، گومانە تازەکان دەکەن بە ڕێسا، وە بە [[ھەڵھێنجان]] لە [[پێناسە|پێناسەکان]] و [[بەڵگەنەویست|بەڵگەنەویستەکانی]] بەچەشنی گونجاو ھەڵبژێردراو بناغەی [[ڕاستی]] دادەڕێژن.
@@ ھێڵی ١٢: / ھێڵی ١٢: @@
 === چەندێتی ===
 لێکۆڵینەوەی [[چەندێتی]]یەکان بە [[ژمارە]]کانەوە دەست پێدەکات:
-:{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin:auto" cellspacing="20"
+:{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin:auto" cellspacing="٢٠"
 | <math>1, 2, 3\,\!</math> || <math>-2, -1, 0, 1, 2\,\!</math> || <math> -2, \frac{2}{3}, 1.21\,\!</math> || <math>-e, \sqrt{2}, 3, \pi\,\!</math> || <math>2, i, -2+3i, 2e^{i\frac{4\pi}{3}}\,\!</math>
 |-
-| [[ژمارەی سروشتی|ژمارە سروشتییەکان]]|| [[ژمارەی تەواو|ژمارە تەواوەکان]] || [[ژمارەی ڕێژەیی|ژمارە رێژەییەکان]] || [[ژمارەی ڕاستەقینە|ژمارە  ڕاستیەکان]] || [[ژمارەی ئاوێتە|ژمارە ئاوێتەکان
+| [[ژمارەی سروشتی|ژمارە سروشتییەکان]]|| [[ژمارەی تەواو|ژمارە تەواوەکان]] || [[ژمارەی ڕێژەیی|ژمارە رێژەییەکان]] || [[ژمارەی ڕاستەقینە|ژمارە  ڕاستیەکان]] || [[ژمارەی ئاوێتە|ژمارە ئاوێتەکان]]
-]]
 |}
 === بۆشایی ===
 لێکۆڵینەوی [[فەزا]] بە [[ئەندازە]]وە دەست پێدەکات:
-:{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin:auto" cellspacing="15"
+:{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin:auto" cellspacing="١٥"
 | [[پەڕگە:Illustration to Euclid's proof of the Pythagorean theorem.svg|96px]] || [[پەڕگە:Sine cosine plot.svg|96px]] || [[پەڕگە:Hyperbolic triangle.svg|96px]] || [[پەڕگە:Torus.png|96px]] || [[پەڕگە:Mandel zoom 07 satellite.jpg|96px]]
 |-
@@ ھێڵی ٢٨: / ھێڵی ٢٧: @@
 === گۆڕان ===
-{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin:auto" cellspacing="20"
+{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin:auto" cellspacing="٢٠"
 | [[پەڕگە:Integral as region under curve.svg|96px]] || [[پەڕگە:Vector field.svg|96px]] || [[پەڕگە:Airflow-Obstructed-Duct.png|96px]] || [[پەڕگە:Limitcycle.svg|96px]] || [[پەڕگە:Lorenz attractor.svg|96px]]
 |-
@@ ھێڵی ٣٥: / ھێڵی ٣٤: @@
 === پێکھاتە ===
-:{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin:auto" cellspacing="15"
+:{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin:auto" cellspacing="١٥"
 | [[پەڕگە:Elliptic curve simple.svg|96px]] || [[پەڕگە:Rubik's cube.svg|96px]] || [[پەڕگە:Group diagdram D6.svg|96px]] || [[پەڕگە:Lattice of the divisibility of 60.svg|96px]]
 |-
@@ ھێڵی ٤٢: / ھێڵی ٤١: @@
 === بناغەکان و فەلسەفە ===
-:{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin:auto" cellspacing="15"
+:{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin:auto" cellspacing="١٥"
 | <math> p \Rightarrow q \,</math>|| [[پەڕگە:Venn A intersect B.svg|128px]] || [[پەڕگە:Commutative diagram for morphism.svg|96px]]
 |-
@@ ھێڵی ٤٨: / ھێڵی ٤٧: @@
 |}
-== پەراوێزەکان ==
+== سەرچاوەکان ==
+{{سەرچاوەکان}}
-<references/>
-[[پۆل:ماتماتیک| ]]
+[[پۆل:ماتماتیک|ماتماتیک]]