ھاوبەر (ئەندازە): جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
بەسەرداچوونەوە
No edit summary
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
[[پەڕگە:Parallel (PSF).png|وێنۆک| چەند نموونە هێڵ و چەماوەی هاوبەرە (تەریب).]]
[[پەڕگە:Parallel (PSF).png|وێنۆک| چەند نموونە هێڵ و چەماوەی هاوبەر (تەریب).]]
'''ھاوشانی'''، '''تەریب'''، یان '''ھاوڕێکی''، وشەیەکە کە لە [[ئەندازە]]دا ئاماژەدان بە یەکێک لە تایبەتمەندییەکانی دوو [[هێڵ (ئەندازە)|ھێڵ]] یان دوو [[ڕووتەخت]] (یان زۆرتر) یان تێکەڵێک لەوانە (بۆ نموونە: ھێڵێک و ڕووتەختێک) لە ناو [[بۆشاییی ئیقلیدسی]]دا بەکاردەبرێت. دوو ھێڵ لە یەک ڕووتەختدا پێیان دەگووترێت '''ھاوشان''' (بە ئینگلیزی: ''Parallel''؛ بە عەرەبی: ''موازی'') ئەگەر پێک نەگەن یان یەکتر نەبڕن.
'''هاوبەر''' یان '''تەریب''' <ref>بیرکاری ١٢ - کتێبی قوتابی، بڵاوکار: کۆمپانیای جیۆپرۆجێکتس</ref> ، وشەیەکە کە لە [[ئەندازە]]دا ئاماژەدان بە یەکێک لە تایبەتمەندییەکانی دوو [[هێڵ (ئەندازە)|ھێڵ]] یان دوو [[ڕووتەخت]] (یان زۆرتر) یان تێکەڵێک لەوانە (بۆ نموونە: ھێڵێک و ڕووتەختێک) لە ناو [[بۆشاییی ئیقلیدسی]]دا بەکاردەبرێت. دوو ھێڵ لە یەک ڕووتەختدا پێیان دەگووترێت '''ھاوبەر''' (بە ئینگلیزی: ''Parallel''؛ بە عەرەبی: ''موازی'') ئەگەر پێک نەگەن یان یەکتر نەبڕن.


==هێما==
==هێما==
دوو هێڵی هاوشان لە [[بیرکاری]]دا بە <math>\parallel</math> هێما دەکرێ. بۆ نموونە <math>AB \parallel CD</math> واتە ''AB'' هاوشانە لەگەڵ ''CD''.
دوو هێڵی هاوبەر لە [[بیرکاری]]دا بە <math>\parallel</math> هێما دەکرێ. بۆ نموونە <math>AB \parallel CD</math> واتە ''AB'' هاوبەرە لەگەڵ ''CD''.


==هاوبەری ئیقلیدسی ==
==هاوشانی ئیقلیدی ==
[[پەڕگە:Parallel_transversal.svg|وێنۆک| دوو هێڵی تەریب کە ڕاستەهێڵێکی تر هەردووکیانی بڕیوە.]]
[[پەڕگە:Parallel_transversal.svg|وێنۆک| دوو هێڵی هاوبەر کە ڕاستەهێڵێکی تر هەردووکیانی بڕیوە.]]


ئەگەر دوو ڕاستەهێڵی تەریب ''a'' و ''b'' لە بۆشاییەکی ئیقلیدیدا هاوشان بن، ئەوا ئەم تایبەتمەندیانەیان هەیە:
ئەگەر دوو ڕاستەهێڵی هاوبەری ''a'' و ''b'' لە [[بۆشاییی ئیقلیدسی|بۆشاییەکی ئیقلیدسیدا]] بن، ئەوا ئەم تایبەتمەندیانەیان هەیە:
# هەموو خاڵەکانی ڕاستەهێڵی ''a'' دووریەکانیان لە خاڵەکانی ڕاستەهێڵی ''b'' یەکسانە.
# هەموو خاڵەکانی ڕاستەهێڵی ''a'' دووریەکانیان لە خاڵەکانی ڕاستەهێڵی ''b'' یەکسانە.
# هەردوو ڕاستەهێڵەکە لە هەمان ڕووتەختدان بەڵام یەکتر نابڕن.
# هەردوو ڕاستەهێڵەکە لە هەمان ڕووتەختدان بەڵام یەکتر نابڕن.
# ئەگەر ڕاستەهێڵێکی تر ''t'' هەردوو ڕاستەهەڵەکە ببڕێت لە هەمان ڕووتەختدا، ئەوا گۆشە-هاوجێگەکانی ناو یەکتر بڕەکە [[هاوشێوە (ئەندازە)]]ی یەکترن.
# ئەگەر ڕاستەهێڵێکی تر ''t'' هەردوو ڕاستەهێڵەکە ببڕێت لە هەمان ڕووتەختدا، ئەوا گۆشە-هاوجێگەکانی ناو یەکتر بڕەکە [[هاوشێوە (ئەندازە)]]ی یەکترن.
==سەرچاوەکان==

[[پۆل:ماتماتیک]]
[[پۆل:ماتماتیک]]
[[پۆل:ئەندازە]]
[[پۆل:ئەندازە]]

وەک پێداچوونەوەی ‏٠٧:٣٥، ١٠ی تەممووزی ٢٠١٦

چەند نموونە هێڵ و چەماوەی هاوبەر (تەریب).

هاوبەر یان تەریب [١] ، وشەیەکە کە لە ئەندازەدا ئاماژەدان بە یەکێک لە تایبەتمەندییەکانی دوو ھێڵ یان دوو ڕووتەخت (یان زۆرتر) یان تێکەڵێک لەوانە (بۆ نموونە: ھێڵێک و ڕووتەختێک) لە ناو بۆشاییی ئیقلیدسیدا بەکاردەبرێت. دوو ھێڵ لە یەک ڕووتەختدا پێیان دەگووترێت ھاوبەر (بە ئینگلیزی: Parallel؛ بە عەرەبی: موازی) ئەگەر پێک نەگەن یان یەکتر نەبڕن.

هێما

دوو هێڵی هاوبەر لە بیرکاریدا بە هێما دەکرێ. بۆ نموونە واتە AB هاوبەرە لەگەڵ CD.

هاوبەری ئیقلیدسی

دوو هێڵی هاوبەر کە ڕاستەهێڵێکی تر هەردووکیانی بڕیوە.

ئەگەر دوو ڕاستەهێڵی هاوبەری a و b لە بۆشاییەکی ئیقلیدسیدا بن، ئەوا ئەم تایبەتمەندیانەیان هەیە:

  1. هەموو خاڵەکانی ڕاستەهێڵی a دووریەکانیان لە خاڵەکانی ڕاستەهێڵی b یەکسانە.
  2. هەردوو ڕاستەهێڵەکە لە هەمان ڕووتەختدان بەڵام یەکتر نابڕن.
  3. ئەگەر ڕاستەهێڵێکی تر t هەردوو ڕاستەهێڵەکە ببڕێت لە هەمان ڕووتەختدا، ئەوا گۆشە-هاوجێگەکانی ناو یەکتر بڕەکە هاوشێوە (ئەندازە)ی یەکترن.

سەرچاوەکان

  1. ^ بیرکاری ١٢ - کتێبی قوتابی، بڵاوکار: کۆمپانیای جیۆپرۆجێکتس