چین: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب بۆت: es:República Popular China وتارێکی باشە؛ دەستکاریی جوانکاری
ب "File-Beijing_CBD_2008-6-996735.jpg" سڕاوە؛ Steinsplitter ئەم پەڕگەی لەسەر کامانز سڕیەوە بە ھۆی: Copyright violation, see commons:Commons:Licensing.
ھێڵی ٥٦: ھێڵی ٥٦:
== ئابووری ==
== ئابووری ==
[[پەڕگە:Shanghai - Nanjing Road.jpeg|thumb|بازاڕێکی گەورەی چینی لەشاری شەنگەھای]]
[[پەڕگە:Shanghai - Nanjing Road.jpeg|thumb|بازاڕێکی گەورەی چینی لەشاری شەنگەھای]]

[[پەڕگە:File-Beijing CBD 2008-6-996735.jpg|thumb|شەوانی پایتەخت (پەکین)]]
دوای وەرگرتنی دەسەڵات لەلایەن کۆمۆنیستەکانی چین لەسەر بیرۆکەی [[مارکس]] و [[فرێدریش ئەنگەڵس|ئەنگەڵس]] ئابووریەکی پتەویان داڕشت تا وەکوو لە قەیرانەکانیان ڕزگار بن بە ھۆی زۆری فشاری دانیشتووان، ئابووری چین ھەردەم بەرەو پێشەوە چووە بەتایبەتی زۆرینەی داھاتی بەرھەم ھێنانەوە، ئابووری چینی لە پلەی دوەم دێت لەدوای [[ئەمریکا]] ئابوریەکەی لە ساڵی 2014 11,6 ترلیون دۆلار بووە
دوای وەرگرتنی دەسەڵات لەلایەن کۆمۆنیستەکانی چین لەسەر بیرۆکەی [[مارکس]] و [[فرێدریش ئەنگەڵس|ئەنگەڵس]] ئابووریەکی پتەویان داڕشت تا وەکوو لە قەیرانەکانیان ڕزگار بن بە ھۆی زۆری فشاری دانیشتووان، ئابووری چین ھەردەم بەرەو پێشەوە چووە بەتایبەتی زۆرینەی داھاتی بەرھەم ھێنانەوە، ئابووری چینی لە پلەی دوەم دێت لەدوای [[ئەمریکا]] ئابوریەکەی لە ساڵی 2014 11,6 ترلیون دۆلار بووە



وەک پێداچوونەوەی ‏١٣:١٠، ١٤ی ئایاری ٢٠١٤

پۆتانەکان: 35°N 103°E / 35°N 103°E / 35; 103

  ئەم وتارە سەبارەت بە کۆماری گەلی چین نووسراوە. بۆ بینینی وتارە هاوشێوەکان بڕوانە چین (ڕوونکردنەوە).
کۆماری گەلی چین
中华人民共和国
[[ی چین |]]
پایتەختپیکەن
2°20′N 1°40′E / 2.333°N 1.667°E / 2.333; 1.667
گەورەترین شانگھای
زمانە فەرمییەکان زمانی چینی
دەوڵەت تاک حیزب - کۆمۆنیزم
 -  سەرۆک کۆمار ھۆجین تائۆ
 -  سەرۆک وەزیران ڤەن جیابائۆ
ژمارەی دانیشتوان
 -  بەراوردی  ١٬٤٤٣٬٤٩٧٬٣٧٨ لەسەر ویکیدراوە دەستکاریی ئەمە بکە 
دراو ییوان (CNY)
ناوچەی کاتی UTC (UTC+٨)
پاوانی ئینتەرنێت .cn

کۆماری خەڵکی چین کە زۆرتر بە چین ناسراوە (بەچینی سادە: 中华人民共和国) (بەچینی کۆن: 中华人民共和国)ژمارەی دانیشوانەکەی بە زۆرتر لە ١.٣ ملیار کەسەوە مەزەندە کراوە بەمەش دەبێتە پڕدانیشتووانترین وڵاتی جیھان ، چین کە لە ڕۆژھەڵاتی ئاسیادا ھەڵکەوتووە. پایتەختی کۆماری خەڵکی چین شاری پەکینە.


سیاسەتی ئێستا

لەئێستادا دەسەڵاتی چین لەسەر جۆری سۆشیالیستی کۆمۆنیستی دەڕوات وە سیستەمی مەرکەزی پەیڕەو دەکات و ھاوکاتیش چین ووڵاتێکی تاک پارتیی وواتا فرە پارتی یان فرە حیزبی نییە لە چین شی جین ثین سەرۆک کۆمارە وە سەرۆک وەزیرانیش ڤەن جیابائۆ

ئابووری

بازاڕێکی گەورەی چینی لەشاری شەنگەھای

دوای وەرگرتنی دەسەڵات لەلایەن کۆمۆنیستەکانی چین لەسەر بیرۆکەی مارکس و ئەنگەڵس ئابووریەکی پتەویان داڕشت تا وەکوو لە قەیرانەکانیان ڕزگار بن بە ھۆی زۆری فشاری دانیشتووان، ئابووری چین ھەردەم بەرەو پێشەوە چووە بەتایبەتی زۆرینەی داھاتی بەرھەم ھێنانەوە، ئابووری چینی لە پلەی دوەم دێت لەدوای ئەمریکا ئابوریەکەی لە ساڵی 2014 11,6 ترلیون دۆلار بووە

پەروەردە و فێرکردن

لە ساڵی ١٩٨٦ز کۆماری چین بیری لەوە کردەوە کە گرنگی زۆرتر بەلایەنی پەروەردە و فێرکردن بدرێت لەوەی گرنگی بەلایەنی سەربازی و شەڕ بدات ھەر بۆیەت لەو کاتەوە تا ساڵی ٢٠٠٧ز ٣٩٨،٥٦٧ خوێندنگای سەرەتایی بنیادنراوە و ٩٤،١١٦ خوێندنگای ناوەندی بنیادنراوە ئەم ڕێژەیەش بۆ ڕێژەی دانیشتووان گوونجاوە و حکوومەتی چین لەماوەی پێنج ساڵدا زۆرتر لە ٢٨ ملیارد دۆلاری لەکەرتی پەروەردە خەرچ کرد. لە کردنەوەی زانکۆ و پەیمانگا چین کەمتەرخەم نەبووە جۆرەھا زانکۆی جۆراوجۆری لەگشت بوارەکان کردۆتەوە لە ناوبانگترینیان:

  • لە شاری پەکین: زانکۆی پەکین، زانکۆی چینگوا، زانکۆی پەکین تایبەت بە مامۆستایان، زانکۆی ڕەنمین
  • لە شاری شەنگەھای:زانکۆی شەنگەھای، زانکۆی ڕۆژھەڵاتی پەکین تایبەت بە مامۆستایان،
  • لە شاری ھاربین: پەیمانگای ھاربین تایبەت بە ئایتی و تەکنەلۆژیا
  • زانکۆی زانست و تەکنەلۆژیا
  • زانکۆی وھان
  • زانکۆی تچیانگ

جوگرافیا

چین سێیەم گەورە ووڵاتی جیھانە لەڕووی ڕووبەرەوە ئەمەش لەپاش ڕووسیا و کەنەدا دێت ، سنووری چین بە چواردە دەوڵەت لکاوە ئەوانیش لە ڕۆژھەڵاتی ئاسیا ھەریەکە لە ڤیەتنام و لاوس و میانمار وە لە باشووریش ھەریەکە لە ھیندستان و نیپال و بووتان وە پاکستان دێن وەھەروەھا لە ناوەڕاستی ئاسیاش چین بەستراوە بە ھەریەکە لە ئەفغانستان و تاجیکستان و کازاخستان و قرغیزستان وە لە باکووری ئاسیا چین بە ھەریەکە لە کۆریای باکوور و ڕووسیای فار ڕۆژھەڵات لکاوە

ئاین

بەپێی سەرژمێری زۆرتر لەنیوەی دانیشتیوانی چین ھیچ ئاینێکیان نیە جگەلەوەش کۆمەڵەی تر ھەن پەیڕەوی کۆنفۆشی و بوزی و مەسیحی و ئیسلامی دەکەن ، وەلەچین ھەڵبژاردنی ئاینی تاکەکەس ئازادە بەڵآم لەسەر بنەمای ڕێزگرتن لە بیروبۆچوونی ئاینی کەسی بەرامبەر دەبێت

بەستەری دەرەکی

سەرچاوەکان

داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link GA داڕێژە:Link GA داڕێژە:Link GA داڕێژە:Link GA