مافەکانی مرۆڤ: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب بۆت: پۆلی ھاوپلە (٢٢): + پۆل:چاند+پۆل:ئابووری
مافى مرۆڤ
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
مافی مرۆڤ
[[پەڕگە:EleanorRooseveltHumanRights.png|وێنۆک|یەکێک لە یەکەمین بەڵگەکانی مافنامەی جیھانی مرۆڤ]]


ئەگەر مافی ژیان وەکوو سەرەتایی ترین مافی مرۆڤ وەبەرچاو بگرین کە هاتنە ئارای مافە کانی تر دوابەدوای ئەودا مەشرووعییەت پەیدا دەکەن، ئەوە خەبات بـــــۆ وەدەست هێنانی ئەو مافانە لە مانای واقیعی خۆی دا هەمان مافی ژیان یا مافی ژیانی ڕەوایە. بە درێژایی گۆڕانکارییەکان لە بنەمای هزر و بیر و کۆمەپگای ئینسانی و نوێ بوونەوە و تێکنۆلۆژی و زانست، ڕوانگە و بۆچوونی مرۆڤ لە سەر خەباتی هاوبەشیش گۆڕانی بە سەر داهاتووە و بەرە بەرە مرۆڤ بەو قەناعەتە گەیشتووە کە لە پێناو ئەو خەباتە کە ناوی وەدەست هێنانی مافی ڕەوایە دەگاتە جێگە و پێگەی واقیعی خۆی و لە ژێر سێبەری ژیانێکی ئاسوودەدا بە ئاسایشی ڕووحی و ڕەوانی دەگات. لە ڕاستی دا حەول و تێکۆشانی ئینسان بۆ وەدەست هێنانی مافی سەرەتایی خۆی دەگەڕێتە ئەو هەل ومەرجە مێژووییەی کە بە درێژایی پێوەندییە کۆمەڵایەتی و ئینسانییەکانی هەیبووە. ماف شتێک نیە جگە لە چاوەڕوانییەکانی مرۆڤ کە پێی خۆشە بە سەر ژیانی ڕۆژانە و ڕەوابیتی ئینسانی دا حاکم بێ. بۆ وێنە ڕوانگەی ئێمە لە پێوەندی دەگەپ ڕەوابیتی نێوان مناپ و بەساڵاچوو دا و ئەوەی ئێمە دەمانهەوێ بە سەر ئەو بازنەیەدا حاکم بێ، مافی مناڵانی پێ دەپێن و کارکردێکی ئەوڕۆییانەی هەیە چون ڕوانگەی ئێمە بۆ مافەکانی منال
'''مافەکانی مرۆڤ''' بریتین لە بنەڕەتیترین و سەرەکیترین مافەکانی ھەر [[مرۆڤ]]ێک کە تەنھا بە ھۆی مرۆڤ بوونەوە پێی دەبەخشرێت.<ref>http://www.hrea.org/erc/Library/display_doc.php?url=http://www.hrc.upeace.org/files/human%20rights%20reference%20handbook.pdf&external=N</ref>




ھێڵی ٨: ھێڵی ٨:




== سەرچاوەکان ==
<references/>








رِؤلَى ئابوورى لة دروست بوونى دةولَةتى كوردى

زؤر جار برسيار ئةكريت كة ئايا كوردستان هةنكاوي باشي ناوة و رِابوونيَكى وةهاى بة خؤ بينيوة لة هةموو بوارةكان تابتوانيَت دةولَةتى سةربةخؤ دروست بكات ؟ وة ئايا سةركردة كوردةكان نيازيان هةية وولَاتيَكى سةربةخؤ رابكةييَنن ؟! وةئايا رِاكةياندنى دةولَةتى كوردى سةربةخؤ لة بةرذةوةندى كوردة لةم قؤناغة يان نا؟
{{کۆلکە}}
لةبةر ئةوةى خةلَكى كوردستانى عيَراق ستةميَكى زؤريان بينيوة لةسةر دةستى رِزيَمة يةك لة دواى يةكةكانى عيَراق بؤية زؤرينةى خةلَكى كوردستان تامةزرؤي ئةو رِؤزةن كة كوردستان وةك وولَاتيَكى سةربةخؤ ببينن .
[[پۆل:چاند]]
وةلةبةر ئةوةى دواى سالَي 1991 كوردستان نيمجة سةربةخؤييةكى وةركرت ئةمةش هةلَيَكى باش بوو وة ناخى كوردى جولَاند كة بير لة مافي جارةى خؤ نووسين بكاتةوة . وة دروست كردنى دةولَةتى كوردى خةونيَكى كؤنة و رِةك ورِيشةى ميَزوويي هةية، وة كورد لة رِابردوو زياتر لة جاريَك توانيويةتى دةولَةتى كوردى رِابكةييَنيَت جاريَكيان لةسةر دةستى شيَخ مةحمودى حةفيد لة سليَمانى وة جاريَكى تر لةسةر دةستى قازى موحةممةد لة مةهاباد ، بة لَام زؤريان نة خاياند!
[[پۆل:ئابووری]]
رِاكةياندنى دةولَةتى سةر بةخؤ كاريَكى ئاسان ني ية و كولَ رِيَزكراو ني ية، بةلَكو كاريَكى سةختة و كاردانةوةى هةريَمى و نيَودةولةتى ليَدةكةويَتةوة بةتايبةتى لة كوردستان، جونكة هةرسيَ دراوسيَكانى توركياو ئيَران وسوريا كوردستانيان هةية وبة مةترسي ئةزانن لة سةر ئاسايشي نةتةوةييان ئةكةر دةولَةتى كوردى دابمةزريَت ؟ بؤ يةبيَش رِاكةياندنى دةولَةتى سةربةخؤ ثيَويستة ئامادةكارى باشي بؤ بكريَت و بير لة هةموو سيناريؤكان بكريَتةوة، جونكة باراستنى دةولَةتى كوردى سةختترة لة رِاكةياندنى

وەک پێداچوونەوەی ‏٠٦:٥٢، ٨ی نیسانی ٢٠١٤

                         مافی مرۆڤ

ئەگەر مافی ژیان وەکوو سەرەتایی ترین مافی مرۆڤ وەبەرچاو بگرین کە هاتنە ئارای مافە کانی تر دوابەدوای ئەودا مەشرووعییەت پەیدا دەکەن، ئەوە خەبات بـــــۆ وەدەست هێنانی ئەو مافانە لە مانای واقیعی خۆی دا هەمان مافی ژیان یا مافی ژیانی ڕەوایە. بە درێژایی گۆڕانکارییەکان لە بنەمای هزر و بیر و کۆمەپگای ئینسانی و نوێ بوونەوە و تێکنۆلۆژی و زانست، ڕوانگە و بۆچوونی مرۆڤ لە سەر خەباتی هاوبەشیش گۆڕانی بە سەر داهاتووە و بەرە بەرە مرۆڤ بەو قەناعەتە گەیشتووە کە لە پێناو ئەو خەباتە کە ناوی وەدەست هێنانی مافی ڕەوایە دەگاتە جێگە و پێگەی واقیعی خۆی و لە ژێر سێبەری ژیانێکی ئاسوودەدا بە ئاسایشی ڕووحی و ڕەوانی دەگات. لە ڕاستی دا حەول و تێکۆشانی ئینسان بۆ وەدەست هێنانی مافی سەرەتایی خۆی دەگەڕێتە ئەو هەل ومەرجە مێژووییەی کە بە درێژایی پێوەندییە کۆمەڵایەتی و ئینسانییەکانی هەیبووە. ماف شتێک نیە جگە لە چاوەڕوانییەکانی مرۆڤ کە پێی خۆشە بە سەر ژیانی ڕۆژانە و ڕەوابیتی ئینسانی دا حاکم بێ. بۆ وێنە ڕوانگەی ئێمە لە پێوەندی دەگەپ ڕەوابیتی نێوان مناپ و بەساڵاچوو دا و ئەوەی ئێمە دەمانهەوێ بە سەر ئەو بازنەیەدا حاکم بێ، مافی مناڵانی پێ دەپێن و کارکردێکی ئەوڕۆییانەی هەیە چون ڕوانگەی ئێمە بۆ مافەکانی منال






رِؤلَى ئابوورى لة دروست بوونى دةولَةتى كوردى زؤر جار برسيار ئةكريت كة ئايا كوردستان هةنكاوي باشي ناوة و رِابوونيَكى وةهاى بة خؤ بينيوة لة هةموو بوارةكان تابتوانيَت دةولَةتى سةربةخؤ دروست بكات ؟ وة ئايا سةركردة كوردةكان نيازيان هةية وولَاتيَكى سةربةخؤ رابكةييَنن ؟! وةئايا رِاكةياندنى دةولَةتى كوردى سةربةخؤ لة بةرذةوةندى كوردة لةم قؤناغة يان نا؟ لةبةر ئةوةى خةلَكى كوردستانى عيَراق ستةميَكى زؤريان بينيوة لةسةر دةستى رِزيَمة يةك لة دواى يةكةكانى عيَراق بؤية زؤرينةى خةلَكى كوردستان تامةزرؤي ئةو رِؤزةن كة كوردستان وةك وولَاتيَكى سةربةخؤ ببينن . وةلةبةر ئةوةى دواى سالَي 1991 كوردستان نيمجة سةربةخؤييةكى وةركرت ئةمةش هةلَيَكى باش بوو وة ناخى كوردى جولَاند كة بير لة مافي جارةى خؤ نووسين بكاتةوة . وة دروست كردنى دةولَةتى كوردى خةونيَكى كؤنة و رِةك ورِيشةى ميَزوويي هةية، وة كورد لة رِابردوو زياتر لة جاريَك توانيويةتى دةولَةتى كوردى رِابكةييَنيَت جاريَكيان لةسةر دةستى شيَخ مةحمودى حةفيد لة سليَمانى وة جاريَكى تر لةسةر دةستى قازى موحةممةد لة مةهاباد ، بة لَام زؤريان نة خاياند! رِاكةياندنى دةولَةتى سةر بةخؤ كاريَكى ئاسان ني ية و كولَ رِيَزكراو ني ية، بةلَكو كاريَكى سةختة و كاردانةوةى هةريَمى و نيَودةولةتى ليَدةكةويَتةوة بةتايبةتى لة كوردستان، جونكة هةرسيَ دراوسيَكانى توركياو ئيَران وسوريا كوردستانيان هةية وبة مةترسي ئةزانن لة سةر ئاسايشي نةتةوةييان ئةكةر دةولَةتى كوردى دابمةزريَت ؟ بؤ يةبيَش رِاكةياندنى دةولَةتى سةربةخؤ ثيَويستة ئامادةكارى باشي بؤ بكريَت و بير لة هةموو سيناريؤكان بكريَتةوة، جونكة باراستنى دةولَةتى كوردى سةختترة لة رِاكةياندنى