ڕوەک: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
بNo edit summary
بNo edit summary
ھێڵی ١١٣: ھێڵی ١١٣:
* '''پەلکەدراوە'''
* '''پەلکەدراوە'''
پلکەبەدراوە، گیایەکە دوو بست دەبێ و گەڵای وەکوو پارەیە، گوڵی زەردە دووای گوڵەکان، کە گوڵەکانی وەرین لە جێگای وان چتێکی باریک و خڕ دەردەکات وەکوو ئەنگوستیلەوان.
پلکەبەدراوە، گیایەکە دوو بست دەبێ و گەڵای وەکوو پارەیە، گوڵی زەردە دووای گوڵەکان، کە گوڵەکانی وەرین لە جێگای وان چتێکی باریک و خڕ دەردەکات وەکوو ئەنگوستیلەوان.

پەلی سیاوەشان‎
چەمە سیاوڵە، قەیتەران، گیایەکە گەڵای وەکوو گەڵای کەرەووزە و لاسکی باریک و درێژە و زۆر ڕەشە لە بن کاچ و قەلبەزدا سەوز دەبێ بۆ زۆر جۆرە دەرمانان بەکار دێ.

* '''پەنوور'''
پەنیرۆک، پەنیرۆچکە، گیایەکە بۆ تفاقی زستانی وڵاخان دەکرێتە گێشە.

* '''پەپەڕووشە'''
زانیاری سنچکە، جۆرە بەرێکی دار مازووە. لە کوردەواریدا پەپەڕووشە و گزگڵ و ڕەگی دار شێن بۆ تاڵ دان خۆشە کردنی مەشکە بەکار دێنن.

* '''گوڵەکەلەم'''
[[Wêne:Cauliflower.JPG|thumb|left|گوڵەکەلەم]]
ناوی ئینگلیزی: Cauliflower


{{-Rtl}}
{{-Rtl}}

وەک پێداچوونەوەی ‏١٠:٣٤، ٣٠ی ئازاری ٢٠٠٩

ڕووەکەکانی کوردستان

  • شووتی
شووتی

(ناوی لاتینی Citrullus vulgaris ، بە ئینگلیزی Watermelon) ژەبەژ، شووتی، جەبەش، شفتی، ژبەش، ھەنی، شامی

  • پەڕسپی

پەڕەسپی، گیایەکە بەژنێک بەرز دەبێ و گوڵی بەھێشوو و سپی ھەیە.

  • پووشان

گیایەکی ناو سەوزەڵانە.

  • پەلە سوور

‎گیایەکی کوێستانی یە‌. ناوی لاتینی: Andropogon nardus. ناوی ئینگلیزی: Blue grass

  • پپچۆلەکە

گیایەکی بەھاری، گەڵای وەک کەرەوز وایە. شێوازی ئەم گیایە وەک چنگی چێشکە ئەچێ و گوڵێکی زەردی بچووک ئەگرێ.

  • پتپتۆکە

گوڵێکی سووری بەھارییە.

  • ژوژالک

کاڵەکەمارانە، کوژاڵک، جۆرێ شووتی خراپە، جۆرێک ھەنیە کۆڵەی خراپە.

  • ژاژ (بە کورمانجی: Jaj)

[[Wêne:Carawayseeds.JPG|thumb|left|Jaj - ژاژ]] ڕووەکێکی بۆن خۆشە و گوڵی سپیی ھەیە. لە ڕووەکی Artemisia maritima دەچێ و زۆریش بێ تامە. لە فۆلکلۆر دا ئەڵێن ھەرچێ وشتر دەیجوێ و کاوێژی دەکاتەوە ھیچ تامێکی لێ ناچێژێ، لە داخان قووتی ئەدات. ده‌گه‌ڵ په‌نیر و شیرێژی ده‌که‌ن.

  • گیاپەنجە

پەنجۆڵە ژەن، گیایەکە لە بنەماڵەی Cruciferae. بە ئینگلیزی: St. Mary's flower ناوی لاتینی: Anastatica hierochuntica

  • پاقلینچکانە

پاقلینجک، پاقلانچک، گیایەکی ڕەوانە و گەڵای ددانەدارە، گیایەکە لە پڕپڕە دەچێ و بۆ خواردن دەبێ.

  • پاقڵۆزە

گیایەکە تۆزێک تیژە و دەخورێ.

  • پاپڕیک

جۆرێک گیای خۆڕستە لە کوردستاندا زۆر دەڕوێ.

  • پاپۆنە گەڵەشێر

یان پۆپنە کەڵەشێرە، پۆپنە کەڵەباب، تاج خروس، تاج کەڵەشێر. ناوی لاتینی :Amarantus ‌ ، بە ئینگلیسی ‌ Velet flower

  • پاڤک

پیشۆک، ھاپلۆک، حەپلۆک، پیڤۆک، گیایەکە بنەکەی وەک پیازی چووکە وایە، بەڵام تامی زۆرخۆشە و تامی پیاز نادا، لە لادێکاندا سەلکەکەی دەبرژێنن یان ئەیکوڵێنن و ئەیخۆن.

  • پەپکە چەورە

پەپکە پەنیر، کولێرە چەورە، پەپکە ملیچکانە، پەپکەمولووچکانە، گیایەکە لە سەر زەوی درێژ دەکێشێ و بەرێکی ھەیە وەک پەنیر دەچێ. نانە حاجی لەگ لەگ. ناوی لاتینی: Malva neglecta .و Malva pusilla

  • پتۆت

گیایەکی ھاوینییە پنجی گەورەیە تا دووبستان بڵند دەبێ، گەڵاکانی ورد و چکۆڵە و خزن و شتێکی پڕ ڕەنگە، جلک و بەنی پێ ڕەشدەکەن. گوڵی بە تۆپەو بە سوور دەنوێنێ لە بنەوە لکان نادات شیرەکەش و گیایەکەشی زۆر تاڵن، شیرەکەی چەند جارێکی لە چاوی تانەدار کرێ چاکی دەکاتەوە، تا ساڵێکیش ھەڵدەگیرێ، شیرەکەی بەسەر کڵۆشەکردا بکرێ و ھڵبگیرێ باشە.

  • گیائاڵۆش‎

گیایەکە لە تیرەی "Labiatae" کە بۆ دەرمانی زۆر دەردان دەشێ. بە ئینگلیزی: Bear's Breech ناوی لاتینی: Acanthus mollis L.

  • گیا دۆخوا

گیایەکە لە تیرەی "Labiatae" کە بۆ دەرمانی زۆر دەردان دەشێ. ناوی لاتینی:Marrubium vulgare ، بە ئینگلیزی: Common white horehound

  • گویژە سوورە

‎گویژی سوور، بلچە سوور، گۆیژە سوورە، جۆرێ گویژە رەنگەکەی سوورە، زۆرتر بە شێوەی دێمی و خۆڕست دەڕوێ. ناوی لاتینی: Crataegus Monogyna

  • گویژە مازنیی
گویژە مازنیی

بنچکێکە بۆ دەرمان دەشێ، دارێکە لە تیرەی "گوڵ سوورەکان" Rosaceae. سەیری ئەزگڵ بکە. ناوی لاتینی: Mespilus germanica ، Medlar tree

  • پەرەنێشک

نووسکە، نوسەنەک، دڕکێکە کە بە جل و سیپاڵدا دەنووسێ.

  • پەزیشکە

کونجرکە، قونجرکە، نووسەکە، کە بە جلەوە دەنووسێ.

  • پەرۆش

گیایەکە گەڵای وەکوو گوێی تاجی وایە و قەراخی گەڵاکانی وەکوو دمی مشاری و دڕواوییە، چەند گوڵێکی زەردی دڕواوی دەردەکات.

  • پەشیمان‎

گوڵە ھەژار، ئەمە ناوێکی فەرانسەیی یە بۆ گوڵێکی جوان لە تیرەی "بێگونیاکان" Begoniacées،کە لە بنەڕەتەوە لە ئامریکای نێوەندیەوە ھاتووە، نزیکەی ٤٠٠ جۆر لەم گوڵە ناسراوە کە زۆربەیان گوڵی جوانی ڕەنگ سوور، قاوەیی، سپی، ئەرخەوانی و پەمەییان ھەیە. خەڵکی کوردستانی گەرمێن پێی ئەڵێن "شوکری خان" یان "شوکرێ خانم" گوڵەکانی سوور و باڵا کورت و لاسکی باریک و قڕۆڵە. لە بەر جوانی گوڵەکانی لە گوڵداندا دەچێنن. سەیری بێگونیا بکە. ناوی لاتینی: Begonia ، بە ئینگلیزی: Eagle's head

  • دارچەم

دارێکە لە داربی دەچێ، بەڵام تۆکڵی دارەکەی زبرترە و گەڵاکانیشی لە گەڵابی چووکەترە.

  • چەپۆڵە شێرە

رووەکێکی کوێستانییە لە پەنچەی شێر و پشیلە دەچێ.

  • چەدەنە

ڕەیحانە کێویلە.

  • چەپچەپی

ڕووەکێکە گوڵ زەرد و چەرموو، لاسکەکەی کلۆرە، گەڵاکانی پەنجەیی و لاسک و گەڵاکانی تووکنن. ئەم ڕووەکە زۆرتر لە مێرگاندا دەڕوێ. دەڵێن بۆ نەخۆشی باداری باشە. بەڵام مەڕو گا زۆری بخۆن بای پێدەکەن و لەوانەشە پێی بقڵەشێن.

  • چەپچەپی

ڕووەکێکە بە کۆمەڵ لە مێرگان شین دەبێ و قاسکی کلۆرە، لە تەن و قەدیدا گوڵی زەرد زەرد دەدا، ھەر جوانە سەیری بکەی، جاری واھەیە دەشتێک یان مێرگێک دادەگرێ.

  • پەردە عرووس

ناوی لاتینی Physalis alkekengi وەوی پشت پەردە، بووکی پشت پەردە، کاکنجی، (پەردەعروسێ لە پەردەی سووردا/ نازو نووزیەتی بەسەر چنووردا) "پیرەمێرد". سەیری بزگیلە بکە.

  • پەرەسپیلکە

گیایەکە وەک گەنم دەچێ، لە سەرسەرەوە چەند لقێکی باریکی وەکوو خەیاتە دەردەکا. بە کوڵاویی لە نێو دەمو زاری ئێشاو بگیرێ چاکی دەکاتەوە.

  • پەرەک

دارێکە زۆر لە قەراخ ئاودا ئەڕوێ، بەڵام لە ویشکانیش دا ھەیە، باڵای ئەگاتە ١٥ میتر و دارەکەی سوورە و لە بەر خۆڕاگری لە دارتاشیدا بەکار دێت. Poplus euphratica

  • پەلمەوێش
  • پەلە بی

گەڵابی، گەڵای داربی، لە کوردەواریدا دیکوڵێنن و بۆ دەرمانی ژانەسک دیخۆنەوە. سەیری دار بی بکە.

  • پەلەشوانە‎

گیایەکی کوێستانییە‌ ئەخورێ.

  • پەلوک

سەیری ئاڵەکۆک بکە.

  • پەلکەدراوە

پلکەبەدراوە، گیایەکە دوو بست دەبێ و گەڵای وەکوو پارەیە، گوڵی زەردە دووای گوڵەکان، کە گوڵەکانی وەرین لە جێگای وان چتێکی باریک و خڕ دەردەکات وەکوو ئەنگوستیلەوان.

پەلی سیاوەشان‎ چەمە سیاوڵە، قەیتەران، گیایەکە گەڵای وەکوو گەڵای کەرەووزە و لاسکی باریک و درێژە و زۆر ڕەشە لە بن کاچ و قەلبەزدا سەوز دەبێ بۆ زۆر جۆرە دەرمانان بەکار دێ.

  • پەنوور

پەنیرۆک، پەنیرۆچکە، گیایەکە بۆ تفاقی زستانی وڵاخان دەکرێتە گێشە.

  • پەپەڕووشە

زانیاری سنچکە، جۆرە بەرێکی دار مازووە. لە کوردەواریدا پەپەڕووشە و گزگڵ و ڕەگی دار شێن بۆ تاڵ دان خۆشە کردنی مەشکە بەکار دێنن.

  • گوڵەکەلەم

thumb|left|گوڵەکەلەم ناوی ئینگلیزی: Cauliflower

داڕێژە:-Rtl Kategorî:سۆرانی