پەز: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
←ناوی: چاکسازیی ژمارەکان، چاکسازیی نووسە عەرەبییەکان |
|||
ھێڵی ٢٠: | ھێڵی ٢٠: | ||
بە [[زمانی کوردی|کوردی]] بە بەچکەکەی '''بەرخ''' و کاتێک لە شیر دەبڕدرێتەوە '''کاوڕ''' و کاتێک دوو بەھار تێپەڕدەکات '''شەک''' و ئەگەر بۆ یەکەم جار بزێ '''شەکمەڕ'''ی پێ دەوترێ. کاتێک کە بە تەواوی پێدەگات بە نێرەکەی '''بەران''' و بە مێکەی '''پەز''' دەڵێن.<ref>فەرھەنگی [[ھەنبانە بۆرینە]]</ref> |
بە [[زمانی کوردی|کوردی]] بە بەچکەکەی '''بەرخ''' و کاتێک لە شیر دەبڕدرێتەوە '''کاوڕ''' و کاتێک دوو بەھار تێپەڕدەکات '''شەک''' و ئەگەر بۆ یەکەم جار بزێ '''شەکمەڕ'''ی پێ دەوترێ. کاتێک کە بە تەواوی پێدەگات بە نێرەکەی '''بەران''' و بە مێکەی '''پەز''' دەڵێن.<ref>فەرھەنگی [[ھەنبانە بۆرینە]]</ref> |
||
==ناوی== |
==ناوی پەز بەگوێرەی سوڕی ژیانی== |
||
مەڕیش وەک زۆربەی ئاژەڵەکانی تر لە سەرەتای پایز بەبەران دێت (جووت دەبێت) ، دوای ٥ مانگی دەزێت واتە لە کۆتایی شوبات یان سەرەتای ئادار دەزێ ، ئەو بێچووەی دەیبی پێی دەڵێن بەرخ. |
|||
1- له تهمهنی 1 رۆژی تا 6 مانگی پێی دهڵێن بهرخ ئهو خوریهی پێی وهیتی پێی دهڵێن ( لوا ) که لهتهمهنی 6 مانگی لێی دهبڕێتهوه ئهوکاته هیچی تر پێی ناڵێن بهرخ |
|||
# لە تەمەنی ١ رۆژی تا ٦ مانگی پێی دەڵێن بەرخ ئەو خوریەی پێی وەیتی پێی دەڵێن ( لوا ) کە لەتەمەنی ٦ مانگی لێی دەبڕێتەوە ئەوکاتە ھیچی تر پێی ناڵێن بەرخ. |
|||
# لە ٦مانگی تاکو یەک ساڵ، پێی دەڵێن کاوڕ ، ئەگەر نێر بوو کاوڕە نێری پێدەڵێن ، ئەگەر مێ بوو کاوڕە مێی پێ دەڵێن . |
|||
# شەک و بەردیل : لە یەک ساڵی تا دوو ساڵێ. |
|||
کاوڕ |
## کاوڕ ئەگەرمێ بوو ساڵێک بەسەر تەمەنی دارۆیشت پێی دەڵێن (بەردیل) ، ئەگەر بەردیل لەپایز بەرانی خوارد و دویا زا پێی دەڵێن (بەردیلە زا). ئەگەر نەزا پێی دەڵێن (بەربوارد ) ، بەڵام جاریش ھەیە کاوڕەمێ بە کاوڕی بەرانی دەخوا و پێی دەڵێن (کاوڕەزا). |
||
## ئەگەر کاوڕ نێر بوو ئەوە پێی دەڵێن (شەک). |
|||
# شەک ئەگەر ساڵێکی بەسەرداسووڕایەوە واتە لە تەمەنی دوای دووساڵی تا سێ ساڵی پێی دەڵێن (خرت). |
|||
# مەڕ دوای تەمەنی ٢ ساڵی بە بەردیلە زا یان بەربواری دەگوترێ مەڕ . |
|||
# قەیرە : لەدوای تەمەنی ٣ ساڵی بەسەر خرتدا دەگوترێ قەیرە و بەڵام لەناو خەڵکی ئاسایی ھەر لەدوای ٢ ساڵی بە شەک دەگوترێ بەران ، بەڵام شوان و پسپۆڕانی ئەو بوارە باش لێکیان دەکەنەوە ، بەناوی تایبەتی خۆیان بانگیان دەکەن ، وە مەڕ چیند بزێ بەوە دەژمێردرێ بۆ نموونە دەڵێن مەڕی یەک بەرخە زا و دووبەرخە و بەرانیش کەبووە قەیرە بۆنموونە دەڵێن بەران یەک قەیرە و دووقەیرە ، واتە ئەوەندە ساڵە بەسەرقەیراتیەکەی داڕۆیشتووە.<ref>http://debaga.net/k/index.php/jorawjor/280-mar</ref> |
|||
<ref>http://debaga.net/k/index.php/jorawjor/280-mar</ref> |
|||
==سەرچاوەکان== |
==سەرچاوەکان== |
وەک پێداچوونەوەی ٢٠:٤٩، ٩ی تەممووزی ٢٠١٣
پەز | |
---|---|
A research flock at U.S. Sheep Experiment Station near Dubois, Idaho | |
Domesticated
| |
Scientific classification | |
Kingdom: | Animalia
|
Phylum: | |
Class: | Mammalia
|
Order: | |
Family: | Bovidae
|
Subfamily: | |
Binomial name | |
Ovis aries |
پەز یان مەڕ (ناوی زانستی: Ovis aries) ئاژەڵێکی گوانداری ماڵییە.
بە کوردی بە بەچکەکەی بەرخ و کاتێک لە شیر دەبڕدرێتەوە کاوڕ و کاتێک دوو بەھار تێپەڕدەکات شەک و ئەگەر بۆ یەکەم جار بزێ شەکمەڕی پێ دەوترێ. کاتێک کە بە تەواوی پێدەگات بە نێرەکەی بەران و بە مێکەی پەز دەڵێن.[١]
ناوی پەز بەگوێرەی سوڕی ژیانی
مەڕیش وەک زۆربەی ئاژەڵەکانی تر لە سەرەتای پایز بەبەران دێت (جووت دەبێت) ، دوای ٥ مانگی دەزێت واتە لە کۆتایی شوبات یان سەرەتای ئادار دەزێ ، ئەو بێچووەی دەیبی پێی دەڵێن بەرخ.
- لە تەمەنی ١ رۆژی تا ٦ مانگی پێی دەڵێن بەرخ ئەو خوریەی پێی وەیتی پێی دەڵێن ( لوا ) کە لەتەمەنی ٦ مانگی لێی دەبڕێتەوە ئەوکاتە ھیچی تر پێی ناڵێن بەرخ.
- لە ٦مانگی تاکو یەک ساڵ، پێی دەڵێن کاوڕ ، ئەگەر نێر بوو کاوڕە نێری پێدەڵێن ، ئەگەر مێ بوو کاوڕە مێی پێ دەڵێن .
- شەک و بەردیل : لە یەک ساڵی تا دوو ساڵێ.
- کاوڕ ئەگەرمێ بوو ساڵێک بەسەر تەمەنی دارۆیشت پێی دەڵێن (بەردیل) ، ئەگەر بەردیل لەپایز بەرانی خوارد و دویا زا پێی دەڵێن (بەردیلە زا). ئەگەر نەزا پێی دەڵێن (بەربوارد ) ، بەڵام جاریش ھەیە کاوڕەمێ بە کاوڕی بەرانی دەخوا و پێی دەڵێن (کاوڕەزا).
- ئەگەر کاوڕ نێر بوو ئەوە پێی دەڵێن (شەک).
- شەک ئەگەر ساڵێکی بەسەرداسووڕایەوە واتە لە تەمەنی دوای دووساڵی تا سێ ساڵی پێی دەڵێن (خرت).
- مەڕ دوای تەمەنی ٢ ساڵی بە بەردیلە زا یان بەربواری دەگوترێ مەڕ .
- قەیرە : لەدوای تەمەنی ٣ ساڵی بەسەر خرتدا دەگوترێ قەیرە و بەڵام لەناو خەڵکی ئاسایی ھەر لەدوای ٢ ساڵی بە شەک دەگوترێ بەران ، بەڵام شوان و پسپۆڕانی ئەو بوارە باش لێکیان دەکەنەوە ، بەناوی تایبەتی خۆیان بانگیان دەکەن ، وە مەڕ چیند بزێ بەوە دەژمێردرێ بۆ نموونە دەڵێن مەڕی یەک بەرخە زا و دووبەرخە و بەرانیش کەبووە قەیرە بۆنموونە دەڵێن بەران یەک قەیرە و دووقەیرە ، واتە ئەوەندە ساڵە بەسەرقەیراتیەکەی داڕۆیشتووە.[٢]
سەرچاوەکان
ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |