یاسای ڕاکێشانی گەردوونی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ب r2.7.1) (ڕۆبۆت: گۆڕانی sr:Njutnov zakon gravitacije بۆ sr:Универзални закон гравитације |
ب r2.7.3) (ڕۆبۆت: لابردنی fi:Painovoima#Newtonin laki vetovoimasta |
||
ھێڵی ٣٨: | ھێڵی ٣٨: | ||
[[et:Gravitatsiooniseadus]] |
[[et:Gravitatsiooniseadus]] |
||
[[fa:قانون جهانی گرانش نیوتون]] |
[[fa:قانون جهانی گرانش نیوتون]] |
||
[[fi:Painovoima#Newtonin laki vetovoimasta]] |
|||
[[fr:Loi universelle de la gravitation]] |
[[fr:Loi universelle de la gravitation]] |
||
[[ga:Dlí na himtharraingthe]] |
[[ga:Dlí na himtharraingthe]] |
وەک پێداچوونەوەی ٢٠:٤١، ٢ی ئازاری ٢٠١٣
یاسای ڕاکێشانی گەردوونی نیوتن دەڵێت کە ھەر شتێک لە گەردووندا ھەر شتێکی تر لە ڕێگای ھێزێکەوە ڕادەکێشێت، کە ئەو ھێزە ڕاستەوخۆ ھاوڕێژەیە لەگەڵ بارستکانی ئەو دوو شتە و بە پێچەوانەوە ھاوڕێژەیە لەگەڵ مەودای نێوانیاندا دووجا. ئەمە یاسایەکی فیزیکی گشتییە کە لە ڕوانینە ئەزموونییەکان [١] بە دەست ھاتووە، بە ھۆی ئەو شتەوە کە نیوتن پێی وتووە ھەڵھێنجان. ئەم یاسایە بەشێکە لە میکانیکی کلاسیک و لە پەڕتووکەکەی نیوتن، پرەنسیپە بیرکارییەکانی فەلسەفەی سروشتیدا، کە یەکەمجار ساڵی ١٦٨٧ بڵاوبۆتەوە، فورمووڵرێژی کراوە.
بە زمانی مۆدێرن، یاساکە ئەمەیە:
ھەر ھەرژەی نوقتەیییەک [٢] ھەر بارستی نوقتەیییەکی تر لە رێگای ھێزێکەوە کە دەکەوێتە درێژایی ئەو ھێڵە کە دوو نوقتەکە پێکەوە دەلکێنێت، ڕادەکێشێت. ھێزەکە ڕاستەوخۆ ھاورێژەیە لەگەڵ بەرھەمی لێکدانی دوو بارستکە و بەپێچەوانەوە ھاورێژەیە لەگەڵ دووجای مەودای نێوانیاندا:
- ،
کە تێیدا:
- F گەورەیی ھێزی ڕاکێشانی نێوان دوو بارستکەیە،
- G نەگۆڕی ڕاکێشانە،
- m١ بارستی نوقتەی یەکەمە،
- m٢ بارستی نوقتەی دووھەمە، وە
- r مەودای نێوانی دوو نوقتەکەیە.