ڤینۆس: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب Calak پەڕەی ھەسارەی ڤینۆسی گواستەوە بۆ ڤینوس
No edit summary
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
{{خاوێنکردن}}
زوهرا (ڤینۆس)دووه‌مین هه‌ساره‌ى كۆمه‌ڵه‌ى خۆره‌ , له‌رِووى نزیكى له‌ خۆر , هه‌ساره‌یێكى خۆڵییه‌ هه‌روه‌ك عه‌تارد , و مه‌ریخ, له‌ رِووى قه‌باره‌و پێكهاته‌ى گشتیش له‌زه‌وى ئه‌چێ.
'''ڤینۆس''' (زوھرا) دووەمین ھەسارەی کۆمەڵەی خۆرە , لەڕووی نزیکی لە خۆر , ھەسارەیێکی خۆڵییە ھەروەک عەتارد , و مەریخ, لە ڕووی قەبارەو پێکھاتەی گشتیش لەزەوی ئەچێ.
له‌به‌رئه‌وه‌ى كه‌ زوهرا نزیكتره‌ له‌رۆژ له‌زه‌وى , زۆربه‌ى جار له‌ و شوێنه‌ئه‌بن كه‌ خۆر لێیه‌ , وه‌له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌توانرێ له‌سه‌ر زه‌وییه‌وه‌ ببینرێ له‌ پێش رۆژهه‌لاَت , و رۆژئاوا به‌ كاتێكى كه‌م , له‌به‌ر ئه‌وه‌ پێى ئه‌وترێ :ئه‌ستێره‌ى به‌یانى ,یان ئه‌ستێره‌ى ئێواره‌ ,له‌وكاته‌ى كه‌ هه‌ڵدێت ئه‌بێت به‌دره‌وشاوه‌ترین ته‌نى ئاسمان.

به‌هرى شوێنه‌كه‌ شیه‌وه‌ ئه‌بێت به‌یه‌كێك له‌م دوو هه‌ساره‌یه‌ى كه‌ دووهه‌میان هه‌ساره‌ى (عه‌تارده‌) كه‌ دیارده‌ى تێپه‌رِه‌بوونیان به‌سه‌ردا ئه‌چه‌سپێ , ئه‌مه‌ش ئه‌كه‌ونه‌ نێوانى رۆژو زه‌وى , دواین تێپه‌رِینى هه‌ساره‌ى زوهرا له‌ ساڵى 2004ز. بوو ، تێپه‌رینى داهاتووشى ئه‌كه‌وێته‌ ساڵى 2012.ز.
لەبەرئەوەی کە زوھرا نزیکترە لەرۆژ لەزەوی , زۆربەی جار لە و شوێنەئەبن کە خۆر لێیە , وەلەبەرئەوە ئەتوانرێ لەسەر زەوییەوە ببینرێ لە پێش رۆژھەڵات , و رۆژئاوا بە کاتێکی کەم , لەبەر ئەوە پێی ئەوترێ :ئەستێرەی بەیانی ,یان ئەستێرەی ئێوارە ,لەوکاتەی کە ھەڵدێت ئەبێت بەدرەوشاوەترین تەنی ئاسمان.
زوهرا له‌سه‌ر رِووى زوهراش شاخى كانزایى هه‌ن , كه‌وا دا پۆشراون به‌ زوقمى كانزایى له‌ قورِقوشم ئه‌تاوێته‌وه‌ . ئه‌بێ به‌هه‌وا له‌به‌رزاییه‌ گه‌رمیه‌كان . هه‌ساره‌یێكه‌ گه‌رمیه‌كه‌ى به‌رزه‌ , بایه‌كه‌شى به‌ هێزه‌ . و قه‌باره‌كه‌ى له‌ قه‌باره‌ى زه‌وى ئه‌چێ؟, هه‌ر بۆیه‌ش پێ ئه‌وترێ خوشكى زه‌وى , كێشى هه‌ركه‌سێكیش له‌وى َ نزیك ئه‌بێ له‌ كێشى خۆى , بۆنموونه‌ :ئه‌گه‌ر له‌سه‌رزه‌وى حه‌فتاكیلۆ بیت ئه‌وا له‌وێ ئه‌بیت به‌ 63كیلۆ هه‌ورێكى چرِوپرِیش رِووه‌كه‌ى داپۆشیووه‌ , كه‌ ئه‌بێته‌ هۆى نه‌بینینى , وبرِێكى زۆر گه‌رمایى له‌ خۆر وه‌رئه‌گرێ , و به‌گه‌رمترین هه‌ساره‌ى كۆمه‌ڵه‌ى خۆر دائه‌نرێ . له‌رِووى گرِكان و بومه‌له‌رزه‌ چالاكه‌كان , و شاخ وده‌شته‌كانى له‌زه‌وى ئه‌چێ. به‌لاَم له‌ یه‌ك نه‌چوونى سه‌ره‌كیان له‌گه‌ڵ زه‌ویدا له‌مه‌دایه‌ , كه‌ كه‌شه‌كه‌ى گه‌رمه‌ , به‌كه‌ڵكى ژیان نایێت و هه‌روه‌ها هیچ مانگێكى پاشكۆی نیه‌ وه‌ك زه‌وى .
بەھری شوێنەکە شیەوە ئەبێت بەیەکێک لەم دوو ھەسارەیەی کە دووھەمیان ھەسارەی (عەتاردە) کە دیاردەی تێپەڕەبوونیان بەسەردا ئەچەسپێ , ئەمەش ئەکەونە نێوانی رۆژو زەوی , دواین تێپەڕینی ھەسارەی زوھرا لە ساڵی ٢٠٠٤ز. بوو ، تێپەرینی داھاتووشی ئەکەوێتە ساڵی ٢٠١٢.ز.
.گه‌رمیه‌ مام ناوه‌ندیه‌كه‌ى ئه‌گاته‌ 449 پله‌ى سه‌دى
زوھرا لەسەر ڕووی زوھراش شاخی کانزایی ھەن , کەوا دا پۆشراون بە زوقمی کانزایی لە قوڕقوشم ئەتاوێتەوە . ئەبێ بەھەوا لەبەرزاییە گەرمیەکان . ھەسارەیێکە گەرمیەکەی بەرزە , بایەکەشی بە ھێزە . و قەبارەکەی لە قەبارەی زەوی ئەچێ؟, ھەر بۆیەش پێ ئەوترێ خوشکی زەوی , کێشی ھەرکەسێکیش لەوی َ نزیک ئەبێ لە کێشی خۆی , بۆنموونە :ئەگەر لەسەرزەوی حەفتاکیلۆ بیت ئەوا لەوێ ئەبیت بە ٦٣کیلۆ ھەورێکی چڕوپڕیش ڕووەکەی داپۆشیووە , کە ئەبێتە ھۆی نەبینینی , وبڕێکی زۆر گەرمایی لە خۆر وەرئەگرێ , و بەگەرمترین ھەسارەی کۆمەڵەی خۆر دائەنرێ . لەڕووی گڕکان و بومەلەرزە چالاکەکان , و شاخ ودەشتەکانی لەزەوی ئەچێ. بەڵام لە یەک نەچوونی سەرەکیان لەگەڵ زەویدا لەمەدایە , کە کەشەکەی گەرمە , بەکەڵکی ژیان نایێت و ھەروەھا ھیچ مانگێکی پاشکۆی نیە وەک زەوی .
.له‌نێو كه‌شه‌كه‌یدا دووه‌م ئۆكسیدىكاربۆن, ونایترۆجین هه‌یه‌.
.گەرمیە مام ناوەندیەکەی ئەگاتە ٤٤٩ پلەی سەدی. لەنێو کەشەکەیدا دووەم ئۆکسیدیکاربۆن, ونایترۆجین ھەیە.
جوگرافیاكه‌ى :

نزیكه‌ 80%ى رِووبه‌رى زوهرا , ده‌شت وشێوى گرِكانى نه‌رمن , و رووبه‌ره‌كه‌ى تریشى دوو كێشوه‌رى به‌رزن , یه‌كێكیان له‌نیوه‌ى
== جوگرافیای ڤینوس ==
باكورى هه‌ساره‌كه‌دایه‌ ئه‌وى تریشیان له‌ باشورى هێڵى پشتێنه‌یى (الاسستواْ )دایه‌ . كێشوه‌رى باكورى ناوى (عه‌شتارتیرا)یه‌, به‌ناوى عه‌شتارى خواوه‌ندى خۆشه‌ویستى بابلیه‌كان و ,به‌قه‌د كێشوه‌رى ئوسترِالیا ئه‌بێت . به‌رزترین شاخ له‌سه‌ر زوهرا له‌م كیشوه‌ره‌دایه‌, وناوى (ماكسویل ماوه‌نتس )ه‌ , و به‌رزیه‌كه‌یى ئه‌گاته‌ 11 كیلۆمه‌تر له‌ سه‌ر ناوه‌رِاستى به‌رزى رووبه‌رى زوهرا , به‌به‌راوردكردنى له‌گه‌ڵ به‌رزترین لوتكه‌ى زه‌وى , ئه‌وا به‌رزایى ئێفرێست كه‌متره‌ له‌ 9كیلۆمه‌تره‌ له‌ ئاست رِووى ده‌ریاوه‌ . كیشوه‌رى باشوره‌كه‌ش ناوى (ئه‌فرۆدایت تیرا)یه‌ , به‌ناوى خواوه‌ندى خۆشه‌ویستى یۆنانیه‌كانه‌وه‌یه‌ , رووبه‌رێكى فراوانترئه‌گرێته‌وه‌ له‌ كیشوه‌رى پێشوو, وبه‌قه‌د كیشوه‌رى ئه‌مریكاى باشور ئه‌بێ .و زۆرینه‌ى ئه‌م كیشوه‌ره‌ش له‌ پێچ په‌ناو دۆڵ پێك هاتووه‌.
نزیکە ٨٠%ی ڕووبەری زوھرا , دەشت وشێوی گڕکانی نەرمن , و رووبەرەکەی تریشی دوو کێشوەری بەرزن , یەکێکیان لەنیوەی
جگه‌ له‌ چاڵ , ئه‌توانرێ شاخ, و كێو به‌ شێوه‌یێكى به‌ربڵاو ببینرێ , به‌سه‌ر هه‌ساره‌ به‌ردینه‌كان, جا زوهراش هێندى نیشانه‌ و دروشتمى رووكارى ناوازه‌ى هه‌یه‌ , له‌مانه‌ش :گرِكانى هه‌رگیز نه‌گۆرى (فارِا)(farra) یه‌ , كه‌له‌ شێوه‌ى كولێره‌یه‌ , و قه‌باره‌كه‌ى له‌ نێوان 20 تا 50كیلۆمه‌تر , و به‌رزیه‌كه‌یشى له‌ 100 تا 1000مه‌تر له‌ سه‌ر ئاستى رووكار ئه‌بێت , هه‌روه‌ها دارِێژراوه‌ شكانه‌وه‌ تیشكیه‌كان , كه‌له‌ ئه‌ستێره‌ ئه‌چن , به‌ناوى :نوڤاى (novae) , هه‌روه‌ها دروشم و نیشانه‌ تیشكیه‌كان ,و شكانه‌وه‌ ناوه‌ندیه‌كان كه‌ له‌ تۆرِى جاڵجالوكه‌ ئه‌چن , وبه‌ جاڵجاڵۆ كه‌ییه‌كان(arachoids)ه‌وه‌ ناسراوه‌ . هه‌روه‌ها كۆرۆناى (coronae), كه‌ بازنه‌وخوڵگه‌ى شكانه‌وه‌یه‌ , و هێندى جاریش به‌ نزمایه‌تى ده‌وریان گیراوه‌ . ئه‌مانه‌ هه‌موویان له‌بنه‌رِه‌تدا دروشم و نیشانه‌ى گرِكانین . ونزیكه‌ى هه‌موو دروشم و نیشانه‌كانى هه‌ساره‌ى زوهرا ,به‌وناوه‌ى (جێمس ماكسوێل) ناونراوه‌ , هه‌روا ناوچه‌ى ئه‌لفاوبێتا , نه‌بێت.
باکوری ھەسارەکەدایە ئەوی تریشیان لە باشوری ھێڵی پشتێنەیی (الاسستواْ )دایە . کێشوەری باکوری ناوی (عەشتارتیرا)یە, بەناوی عەشتاری خواوەندی خۆشەویستی بابلیەکان و ,بەقەد کێشوەری ئوستڕالیا ئەبێت . بەرزترین شاخ لەسەر زوھرا لەم کیشوەرەدایە, وناوی (ماکسویل ماوەنتس )ە , و بەرزیەکەیی ئەگاتە ١١ کیلۆمەتر لە سەر ناوەڕاستی بەرزی رووبەری زوھرا , بەبەراوردکردنی لەگەڵ بەرزترین لوتکەی زەوی , ئەوا بەرزایی ئێفرێست کەمترە لە ٩کیلۆمەترە لە ئاست ڕووی دەریاوە . کیشوەری باشورەکەش ناوی (ئەفرۆدایت تیرا)یە , بەناوی خواوەندی خۆشەویستی یۆنانیەکانەوەیە , رووبەرێکی فراوانترئەگرێتەوە لە کیشوەری پێشوو, وبەقەد کیشوەری ئەمریکای باشور ئەبێ .و زۆرینەی ئەم کیشوەرەش لە پێچ پەناو دۆڵ پێک ھاتووە.
جگە لە چاڵ , ئەتوانرێ شاخ, و کێو بە شێوەیێکی بەربڵاو ببینرێ , بەسەر ھەسارە بەردینەکان, جا زوھراش ھێندی نیشانە و دروشتمی رووکاری ناوازەی ھەیە , لەمانەش :گڕکانی ھەرگیز نەگۆری (فاڕا)(farra) یە , کەلە شێوەی کولێرەیە , و قەبارەکەی لە نێوان ٢٠ تا ٥٠کیلۆمەتر , و بەرزیەکەیشی لە ١٠٠ تا ١٠٠٠مەتر لە سەر ئاستی رووکار ئەبێت , ھەروەھا داڕێژراوە شکانەوە تیشکیەکان , کەلە ئەستێرە ئەچن , بەناوی :نوڤای (novae) , ھەروەھا دروشم و نیشانە تیشکیەکان ,و شکانەوە ناوەندیەکان کە لە تۆڕی جاڵجالوکە ئەچن , وبە جاڵجاڵۆ کەییەکان(arachoids)ەوە ناسراوە . ھەروەھا کۆرۆنای (coronae), کە بازنەوخوڵگەی شکانەوەیە , و ھێندی جاریش بە نزمایەتی دەوریان گیراوە . ئەمانە ھەموویان لەبنەڕەتدا دروشم و نیشانەی گڕکانین . ونزیکەی ھەموو دروشم و نیشانەکانی ھەسارەی زوھرا ,بەوناوەی (جێمس ماکسوێل) ناونراوە , ھەروا ناوچەی ئەلفاوبێتا , نەبێت.


{{کۆمەڵەی خۆر}}
{{کۆمەڵەی خۆر}}


[[پۆل:گەردوونناسی]]
[[پۆل:گەردوونناسی]]

{{Link FA|ar}}
{{Link FA|bg}}
{{Link FA|bs}}
{{Link FA|cs}}
{{Link FA|de}}
{{Link FA|en}}
{{Link FA|es}}
{{Link FA|lt}}
{{Link FA|no}}
{{Link FA|pt}}
{{Link FA|sk}}
{{Link FA|sl}}
{{Link FA|vi}}
{{Link GA|pl}}
{{Link GA|ru}}
{{Link FA|ml}}

[[af:Venus (planeet)]]
[[als:Venus (Planet)]]
[[am:ዘሃራ]]
[[an:Venus (planeta)]]
[[ang:Venus]]
[[ar:الزهرة]]
[[arz:فينوس]]
[[as:শুক্ৰ গ্ৰহ]]
[[ast:Venus (planeta)]]
[[az:Venera (planet)]]
[[ba:Венера (планета)]]
[[bar:Venus (Planet)]]
[[bat-smg:Aušruos žvaizdie]]
[[bcl:Venus]]
[[be:Планета Венера]]
[[be-x-old:Вэнэра (плянэта)]]
[[bg:Венера (планета)]]
[[bn:শুক্র গ্রহ]]
[[bo:པ་སངས།]]
[[br:Gwener (planedenn)]]
[[bs:Venera]]
[[ca:Venus (planeta)]]
[[chr:ᎠᎾᏂᏍᏓᎾᎵ]]
[[co:Stedda Diana]]
[[crh:Çolpan]]
[[cs:Venuše (planeta)]]
[[csb:Wenus]]
[[cv:Венера (планета)]]
[[cy:Gwener (planed)]]
[[da:Venus (planet)]]
[[de:Venus (Planet)]]
[[diq:Venus]]
[[el:Αφροδίτη (πλανήτης)]]
[[en:Venus]]
[[eo:Venuso (planedo)]]
[[es:Venus (planeta)]]
[[et:Veenus]]
[[eu:Artizarra]]
[[ext:Venu (praneta)]]
[[fi:Venus]]
[[fiu-vro:Veenüs]]
[[fo:Venus]]
[[fr:Vénus (planète)]]
[[frp:Vènus (planèta)]]
[[frr:Fenus]]
[[fy:Fenus]]
[[ga:Véineas (pláinéad)]]
[[gan:金星]]
[[gd:An Rìbhinn (planaid)]]
[[gl:Venus]]
[[gn:Mbyja Ko'ẽ]]
[[gu:શુક્ર (ગ્રહ)]]
[[gv:Baytnag]]
[[haw:Hōkūloa]]
[[he:נוגה]]
[[hi:शुक्र]]
[[hif:Sukhrgrah]]
[[hr:Venera (planet)]]
[[hsb:Wenus (planet)]]
[[ht:Venis (planèt)]]
[[hu:Vénusz]]
[[hy:Վեներա]]
[[ia:Venus (planeta)]]
[[id:Venus]]
[[ie:Venus (planete)]]
[[ilo:Benus]]
[[io:Venuso]]
[[is:Venus (reikistjarna)]]
[[it:Venere (astronomia)]]
[[iu:ᕖᓄᔅ]]
[[ja:金星]]
[[jbo:venus]]
[[jv:Venus]]
[[ka:ვენერა (პლანეტა)]]
[[kk:Шолпан (ғаламшар)]]
[[km:ភពសុក្រ]]
[[kn:ಶುಕ್ರ]]
[[ko:금성]]
[[ksh:Veenuß (Planneet)]]
[[ku:Gelawêj (gerstêrk)]]
[[kv:Венера]]
[[kw:Gwener (planet)]]
[[ky:Чолпон]]
[[la:Venus (planeta)]]
[[lb:Venus (Planéit)]]
[[lez:Венера]]
[[li:Venus (planeet)]]
[[lij:Venere (astronomia)]]
[[ln:Mokwɛtɛ]]
[[lt:Venera (planeta)]]
[[lv:Venera (planēta)]]
[[map-bms:Venus]]
[[mdf:Циле]]
[[mg:Venosy]]
[[mhr:Чолпан]]
[[mk:Венера (планета)]]
[[ml:ശുക്രൻ]]
[[mn:Сугар]]
[[mr:शुक्र ग्रह]]
[[ms:Zuhrah]]
[[mt:Venere (pjaneta)]]
[[mwl:Bénus]]
[[my:သောကြာဂြိုဟ်]]
[[mzn:روجا]]
[[nah:Cītlalpōl]]
[[nds:Venus (Planet)]]
[[nds-nl:Venus (planeet)]]
[[ne:शुक्रग्रह]]
[[nl:Venus (planeet)]]
[[nn:Planeten Venus]]
[[no:Venus]]
[[nov:Venus (planete)]]
[[nv:Biinis]]
[[oc:Vènus (planeta)]]
[[or:ଶୁକ୍ର]]
[[os:Бонвæрнон]]
[[pam:Venus]]
[[pl:Wenus]]
[[pms:Véner (pianeta)]]
[[pnb:وینس (سیارہ)]]
[[pt:Vénus (planeta)]]
[[qu:Ch'aska]]
[[rm:Venus (planet)]]
[[ro:Venus]]
[[ru:Венера]]
[[rue:Венера (планета)]]
[[rw:Umubumbe wa Venus]]
[[sa:शुक्रः]]
[[sah:Дьэллэҥэ]]
[[scn:Vèniri (pianeta)]]
[[se:Venus]]
[[sh:Venera (planeta)]]
[[simple:Venus]]
[[sk:Venuša]]
[[sl:Venera]]
[[so:Waxaraxir]]
[[sq:Venusi]]
[[sr:Венера]]
[[stq:Venus]]
[[su:Vénus]]
[[sv:Venus]]
[[sw:Zuhura]]
[[szl:Wynus]]
[[ta:வெள்ளி (கோள்)]]
[[te:శుక్రుడు]]
[[tg:Зӯҳра]]
[[th:ดาวศุกร์]]
[[tl:Benus (planeta)]]
[[tr:Venüs]]
[[tt:Венера (планета)]]
[[ug:ۋېنېرا]]
[[uk:Венера (планета)]]
[[ur:زہرہ]]
[[uz:Venera (sayyora)]]
[[vep:Vener (planet)]]
[[vi:Sao Kim]]
[[wa:Sitoele do bierdjî]]
[[war:Benus]]
[[wo:Weenus]]
[[xal:Басң һариг]]
[[yi:ווענוס]]
[[yo:Àgùàlà]]
[[za:Ndaundeiqhaemh]]
[[zh:金星]]
[[zh-classical:金星]]
[[zh-min-nan:Kim-chheⁿ]]
[[zh-yue:金星]]
[[zu:UVenusi]]

وەک پێداچوونەوەی ‏١٣:٥١، ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٣

ڤینۆس (زوھرا) دووەمین ھەسارەی کۆمەڵەی خۆرە , لەڕووی نزیکی لە خۆر , ھەسارەیێکی خۆڵییە ھەروەک عەتارد , و مەریخ, لە ڕووی قەبارەو پێکھاتەی گشتیش لەزەوی ئەچێ.

لەبەرئەوەی کە زوھرا نزیکترە لەرۆژ لەزەوی , زۆربەی جار لە و شوێنەئەبن کە خۆر لێیە , وەلەبەرئەوە ئەتوانرێ لەسەر زەوییەوە ببینرێ لە پێش رۆژھەڵات , و رۆژئاوا بە کاتێکی کەم , لەبەر ئەوە پێی ئەوترێ :ئەستێرەی بەیانی ,یان ئەستێرەی ئێوارە ,لەوکاتەی کە ھەڵدێت ئەبێت بەدرەوشاوەترین تەنی ئاسمان. بەھری شوێنەکە شیەوە ئەبێت بەیەکێک لەم دوو ھەسارەیەی کە دووھەمیان ھەسارەی (عەتاردە) کە دیاردەی تێپەڕەبوونیان بەسەردا ئەچەسپێ , ئەمەش ئەکەونە نێوانی رۆژو زەوی , دواین تێپەڕینی ھەسارەی زوھرا لە ساڵی ٢٠٠٤ز. بوو ، تێپەرینی داھاتووشی ئەکەوێتە ساڵی ٢٠١٢.ز. زوھرا لەسەر ڕووی زوھراش شاخی کانزایی ھەن , کەوا دا پۆشراون بە زوقمی کانزایی لە قوڕقوشم ئەتاوێتەوە . ئەبێ بەھەوا لەبەرزاییە گەرمیەکان . ھەسارەیێکە گەرمیەکەی بەرزە , بایەکەشی بە ھێزە . و قەبارەکەی لە قەبارەی زەوی ئەچێ؟, ھەر بۆیەش پێ ئەوترێ خوشکی زەوی , کێشی ھەرکەسێکیش لەوی َ نزیک ئەبێ لە کێشی خۆی , بۆنموونە :ئەگەر لەسەرزەوی حەفتاکیلۆ بیت ئەوا لەوێ ئەبیت بە ٦٣کیلۆ ھەورێکی چڕوپڕیش ڕووەکەی داپۆشیووە , کە ئەبێتە ھۆی نەبینینی , وبڕێکی زۆر گەرمایی لە خۆر وەرئەگرێ , و بەگەرمترین ھەسارەی کۆمەڵەی خۆر دائەنرێ . لەڕووی گڕکان و بومەلەرزە چالاکەکان , و شاخ ودەشتەکانی لەزەوی ئەچێ. بەڵام لە یەک نەچوونی سەرەکیان لەگەڵ زەویدا لەمەدایە , کە کەشەکەی گەرمە , بەکەڵکی ژیان نایێت و ھەروەھا ھیچ مانگێکی پاشکۆی نیە وەک زەوی . .گەرمیە مام ناوەندیەکەی ئەگاتە ٤٤٩ پلەی سەدی. لەنێو کەشەکەیدا دووەم ئۆکسیدیکاربۆن, ونایترۆجین ھەیە.

جوگرافیای ڤینوس

نزیکە ٨٠%ی ڕووبەری زوھرا , دەشت وشێوی گڕکانی نەرمن , و رووبەرەکەی تریشی دوو کێشوەری بەرزن , یەکێکیان لەنیوەی باکوری ھەسارەکەدایە ئەوی تریشیان لە باشوری ھێڵی پشتێنەیی (الاسستواْ )دایە . کێشوەری باکوری ناوی (عەشتارتیرا)یە, بەناوی عەشتاری خواوەندی خۆشەویستی بابلیەکان و ,بەقەد کێشوەری ئوستڕالیا ئەبێت . بەرزترین شاخ لەسەر زوھرا لەم کیشوەرەدایە, وناوی (ماکسویل ماوەنتس )ە , و بەرزیەکەیی ئەگاتە ١١ کیلۆمەتر لە سەر ناوەڕاستی بەرزی رووبەری زوھرا , بەبەراوردکردنی لەگەڵ بەرزترین لوتکەی زەوی , ئەوا بەرزایی ئێفرێست کەمترە لە ٩کیلۆمەترە لە ئاست ڕووی دەریاوە . کیشوەری باشورەکەش ناوی (ئەفرۆدایت تیرا)یە , بەناوی خواوەندی خۆشەویستی یۆنانیەکانەوەیە , رووبەرێکی فراوانترئەگرێتەوە لە کیشوەری پێشوو, وبەقەد کیشوەری ئەمریکای باشور ئەبێ .و زۆرینەی ئەم کیشوەرەش لە پێچ پەناو دۆڵ پێک ھاتووە. جگە لە چاڵ , ئەتوانرێ شاخ, و کێو بە شێوەیێکی بەربڵاو ببینرێ , بەسەر ھەسارە بەردینەکان, جا زوھراش ھێندی نیشانە و دروشتمی رووکاری ناوازەی ھەیە , لەمانەش :گڕکانی ھەرگیز نەگۆری (فاڕا)(farra) یە , کەلە شێوەی کولێرەیە , و قەبارەکەی لە نێوان ٢٠ تا ٥٠کیلۆمەتر , و بەرزیەکەیشی لە ١٠٠ تا ١٠٠٠مەتر لە سەر ئاستی رووکار ئەبێت , ھەروەھا داڕێژراوە شکانەوە تیشکیەکان , کەلە ئەستێرە ئەچن , بەناوی :نوڤای (novae) , ھەروەھا دروشم و نیشانە تیشکیەکان ,و شکانەوە ناوەندیەکان کە لە تۆڕی جاڵجالوکە ئەچن , وبە جاڵجاڵۆ کەییەکان(arachoids)ەوە ناسراوە . ھەروەھا کۆرۆنای (coronae), کە بازنەوخوڵگەی شکانەوەیە , و ھێندی جاریش بە نزمایەتی دەوریان گیراوە . ئەمانە ھەموویان لەبنەڕەتدا دروشم و نیشانەی گڕکانین . ونزیکەی ھەموو دروشم و نیشانەکانی ھەسارەی زوھرا ,بەوناوەی (جێمس ماکسوێل) ناونراوە , ھەروا ناوچەی ئەلفاوبێتا , نەبێت.

داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link GA داڕێژە:Link GA داڕێژە:Link FA