کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران
کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران
وتەبێژ	ئیبراھیم عەلیزادە
دامەزراندن	١٩٦٧
شوێنگەی سەرەکی	ڕۆژھەڵاتی کوردستان
ئایدۆلۆژیا	کۆمۆنیزم; مارکسیزم
شوێنی سیاسی	باڵی چەپ
ئینتیمای نیشتمانی	حیزبی کۆمۆنیستی ئێران
ڕەنگەکان	سوور
ماڵپەر
	لقی عەلیزادە: https://komalah.org; لقی مازۆجی: https://komala.co
ئاڵای حیزب

گەڕان بە مێژوودا

→ گۆڕانکاریی کۆنتر گۆڕانکاریی نوێتر ←

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

دیداریویکیدەق

نێوھێڵ

وەک پێداچوونەوەی ‏١١:٣٠، ٢٢ی شوباتی ٢٠٢٤

کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران (بە فارسی: کوملە سازمان کردستان حزب کمونیست ایران، بە ئینگلیزی: Komala Kurdistan's Organization of the Communist Party of Iran) ڕێکخراوێکی سیاسی و چەکداری لە ڕۆژھەڵاتی کوردستانە کە بە ڕێبازی کۆمۆنیستی چالاکی دەکات. ناوی ئەم ڕێکخراوە لە ڕابردوودا کۆمەڵەی شۆڕشگێری زەحمەتکیشانی کوردستانی ئێران بوو، بەڵام بەدوای دامەزراندنی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران لە ساڵی ١٩٨٤ کۆمەڵەیش بەم حیزبە لکاو و ڕۆلی ڕێکخراوی ناوچەییی ئەم حیزبەی لە ڕۆژھەڵاتی کوردستاندا گرت بە ئەستۆ، و ناوی خۆی بە کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران گۆڕاند و لەو کاتە لەژێر ئەم ناوە چالاکی دەکات.^[١] کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران ھاوکات لەگەڵ شۆڕشی ١٩٧٩ی ئێران، وێرای حیزبەکان و ڕێکخراوەکانی دیکە لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان دەستی کرد بە چالاکیی چەکدارانە دژ بە حکۆمەتی کۆماری ئیسلامیی ئێران.

مێژوو

سڵێمان موعینی لە کەسایەتییە سەرەکی‌یەکانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران و نوێنەری لایەنێکی توندڕەو لەو حیزبەدا بوو. لە زستانی ١٩٦٦ (١٣٤٥ ھەتاوی) لەگەڵ گرووپێکی ٦٠ کەسی لە ئەندامەکانی حیزب، لە پیرانشار و بۆکان، چەند شەڕی چەکدارانەیان کرد. ئەم گرووپە تا ساڵی ١٩٦٨ سەرکوت کرا. دە کەس لەم گرووپە کە مابوونەوە ڕایان کرد بۆ عێراق. لە پاییزی ١٩٦٨ (١٣٤٨) موعینی لەگەڵ سێ کەسی تر ڕێکخراوێکیان بە ناوی ڕێکخراوی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران دامەزراند. ئەم چوار کەسە لە ئاغاوەتەکانی بۆکان و لە بنەماڵەکانی ئیلخانیزادە و موھتەدی و عەلیزادە بوون.

مائۆئیسم لە ساڵەکانی ١٩٦٠–١٩٦٥ لە نێو بڕێ لە لاوەکان و قوتابییەکانی کوردستانی ئێران بەھۆی جیاواز بوونی ئایدیۆلوجیای مائۆئیسم و سەرنەکەوتنی بارزانی و سەرھەڵدانی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە عێراق دا لایەنگری زۆر گرت.

سێ کەس لەم لاوانە چاوە (کوڕی ئیمامی جومعەی مەریوان) و فواد مستەفاسوڵتانی (کوڕی خانی ئاڵمانە) و سدێق کەمانگەر (مالکێکی کامیارانی) بوون. تا ساڵی ١٩٧٨ ژمارەی ئەندامەکانی ئەم لایەنە گەشتبوو بە ٤٨ کەس لە مەریوان و ١٠٠ کەس لە سنە. ئەم گرووپە خۆیان بە ناوی شیرین بەھارە بە بیروڕای مائۆئیستی ئەناساند.

لە سەقز، موحەممەدحسێن کەریمی ڕێکخراوێکی بە ناوی یەکێتی جووتیاران دامەزراند کە لەگەڵ ئایینییەکان و بنەماڵەی شێخەکان پێوەندییەکی باشی بوو. بنەماڵەی حسێنی کە شێخ عیزەدین حسێنی (ئیمامی جومعەی مەھاباد) و شێخ جەلال حسێنی (لە بانە) لە گەورەکانیان بوون دوای کوژرانی موحەممەدحسێن کەریمی لە ٢٦ی ڕێبەندانی ١٣٥٧ لە پادگانی سەقز بوون بە کەسایەتییە سەرەکییەکانی ئەم ڕێکخراوە و شێخ عیزەدین بوو بە ڕێبەری ئەم ڕەوتە.

لە یەکگرتنەوەی سە گرووپی ڕێکخراوی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشان و شیرین بەھارە و یەکێتی جووتیاران لە ساڵی ١٩٧٩ دا (١٣٥٧) حیزبی کۆمەڵە بە ڕێبەریی شێخ عیزەدین حسێنی دامەزرا.

کۆمەڵە لە دوای کونگرەی سێھەمی دا (ساڵی ١٩٨٢) بوو بە سێ بەشەوە:^[٢]

گرووپی خەبات
گروپی دوکتور شاکری کە بوون بە ئەندامی حیزبی دێمۆکراتی کوردستانی ئێران
گرووپی کۆمەڵە بە سەرۆکایەتی عەبدوڵڵا موھتەدی

کۆنگرەکان

٣ کۆنگەی یەکەمی کۆمەڵە بەر لە تێکەڵبوونی لەنێو حیزبی کۆمۆنیستی ئێران بەسترا. یەکەمین کۆنگرەی کۆمەڵە بەدوای تێکەڵبوون لە حیزبی کۆمۆنیستی ئێران و گۆڕینی ناوەکەی کۆنگەی چوارەم بوو کە لە ساڵی ١٣٦٣ بەسترا. لەو کاتە تا بە ئێستاکە ئەم کۆنگرەیانە لەلایەن کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران بەستراون:

کۆنگرەی چوارەم: لە ١٩٨٤ (ڕەزبەری ١٣٦٣ی ھەتاوی) لە گەڵاڵە-کوردستانی باشوور. یەکەم کۆنگرەیە کۆمەڵە دەبێتە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران

کۆنگرەی پێنجەم: لە ١٩٨٦ (ڕەشەمەی ١٣٦٤) لە مالومە-کوردستانی باشوور. جەخت لەسەر گرینگی و کارکردن لەسەر بزووتنەوە جەماوەرییەکان کرا.

کۆنگرەی شەشەم: لە ١٩٨٨ (١٧ی گوڵانی ١٣٦٧) لە بۆتێ-ڕانییە. دەستپێکی دوورکەوتنەوەی کۆمەڵە لە کوردایەتی و دروستبوونی کێشەوململانەی ھزری لەسەر دەور و ڕۆڵی کۆمەڵە لە کوردستان/ کاک عەبدوڵڵا موھتەدی بەشدارنەبوو/ دواتر بوو بە ھەوێنی جیاوازی بیرورای کۆمەڵە و حیزبی کۆمۆنیست/ لەم کۆنگرەدا پرسی نەتەوەیی لاواز بوو. ئەم کۆنگرەیە بە تیۆری بنەماکانی کۆمەڵە ھەڵدەتەکێنێ.

کۆنگرەی حەوتەم: لە ئاگۆستی ١٩٩٢ (پوشپەڕی ١٣٧١ی ھەتاوی) لە زەڕگوێز. لەم کۆنگرەدا مەنسور حیکمەت ڕۆشتەوە بۆ دەرەوەی وڵات/ کاک عەبدوڵڵا موھتەدی لێرەدا و لە کۆنفرانسی پێش ئەوە باسی ساغکردنەوەی کۆمەڵەی خستەوە بەرباس.

کۆنگرەی ھەشتەم: لە ١٧ تا ٢١ ژوئەنی ١٩٩٥ (پوشپەڕی ١٣٧٤ی ھەتاوی) لە کوردستانی باشوور. کۆنگرە لەژێر ناوی کۆنگرەی ڕێکخستنەوەی بەشی تەشکیلاتی نھێنی. کۆمەڵێک باس لەسەر بەرنامەی کۆمەڵە بۆ کوردستان و خودموختاری و فێدڕاڵیزم و زەقبوونەوەی جیاوازییە فیکرییەکان.

ڕوداوەکانی مێژووی کۆمەڵە لە تێکەڵبوون بە حیزبی کۆمۆنیستی ئێران ھەتا ئێستاکە

١٣٦٢ دامەزراندنی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران.١٢ خەرمانان
١٣٦٣ بەڕێوەچوونی یەکەمین مەدرەسەی حیزبی (ھاوین) ساڵی ١٩٨٤ میلادی
١٣٦٣ ڕاگەیاندنی ڕەسمیی شەڕ لە لایەن حیزبی دێمۆکراتەوە بە دژی کۆمەڵە (رێبەندان). ساڵی ١٩٨٥ میلادی
١٣٦٣ پەلەماری حیزبی دیموکراتی کوردوستان ئیران بۆ سەر مەقەری کۆمەڵە لە ھەورامان
١٣٦٦ گیانبەختکردنی گوردانی گیانبەختکردنی گوردانی شوان لە دەشتی شارەزووری ھەڵەبجە (٢٦ و ٢٧ی ڕەشەممە) – ڕۆژی شەھیدانی کۆمەڵە. ساڵی ١٩٨٨ میلادی
١٣٦٧ ڕاگەیاندنی یەک لایەنەی ڕاگرتنی شەڕ لە لایەن کۆمەڵەوە لەگەڵ حیزبی دێمۆکرات (٣ی گوڵان) ساڵی ١٩٨٨ میلادی
١٣٧٩ لقدانەوەی عەبدوڵڵای موھتەدی و عومەر ئیلخانیزادە لە کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران و دامەزراندنی حیزبێکی تازە لەژێر ناوی پێشووەکەی کۆمەڵە، واتە کۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران

ئەمانەش ببینە

لق لێبوونەوەکانی کۆمەڵە

کۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران (١٩٦٩/١٩٧٩–١٩٨٤)
- کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران (١٩٨٤–ئێستاکە)
  - ڕەوتی سۆسیالیستی کۆمەڵە (٢٠٠٩–٢٠٢٢)
- حیزبی کۆمەڵەی کوردستانی ئێران (٢٠٠٠–ئێستاکە)
  - کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی کوردستان (٢٠٠٧–٢٠٢٢)
  - حیزبی کۆمەڵەی کوردستانی ئێران – ڕەوتی یەکگرتنەوە (٢٠٠٨–٢٠١٤)

سەرچاوەکان

^ حیزبی کۆمۆنیستی ئێران (حەکەئێ): سەبارەت بە ئێمە (بە فارسی)؛ سەردان لە ٢٨ی ئابی ٢٠٢٠.
^ The Kurdish nationalist movement: opportunity, mobilization, and identity, by David Romano, p.239.

بەستەرە دەرەکییەکان

[حەکەئێ_۱-1] حیزبی کۆمۆنیستی ئێران (حەکەئێ): سەبارەت بە ئێمە (بە فارسی)؛ سەردان لە ٢٨ی ئابی ٢٠٢٠.

[knm239-2] The Kurdish nationalist movement: opportunity, mobilization, and identity, by David Romano, p.239.

[١]

[٢]

@@ ھێڵی ٧٥: / ھێڵی ٧٥: @@
 | بەرپێنووس          =
 }}
-'''کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران''' (بە [[زمانی فارسی|فارسی]]: ''کوملە سازمان کردستان حزب کمونیست ایران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]]: ''Komala Kurdistan's Organization of the Communist Party of Iran'') ڕێکخراوێکی سیاسی و چەکداری لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]ە کە بە ڕێبازی [[کۆمۆنیزم|کۆمۆنیستی]] چالاکی دەکات. ناوی ئەم ڕێکخراوە لە ڕابردوودا ''کۆمەڵەی شۆڕشگێری زەحمەتکیشانی کوردستانی ئێران'' بوو، بەڵام بەدوای دامەزراندنی [[حیزبی کۆمۆنیستی ئێران]] لە ساڵی ١٩٨٤ کۆمەڵەیش بەم حیزبە لکاو و ڕۆلی ڕێکخراوی ناوچەییی ئەم حیزبەی لە ڕۆژھەڵاتی کوردستاندا گرت بە ئەستۆ، و ناوی خۆی بە ''کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران'' گۆڕاند و لەو کاتە لەژێر ئەم ناوە چالاکی دەکات.<ref name="حەکەئێ ۱">[http://cpiran.org/about-us/aboutus.html حیزبی کۆمۆنیستی ئێران (حەکەئێ): ''سەبارەت بە ئێمە'' (بە فارسی)؛] سەردان لە ٢٨ی ئابی ٢٠٢٠.</ref> کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران ھاوکات لەگەڵ [[شۆڕشی ١٩٧٩ی ئێران]]، وێرای حیزبەکان و ڕێکخراوەکانی دیکە لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان دەستی کرد بە چالاکیی چەکدارانە دژ بە حکۆمەتی کۆماری ئیسلامیی ئێران.<ref name="دامەزراوەی خوێندنەوەکان ۱">[https://psri{{بەستەری مردوو|url=https://psri/ |date=شوباتی ٢٠٢٤ }}
+'''کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران''' (بە [[زمانی فارسی|فارسی]]: ''کوملە سازمان کردستان حزب کمونیست ایران''، بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]]: ''Komala Kurdistan's Organization of the Communist Party of Iran'') ڕێکخراوێکی سیاسی و چەکداری لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]ە کە بە ڕێبازی [[کۆمۆنیزم|کۆمۆنیستی]] چالاکی دەکات. ناوی ئەم ڕێکخراوە لە ڕابردوودا ''کۆمەڵەی شۆڕشگێری زەحمەتکیشانی کوردستانی ئێران'' بوو، بەڵام بەدوای دامەزراندنی [[حیزبی کۆمۆنیستی ئێران]] لە ساڵی ١٩٨٤ کۆمەڵەیش بەم حیزبە لکاو و ڕۆلی ڕێکخراوی ناوچەییی ئەم حیزبەی لە ڕۆژھەڵاتی کوردستاندا گرت بە ئەستۆ، و ناوی خۆی بە ''کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران'' گۆڕاند و لەو کاتە لەژێر ئەم ناوە چالاکی دەکات.<ref name="حەکەئێ ۱">[http://cpiran.org/about-us/aboutus.html حیزبی کۆمۆنیستی ئێران (حەکەئێ): ''سەبارەت بە ئێمە'' (بە فارسی)؛] سەردان لە ٢٨ی ئابی ٢٠٢٠.</ref> کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران ھاوکات لەگەڵ [[شۆڕشی ١٩٧٩ی ئێران]]، وێرای حیزبەکان و ڕێکخراوەکانی دیکە لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان دەستی کرد بە چالاکیی چەکدارانە دژ بە حکۆمەتی کۆماری ئیسلامیی ئێران.
 == مێژوو ==