بەکارھێنەر:Pirehelokan/خۆڵەپەتانێ
ژیان نامەی ھومایون محەممەدنژاد
ھومایون محەممەدنژاد نووسەر و شاعیری ھەورامان لە ڕۆژی ١٧ی مانگی خەرمانانی ساڵی ١٣٥١ی ھەتاوی، لە گوندی زاوەر (دزاوەر) سەربە ھەورامانی لھۆنی لە دایک دەبێت، منداڵییەکەی لە گوندی زاوەر بووە و لە کانی و کانیاوەکانی ھانەو مەرێ و ھانەبەرچەم و مالمین و دەربەن و لە لای کۆشکی شێخ شەھابەدین و دایکی پیران ئاوی حیکمەت و ئەدەب و زانیاری خواردووەتەوە. بەبۆنەوی شەڕی ئێران و عێراق ئاوارە دەبن و یەکەم جار لە شاری مەریوان و دواتر لە شاری پاوە و دووبارە لە مەریوان نیشتەجێ دەبێت، یەکەم جار لە ساڵی ١٣٦٥، بە بۆنەی نووسینی گۆرانییەکانی دایکی خۆی ھەست بە ھونەر و ئەدەبیاتی دەردەبڕێ، ھەست بە نووسینی کرد دواتر لە ساڵی ١٣٧٣ دووبەیتییەکانی باباتاھێری ھەمەدانی شاعێری بە ناوبانگی بە ھەورامی وەرگێراند . ساڵی١٣٧١ لە شاری سنە مەدرەکی فەوق دیپلوومی لە ڕەشتەوئەدەبیاتی فارسی وەر گێرت و بوو بە مامۆسای قوتابخانەی ڕێنمایی و دەبیرستانەکانی شاری مەریوانی. لەو سەردەمە کاری ویراستاری گۆڤاری (دانشجومعلم)ی تەربییەت مامۆستای شاری سنەی پێ سپێندرا و یەکەم وتاری بە نێوی" اورامان در یک نگاھ" لە گوڤارەکە بڵاو بۆوە ھەرمانێ فەرھەنگیی کەرد؛ و ئەمەیچ بوو بە ھاندەری کاو ھەرمانێ فەرھەنگی. لە درێژەی چالاکییەکانی، نووسینی کتێبێک بە نێوی" سرزمین من ھورامان" کە لە ساڵی ١٣٧١ "دەستی پێ کردبوو و ھەتا ساڵی ١٣٨٤ تەواو بوو، بەڵام بە بۆنەی بڕیک گیر و گرفتێ لە نووسینەکە ڕۆر بە داخەو نەێتوانی چاپ و بڵاوی بکات. لە ساڵی ١٣٧٨ لە درێژەی خوێندن مەدرەکی لیسانس؛ یا کارناسی لە ڕەشتەی مۆدیرییەت و بەرنامەریزی ئامووزشی وەر گێرت. مامۆستا، ھەورامان و سروشت و وێنە و خوداپەرەستی و عێرفانی ھەورامانی لە شێعرەکانی ڕەنگ ئەداتەو. لە نووسینی شێعر، بە ھەردوێ شێوە شێعرێ کلاسیک (قەدیم و نوێ)شێعر دەنووسێت . بەرھەم و کتێب و کاری فەرھەنگی:
١-وەرگێڕانی بەشێک لە شێعرەکانی باباتاھێری ھەمەدانی بە زوانی ھەورامی لە ساڵی ١٣٦٥ کۆچی ھەتاوی. ٢- نووسینی کتێبی "سرزمین من؛ ھورامان" بەڵام بە بۆنەو بڕێک گیر و گرفتێ وەکوو گۆڕانی جۆغرافی و نەخشەی شار و گوندەکانی ھەورامانی ئێران و نووسین لە کامپیۆتر؛ بە داخەو بڕێک لە وتارەکان تێک چوو و ئەم بەرھەمە ھێشتا چاپ نەدراوە. ٣- نووسین و وەرگێرانی کتێب داستانی (سەفەرەکێگالیوێری) سێھەمین کتێبی گەورەی ئەدبیاتی منداڵان لە جیھان لە ساڵی ١٣٩٢ بە زبانی کوردی ھەورامی
ئەم بەرھەمە لە ساڵی ١٣٩٣ لە لای چاپەمەنی ئەوین"ی شاری مەریوان چاپ و بڵاو دەبێت. ٤-نووسین وئامادە کردنی کتێب شێعری ئامۆژگاری و تە، بڵاو دەبێتەو. ڕبییەتی ودینی و ئەخلاقی دوکترئەحمەد نێعمەتی بە ناوی" وەسییەت پەی مەزھەری" لە ساڵی ١٣٩٣ لە لای ئێنتێشارات و چاپەمەنی ڕێبازی مەریوان، چاپ دەبێت.
٥- - ویراستاری کتێب شێعری منداڵانی "باخەوانەو گوراڵا"خاتوو زەھرا سادقی لە ساڵی ١٣٩٤ لە لای ئێنتێشارات و چاپەمەنی ڕێبازی مەریوان، چاپ دەبێت.
٦- ویراستاری کتێب شێعری فارسی بە ناوی «ساحل»ی نووسینی کاک موعتەسەم ئەداک کە لە ساڵی ١٣٩٣ لە لای ئێنتێشارات و چاپەمەنی ڕێبازی مەریوان، چاپ دەبێت.
٧- ویراستاری کتێبی ژیان نامەی ١٣شاعێرێ ھەورامان بە ناوی"ھەواروو شێعرێ" نووسینی کاک محەممەدسەلیم سەلیمپوور (خەمبارھەجێجی) لە لای ئێنتێشارات و چاپەمەنی ڕێبازی مەریوان، چاپ دەبێت.
٨-ویراستاری کتێبی ڕومانی خاتوو فەریبا ئێسماعیلی بە ناوی «ھەورییەکەیت لادھ» کە لە گەل مەرحووم مامۆستا ھەیاس غەریبی لە ساڵی ١٣٩٥ لە لای ئێنتێشارات و چاپەمەنی ڕێبازی مەریوان، چاپ دەبێت.
٩- ویراستاری جزمی سی لە قورئانی پیرۆز وەرگێڕانی کاک کوورش یۆسفی"لە ساڵی ١٣٩٥ لە لای ئێنتێشارات و چاپەمەنی ڕێبازی مەریوان، چاپ دەبێت.
١٠- نووسینی کتێب داستانی «یانەو خەما» کە لە ساڵی ١٣٩٤ لە لای ئێنتێشارات و چاپەمەنی ڕێبازی مەریوان، چاپ بوو.
- ویراستاری کتێب شێعری"شنەو شاھۆی" شنەو شاھۆی" بەرھەمی کاک شاھۆ مەعازی.
- ویراستاری کتێب شێعری «سەر شاھۆڵە»ی
کاکە شاھۆ مەعازی. ١٣- نووسینی کتێب داستانی (کناچێ نەتەرسە) وەرگێرانی کتێبی (دخترشجاع) خاتوو ڕەنگین دێھقان لە ساڵی ١٣٩٦ کە دواتەر لە ساڵی ١٣٩٨ لە لای ئێنتێشارات و چاپەمەنی (آوای آرامش) لە شاری کەرەج بڵاو دەبێتەو.
١٤-ویراستاری کتێب داستانی «افسانە فراموش شدھ» نووسینی کاک نیما سوبحانی کە لە ساڵی ١٣٩٩
١٥-نووسینی کتێب شێعری «چەمەڕاو وەشەسیایی» لەسەر شێعری نوێ بە زوانی کوردی ھەورامی کە لە ساڵی ١٣٩٩ لە ئێنتێشارات و چاپەمەنی «زایەڵە»ی شاری مەریوان چاپ و بڵاو دەبێت..
١٦-لە کۆبوونەکانی سەبارەت بە ناساندنی زبان و فەرھەنگی ھەورامان لە ھەورامان و کوردەواری بەشداری کردوە.
١٧- بڵاو بوونەوەی وتار، مەقالە و بابەتەکانی لە ڕۆژنامە و گۆفارەکانی ھەورامان و کوردستان و ئێران وەکوو: سروھ-سیروان-ڕۆژان-ئاگرین ڕۆژ- ئاوات- لووتکھ-کوردەواری-ڕۆژان-دیارکھن- گەلی کورد-گۆران گۆڤاری"وانیار"ی- گۆڤاری مێعماری ئێسلامی- گۆڤارەکانی"بەیان"ی مەھاباد و "ھانە"ی پاوە -ڕۆژنامەی ھەمشەھری- ڕۆژنامەی ئێمتیاز و … ڕادیۆ و تەلەفزیوونەکانی مەریوان، سنە و فەرھەنگی تاران. وێبلاگ، سایت، خەبەرگوزارییەکان و فەزای مەجازی ١٨-دامرزاندنێ سێ وێبلاگ لە بارەی زبان، فەرھەنگ، ئەدەب، تاریخ و ڕابردوو و وێنەکانی ھەورامانی بە نێوەکانی: -ھەورامان
ھانەبەرچەم
http://haneberchem.mihanblog.com/ -کتابخانە ھەورامان (یانەوکتێبوو ھەورامانی
)
http://hawramanktab.mihanblog.com/ -قەڵەموو
ھەورامانی
http://qalamohoramani.blogfa.com/ ١٩-دامرزاندنی ئێنێشارات ڕێباز لە مەریوان بە ھاوکاری کاک ڕەئوف مەحموودپوور و کاک ئەمیر محەممەدی لە ساڵی ١٣٩٢. ٢٠-ئەم کتێب و بەرھەمانە لە دەستی چاپ دایە: ١-داستانێ ھەورامی بە نێوی(ڕۆچنوو ئاواتی) ٢- کتێبی" قەڵەموو ھەورامانی"٣ - فەرھەنگ لوغەتوو ھەورامی- فارسی بە نێوی (سەرچەمە) ٢١-ئەندامی شۆرای نووسەرانی گۆڤاری "بەیان"ی کە لە شاری مەھاباد ھەتا ژمارەی ١٢ی ساڵی ١٣٩٩. ٢٢- ئەندامی شۆرای نووسەرانی ٢ حەفتەنامەی"ئاوات". ٢٣- ئەندامی شۆرای نووسەرانی ٢ حەفتەنامەی"دیارکھن". ٢٤- سەرگرووی ڕەشتەوی ئەدەدبیاتی فارسی شاری مەریوان بە درێژایی دوو ساڵ ١٣٧٦و١٣٧٧. ٢٥- تەڕاحی سەرکەوتوو لە ڕەشتەی ئەدەدبیاتی فارسی لە شاری مەریوان لە ساڵەکانی١٣٧٨٬١٣٧٥و١٣٩٦. ٢٦-ھەڵبژاردنی وەکوو ١٢مامۆستای شاعێر لە ڕێزی مامۆستایان قوتابییەکانی پارێزگای کوردستان کە لە ڕۆژی ٢٣١٢١٣٩٧ لە شاری سنە بە ڕێوە چوو، تەقدیر کرا . ٢٧- داوەر ئولەمپیادی داستان نویسی قوتابیانی شاری مەریوان لە ساڵەکانی ١٣٩٦ و ١٣٩٧ و ١٣٩٨.
٢٨- داوەری جەژنوارەی جوانی خارەزمی (موسابێقاتی تەسویرخانی) قوتابیانی دەبیرستانەکانی شاری مەریوان (دەورەی ئەوەڵ)لە لە ساڵەکانی ١٣٩٦ و ١٣٩٧ و ١٣٩٨.
٢٩- مامۆستای نموونە لە ساڵەکانی ١٣٨٥ و ١٣٩٨ شاری مەریوان کە لە شارەکانی سنە و مەریوان خەڵاتی گێرت و تەقدیر کرا. ٣٠- مامۆستای نموونە لە پەیجۆرکاری فەرھەنگی لە ساڵەکانی ١٣٩٥ و١٣٩٦ و١٣٩٧ . ٣١- بە دەست ھاوردنی پلەی سێھەمی ئوستان لە دەرسی پەیجۆرکاری ڕەشتەی ئەدەدبیاتی فارسی لە گەل تاقمەی ئەدەدبیاتی فارسی شاری مەریوان (خاتوو مەعسوومە سوھرابی –کاک جەماڵ شەھسەواری و کاک سۆران دانشوەر لە ساڵی ١٣٩٦١٣٩٧.
٣٢-ھەڵبژاردنی یەکێک لە داستانەکانی بە نێوی (دڵپاکی مامەڵەن) وەکوو داستانی سەرکەوتوو لە بەینی مامۆستایانی قوتابخانەکانی پارێزگای کوردستان و دواتر لە کتێبی (فصلی از زاگرس) لە گەل بەرھەرمی ٨ ئوستانێ زاگرۆس نشین چاپ و بڵاو بوو
٣٣- چاپی ٥ پارچە شێعری لە شێعرەکانی لە کتێبی (منی دڵناسکی شاعیر) لە ساڵی ١٣٩٧.
-
٣٤- بەشداری لە دەورەی تایبەتی کەلاسی نەقدی ئەدەبی لە شاری سنەی لە ساڵی ١٣٩٨٫٣٥. ٣٥- ویراستاری کتێب شێعری"ئاواتوو دڵی " نووسینی کاک عەدنان سەمەدی لە ساڵی ١٤٠٠
٣٦ ویراستاری کتێبی"حەکیمێ ھەورامانی (١)" حەکیم مەڵڵا ساڵح تەبیب زادەی زاوەری نووسینی کاک ھومایون نیک ڕەفتار لە ساڵی ١٤٠١ لە لای ئێنتێشاراتی "زایەڵھ"لە شاری مەریوان، چاپ و بڵاو بۆوە.
٣٧- - ویراستاری کتێبی"بە وقت دلتنگی " نووسینی خاتوو سوھەیلا عەبدی پوور کە لە ساڵەی ١٤٠١ لە لای ئێنێشاراتی "ئارۆ" لە شاری پاوە، لە چاپ درا.
٣٨- ویراستاری کتێب شێعری «ھەناسەو داڵانی» بە قەڵەمی کاک کوورش یۆسفی -ناساندنی ١٥ شاعێرێ زاوەری و گوڵزارێک لە شێعرەکانیان کە لە ساڵی ١٤٠١ لە ئێنتێشارات و چاپەمەنی «زایەڵە»ی شاری مەریوان چاپ و بڵاو دەبێتەو
٣٩- نووسینی کتێبی (دەگاو زاوەری(١)) بە زبان ھەورامی کە لە ساڵی ١٤٠٢ کە لە ١٧٢ لاپەڕ نووسراوە و لە ئێنتێشارات و چاپەمەنی «زایەڵە»ی شاری مەریوان چاپ و بڵاو بوو.
پەی زاوەروو ھەورامانی و ویەردەکەیش
تەرتیبا قەدٚیم شاروو ڕازا بێ
قەڵاو شانازی و یاگێ بازا بێ
مەڵڵابەھادین، مامۆسای زانا
حەکیم ساڵحش بەرز و تەوانا
شەھابەدینەن ئا شێخە گەورە
مەڵڵاقاسمەن شاعێری دەورە
یاگێ سەیرانیش گمەو داڵانی
ھانەبەرچەم و مەرە و لاڕانی
ئاخ پەی بەرزەڵنگ، بەڕەزاو سەخەتی
عەترئەفشان کەری تا کەلوو تەختی!
یاگێ ژیرلاو مالمین داڵانی
بییەن شانازی پەی ھەورامانی
ھومایون محەممەدنژاد
چن وەشا پێسەو جارا
بلمێ ئەو سەر دیارا
بە وەشی و چەپڵەکوای دەسێ گێرمێ، ھۆرپڕای
وەشی و شاد٘ی بەشما بۆ کەیف و سەیران گەشما بۆ
کێڵێ کەرمێ، وەش بە وەش بازێ بەرمێ، بەش بە بەش
تەڵان و تەڵان، پڕمێنە بانە و بانێ، چڕمێنە
شاھۆ و سارۆ، پێوەرە ماچا سەربەرز زوو کەرە
وەھار دیسان ئاماوە زمسان بارش پێچیاوە
ڕۆجیار گەرماش ھۆر داوە وەروە بڕیا کەشاوە
نەورۆز ئاما جە ڕاوە ھەراڵە چووزەش زیاوە
ھومایون_محەممەدنژاد
زوانی ئەدٚایی ڕۆڵە تۆ بوانە زوانی وێمانە
ھەتا نەبۆنە پەی تۆ بێگانە
قەڵەم ھۆر گێرە واچە من ھەنا
ئاوەزت بەرزەن مەوزەش ئەو پەنا
زوانی ئەدٚایی دایێم ھۆشت بۆ
چوون گۆشەوارە ھەر نە گۆشت بۆ
سەرمایەم زوانی وەشوو تۆ بۆنە
سوورە ھەراڵەو کەشوو تۆ بۆنە
وەھاری وەش ڕەنگ باڵا پۆشت بۆ
جە زوان ھەورامی فرەتەر ھۆشت بۆ
یانەو ژیواو تۆ ئاوەز و فامەن
وانای زوانی، خەتمی کەلامەن
ھومایون_محەممەدنژاد /ھۆرزە با بلمێ ڕوو بە ھەورامان
یاگێ نشینگای بەرزای عەودٚاڵان
کەش و کۆ وەش ڕەنگ بە باقەی پەڕ گوڵ
خەم و پەژارە بەر بشۆ جە دڵ
بلمێ نە پای بەرز، بەرزە دەماخان
ئی دەس پەی ئەو دەس ھەم دلێ باخان
ھەوای دیدٚارش ئەو سەرم کەفتەن
پەرێ دیدٚەنش، سەرتاپام مەستەن
دەی با ساتێوتەر بوینووش بە چەم
ساکن بۆ وەشی و بەربشۆ ماتەم
لەیلێ بە تاسەو ئامای باڵاشەن
شەو و ڕۆش تارەن چەم چەمەڕاشەن
با گێڵۆوە یار ئەر مەیلش بارۆ
مەر نمەزانی تاڵش مەویارۆ
خۆ ئەمن بەستەی تاری زڵفی یار
بۆرێوە ھەوار جە وەرزی وەھار
تۆ گێرە ئەی گوڵ باقەی وەزینت
بەشکەم بەر کنیۆ خەم و حەزینت
- ھومایون_محەممەدنژاد
مەریوان چنارە زمسانوو ١٣٧٣
ئارۆ .... ویرێ .... زامدارێنێ/ھومایون محەممەدنژاد ئارۆ.....
ویرێ
زامدارێنێ
ھەتا
دلێنەو
مەژگوو ئاواتەکا
ساڕێژ
نەکریانێ
پۆکاڵاوەو بێ ئاوەزی
دریۆ
باڵاو ئێنسانیرە…
ھومایون_محەممەدنژاد
مەگەر…
فچنوو
گۆشوو وایەو
ھەروەخت…
ڕاش کەوتە
سەرکەشەکاو ھەورامانی
گڤنۆ
گۆشوو نەچیراوە
بێ خەم
بووسا سەرکەشاوە
سەیادٚ نەمەن
و
ڕاوچی وتەن
واچۆ کەڵی
ورکەش
نەبۆ
دەساوەندەسوو
کۆنەھەواری
پێقەو نەچیری
دەنگ مدٚۆوە…
ھومایون_محەممەدنژاد دلێ چۆڵایی یانەو بێ خەمی بایەقۆشوو نەزانی ھێلیانەش کەردێنە وجە بیناقاقەوئاوەزینە دەنگوو کێ بییەی بێ دەنگ و بێ ھەناسە مەنۆوە!! وەشتەواران ئاواتما بۆ زوان کریۆ یانەو ئاوەزی… ئەدٚا کوڵەکێ... تاتەیچ دیمەک… ھەزار جارێ نەزانی سەروو بانوویانەیماوە خت و بووڵە کەرۆ پەیما گۆشت نەبۆ ھەتا… بانتلینوو سەروو بانی ژیری و فێربییەی ویرشەنە بۆ ویرما تلنۆ پەوکەی! وەشتەوارانوو زوانی ئاواتشا!
ھومایون_محەممەدنژاد