بومەلەرزەی ١٩٦٠ی ڤاڵدیڤیا

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە

لەساڵی ١٩٦٠ بومەلەرزەی ڤالدیڤا یان بومەلەرزە بەهێزەکەی چیلی لە ڕۆژی یەکشەمە ٢٢ی ئایاری ١٩٦٠ ئەم بومەلەرزەیە  بەهێزترین بومەلەرزەی جیهانە کەتائێستا تۆمارکرابێت کە بە ٩.٥ پلەی ڕێختەر ڕوویدا لە دوانیوەڕۆ ٣:١١ بەکاتی ناوچەکە و ٨:١١ دەقیقەی دوانیوەڕۆ بەکاتی بەریتانیا وە کۆتا بومەلەرزە بۆ ماوەی دە دەقیقە بەردەوام بوو وە ئەم بومەلەرزەیە بووە هۆکاری دروست بونی تسۆنامی لە باشوری چیلی و هاوای و یابان و فلیپین و ڕۆژهەڵاتی نیوزلەندا و باشوری خۆرهەڵاتی ئوستڕالیا و دورگەی ئەلێوتیان لە ئەلاسکا سەر بەئەمریکا 

وە ناوەندی بومەلەرزەکە نزیک لوماکۆ یە بە نزیکەیی ٥٧٠ کیلۆمەتر (٣٥٠ میل) لە باشوری سانتیاگۆ لەگەڵ ڤالدیڤا وە کاریگەریەکی زۆری کردە سەر شاری ڤالدیڤا وە ئەو بومەلەرزەیە بوە هۆکار بۆ دروست بوونی تسۆنامی و کەناراسەکانی چیلیان داپۆشی لەگەڵ شەپۆلێ کە بەرز دەبۆیەوە بۆ ٢٥ مەتر (٨٢ پێ) وە تسۆنامی زەریای هێمن و شاری هیلۆ لە هاوای داپۆشی .وە شەپۆلەکان بەرزیان ١٠،٧ مەتر (٣٥ پێ) تۆمارکراوە و ١٠،٠٠٠ کیلۆمەتر (٦،٢٠٠ میل) بوو لە ناوەندی بوومەلەرزەکە وە ئەمە دوور بوو لە یابان و فلیپین  

 وە لەم کارەساتەدا ژمارەی مردووەکان و زیانە داراییەکان پێوانە ناکرێ لەگەڵ ڕوپێوی جوگرافی وڵاتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا ژمارەی قوربانییەکان بە (٢٢٣١ ، ٣٠٠٠ ، ٥٧٠٠ ) مردوو دەخەمڵێنرێت وە هەندێک سەرچاوە بە ٦٠٠٠ کەس گیانیان لەدەسداوە لەم ڕووداوە وە هەندێک سەرچاوەی تری جیاوەز زیانە داراییەکانی بە ٤٠٠ ملیۆن دۆلار بۆ ٨٠٠ ملیۆن دۆلار دەخەمڵێنرێ و (وە ٣،١٩ بلیۆن بۆ ٦.٣٩ بلیۆن بۆ ئەمڕۆ حساب دەکرێ بۆ یەکلایی کردنەوەی دراو)

پەرەسەندنی بومەلەرزە[دەستکاری]

پەخشی جیهانی سیسمیک لە ١٩٠٦ بۆ ٢٠٠٥ ئەم ئامارە نزیکەی %٢٥ پشاندەدات لە وزەی سەدەیەک بومەلەرزەی جیهان لەگەڵ بومەلەرزەکەی چیلی

لە ١٩٦٠ بومەلەرزەی چیلی کە زنجیرەیەک لە بومەلەرزەکەی چیلی لەنێوان ٢١ ی ئایار و ٦ ی حوزەیران ی ١٩٦٠ وەیەکەم بومەلەرزە ٨.١ پلەی ڕێختەر بوو . وە بەهێزترینیشی بومەلەرزەی ڤالدیڤیا بوو   

بومەلەرزەی Concepción[دەستکاری]

یەکەم بومەلەرزەی Concepción لە ٦:٠٢UTC-4 لە ٢١ ئایاری ١٩٦٠ . وە ناوەندی بوومەلەرزەکە نزیک بوو لە کورانیلاهوی (Curanilahue) لە هەرێمی بیۆ بیۆ لە چیلی .پەیوەندیەکان بۆ باشوری چیلی بچڕان و سەرۆك جۆرج ئەلێساندری (Jorge Alessandri) ئەهانگی(battle Of Inque) سڕیەوە لە ڕۆژە پشوەکانی بۆ چاودێری کردنی و یارمەتیدان . وە دووەم و سێیەم پیشاندانی بومەلەرزە ڕوویدا لە ڕۆژی دواتر لە کاتژمێر ٦:٣٢ UTC-4 و ١٤:٥٥ UTC-4 لە ٢٢ ئایاری .ئەو بومەلەرزەییەی ڕوویدا وای کرد کە کۆچبکەن بەرەوباشور بەڕیز بۆ ناوەندی ڤالڤیدا. ئەمەش ڕوویدا تەنها ١٥ خولەک لەدوای سێیەم ڕووداو کە بوومەلەرزەکەیە 

بومەلەرزەی ڤاڵدیڤیا[دەستکاری]

بومەلەرزەی ڤاڵدیڤیا ڕویدا لە کاتژمێر 15:11 UTC-4 لە ٢٢ ئایار ، کاری کردە سەر هەموو چیلی لە نێوان تالکا (Talca) و دورگەی چیلۆی ( Chiloé Island) زیاتر لە ٤٠٠.٠٠٠ کیلۆمەتری چوارگۆشە (١٥٠.٠٠٠ میلی چوارگۆشە) . کەناری گۆندەکان و وەکو تۆلتێن (Toltén) دیار نەما. لەکۆراڵ (Corral) بەندەری سەرەکی ڤاڵدیڤیا ئاوەکە ٤مەتر (١٣ پێ) دابەزی لە ئاستی ڕوی دەریا. وەلە 16:20 UTC-4 شەپۆلەکان ٨ مەتر (٢٦ پێ) بەرز بۆیەوە لە ژمێرەرەکەی چیلی ، بەشێوەیەکی ئاوابوو لە نێوان چیلۆی (Chiloé) و (Concepción) شەپۆلەکانی تر ١٠ مەتر (٣٣ پێ) پێوانە کرا دواتریش هەر ١٠ مەتر تۆمارکرا

وەلڤەلی بوومەلەرزە چییە؟[دەستکاری]

وەلڤەلی بوومەلەرزە چییە؟ بۆچی شێرێکی هەستیار بە بوومەلەرزەمان هەبێت؟ جۆرەکانی وەلڤەلی دژە بوومەلەرزەی غاز و بەکارهێنانیان چین؟ڤاڵڤی بوومەلەرزە یەکێکە لە پێکهاتە گرنگەکانی ناو باڵەخانە و ژێرخانە جیاوازەکان، کە بۆ کۆنترۆڵکردنی ڕۆیشتنی غاز، ئاو، یان شلەمەنیەکانی تر بەکاردێت. ئەم ئامرازە لە کاتی بوومەلەرزەدا ڕۆڵێکی زۆر گرنگ و پارێزەر دەگێڕێت. بەگشتی وەلڤەلی کوژانەوە بە شێوەیەک دروست کراوە کە ڕۆیشتنی شلەمەنیەکان لە دۆخی نائاساییدا بوەستێنێت. هەروەها دەتوانرێت ئەم ئامرازە لەو حاڵەتانەدا بەکاربهێنرێت کە پێویستی بە بڕین و جیاکردنەوەی خێرای ڕۆیشتنی شلەکان هەیە و لێرەدایە کە گرنگی وەلڤەلی هەستیاری بوومەلەرزەی گازی دەردەکەوێت. جگە لەوەش دەتوانرێت هەستەوەری دزەکردنی غاز و وەلڤەلی سۆلینۆیدی غاز وەک تەواوکەری ئەو هەژمار بکرێت.

شیر-حساس-به-زلزله-تکین-گاز-
شیر-حساس-به-زلزله-تکین-گاز-


تاکە وەلڤەلی هەستیاری بوومەلەرزە چۆن کاردەکات؟[دەستکاری]

وەلڤەلی هەستیار بە بوومەلەرزە بریتیە لە تاکە وەلڤەلێکی گازی ئاسایی کراوە، کە بە شێوەیەکی ئاسایی کراوە دەبێت و گازی پێیدا تێدەپەڕێت. وەلڤەلی دژە بوومەلەرزەی تاکین هەستیارن بەرامبەر بەو لەرزانەی کە لە کاتی بوومەلەرزەدا دروست دەبێت و لە ئەنجامدا میکانیزمی ناو وەلڤەلەکە چالاک دەبێت و لاتچی ڤاڵڤەکە ئازاد دەکات کە ڕێڕەوی گازییەکە دەگرێت. هەروەها هەستەوەری دزەکردنی غاز ڕێگری دەکات لە زیانگەیاندن بە سیستەمی بۆری غاز و ئاگرکەوتنەوە دوای بوومەلەرزە. تاکە وەلڤەلی هەستیار بە بوومەلەرزە بۆ دووبارە دەستپێکردنەوە دەبێت بە دەست ڕێست بکرێتەوە دوای کۆنترۆڵکردنی سیستەمی بۆری غاز.


سوودەکانی ئەو ڤاڵڤە چین کە هەستیارن بە بوومەلەرزە؟[دەستکاری]

وەلڤەلەکانی هەستیار بە بوومەلەرزە بە یارمەتی هەستەوەر و تەکنەلۆژیای پێشکەوتووی وەک سیستەمی دۆزینەوەی بوومەلەرزە بە شێوەیەکی ئۆتۆماتیکی چالاک دەبن و ڕۆیشتنی شلەمەنیەکان ڕادەگرن. ئەم ئامرازانە بۆ زیادکردنی سەلامەتی و کەمکردنەوەی زیان و پاراستنی ژێرخانی جۆراوجۆر وەک بینا و نەخۆشخانە و کۆگا و دامەزراوە پیشەسازییەکان بەکاردەهێنرێن. لە نێو ئەمانەدا یەکێک لە یەکەمایەتییە یەکەمەکان بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی قەیرانی دوای بوومەلەرزەکە دەدرێتە تۆڕەکانی دابینکردنی غاز، لە ئەنجامدا بەکارهێنانی وەلڤەلی بوومەلەرزە و پابەندبوون بە ستانداردە پەیوەندیدارەکان گرنگییەکی تایبەتی هەیە و دەتوانێت کاریگەر بێت لە زیادکردنی گشتی سەلامەتی و تەندروستی.

گرنگی ئامێری دیاریکردنی دزەکردنی غاز:[دەستکاری]

دابینکردنی سەلامەتی و ئارامی دەروونی دزەکردنی غاز دەتوانێت مەترسییەکی گەورە بۆ هەردوو شوێنی نیشتەجێبوون و بازرگانی دروست بکات. ئەگەری کۆبوونەوەی گازە تەقینەوەکان، وەک گازی سروشتی، پرۆپان، بوتان، LPG و LNG بەبێ ئەوەی دەستنیشان بکرێت، نیگەرانییەکی بەرچاوە. بۆ کەمکردنەوەی ئەم مەترسیانە و دڵنیابوون لە سەلامەتی دانیشتووان، ئامێری دیاریکردنی دزەکردنی غاز ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت. ئەم ئامێرانە بە شێوەیەک دروستکراون کە بوونی گازی مەترسیدار لە هەوادا دەستنیشان بکەن و ئاگادارکردنەوە لە کاتی خۆیدا و ڕێگریکردن لە کارەساتەکانی ئەگەری. تێگەیشتن لە ئامێری دیاریکردنی دزەکردنی غاز ئامێری دیاریکردنی دزەکردنی غاز بەشێکی سەرەکییە بۆ پاراستنی ژینگەیەکی سەلامەت و زیرەک لە چەندین ڕێکخستندا. ئەم دۆزەرەوەیانە دەتوانرێت بە پاوەر سەپلای سەرەکییەوە ببەسترێتەوە و زانیاری بنێردرێت بۆ کۆنترۆڵکەرە زیرەکەکان، وەک کۆنتڕۆڵکەرەکانی RF کە بە فرێکوێنسی 433 مێگاهێرتز کاردەکەن. بە بەکارهێنانی تەکنەلۆژیای بێ وایەر، ئەم دۆزەرەوەیانە لە پراکتیکترین و زیرەکترین ئامێرەکانی بەردەست دادەنرێت. تایبەتمەندییە تەکنیکییەکانی ئامێری دۆزەرەوەی دزەکردنی غازی بێ وایەر لە کاتی هەڵبژاردنی ئامێری دیاریکردنی دزەکردنی غازدا، گرنگە تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان و تایبەتمەندییەکانی لەبەرچاو بگیرێت. ئامێری دیاریکردنی دزەکردنی غازی بێ وایەر ئەمانەی خوارەوە لەخۆدەگرێت: 1. سیگناڵی RF: 433MHz (جۆری بێ وایرہ) 2. تواوانای دیاریکردنی غازی سروشتی، غازی خەڵ و LPG 3. ڤۆڵتی هاتنہ إوورۅوەی 220V AC 4. نیشاندەری دەستنیشانکردن: LED سەوز و زەنگی ناوەوە 5. ئاستی دەنگی زەنگ ≤85dB /m e 6. هەستەوەری غازی نیمچە هێڵکاری زۆر جێگیر 7. تەکنەلۆژیای بەرهەمهێنانی SMT بەکاردەهێنێت بۆ متمانەپێکراوی بەرز و مانەوە 8. پابەندە بە ستانداردەکانی GB15322.2-2003 9. خانووی پلاستیکی ABS بە ڕەهەندەکانی 1306838mm 10. سنووری زەنگی ئاگادارکردنەوە 5000PPM 11. مەودای دانان: 0.3 بۆ 1.0 مەتر لە سەقف یان ئەرزەوە 12. مەودای گواستنەوە کەمتر لە 300 مەتر 13. دۆزینەوە لە ڕووبەری تا 20 مەتر چوارگۆشە 14. کۆدی بەرنامە: 1527 15. کارەبای ئامادەباشی: ≤70mA 16. کارەبای زەنگ: ≤ 160mA 17. مەودای پلەی گەرمی کارکردن: -10°C بۆ +55°C تکایە ئاگاداربە کە چڕیی بەرز یان بەرکەوتنی بەردەوام بە کلۆرید یان پێکهاتەکانی گۆگرد لەوانەیە تەمەنی هەستەوەرەکە کورت بکاتەوە یان ببێتە هۆی هەڵەی زیاتر. جگە لەوەش بوونی هەندێک گازی وەک پێکهاتەکانی Si لەوانەیە هەستیاری کەم بکاتەوە. هەروەها دزەکردنی غاز دەتوانێت کاریگەری لەسەر مۆری لاستیکییەکانی ناو دۆزەرەوەکە هەبێت، بۆیە دەبێت ئاگاداری بکرێتەوە لەکاتی چاودێریکردنی گازە تواوەکانی چڕیی بەرز.

سنسور نشت گاز تکین گلز
سنسور نشت گاز





شەقامی ڤالدیڤیا دوای بومەلەرزەکە لە ٢٢ ئایاری ١٠٦٠
کاریگەری تسۆنامی لە کامایشی (Kamaishi) لە یابان
ئەم نەخشەیە ئەوە پشان دەدات کە تسۆنامی چۆن بڵاو دەبێتەوە لەسەر زەریایهێمن (Pacific) و ئەولاتری هێڵی کەنارەکان یەك کاتژمێر مەودایانە . ڕەنگەکان بەهێزی شەپۆلەکان دەردەخەن 
 Hilo, Hawaii دوای بوومەلەرزەکە
سەنتەرێکی تێکچوو لە کۆراڵ (Corral Caulle) پایزی ١٩٦٠
ڕوخانی کارگەی ستیل نزیك کۆراڵ (Corral) - پایزی ١٩٦٠