بازدانی گەورە بۆ پێشەوە
| بازدانی گەورە بۆ پێشەوە | |
|---|---|
 | |
| ناو بە زمانی فەرمی | 大跃进، 大跃进 |
| وڵات | چین |
| ئافرێنەر | ماو تسی تۆنگ |
| ڕێکەوتی دەستپێکردن | ١ی شوباتی ١٩٥٨ |
| ڕێکەوتی کۆتاییھاتن | ١ی کانوونی دووەمی ١٩٦٢ |
| دەبێتە ھۆکاری | برسێتی گەورەی چین |
بازدانی گەورە بۆ پێشەوە (بە چینی: 大跃进) لە کۆماری گەلی چین، ھەڵمەتێکی ئابووری و کۆمەڵایەتی بوو لەلایەن حیزبی شیووعیی چینییەوە، کە ڕەنگدانەوەی دەرکردنی فەرمانی پلاندانان بوو لە ساڵی ١٩٥٨ تا ١٩٦١، کە ئامانجی بەکارھێنانی دانیشتووانی زۆری وڵات بوو بۆ گەشەپێدانی خێرای وڵات لە ئابوورییەکی کشتوکاڵییەوە بۆ کۆمەڵگایەکی کۆمۆنیستی مۆدێرن لە ڕێگەی پیشەسازی و بەکۆمەڵکردنی خێرا. ماو تسی تۆنگ سەرکردایەتی ھەڵمەتەکەی کرد لەسەر بنەمای تیۆری ھێزە بەرھەمھێنەرەکان، و چڕتر کردەوە دوای ئەوەی ئاگادارکرایەوە لە کارەساتێکی نزیک کە پەیوەندی بە کەمیی دانەوێڵە ھەبوو، کە نوێنەرایەتی بەربەستێکی گەورەی دەکرد.
گۆڕانکارییە سەرەکییەکانی ژیانی چینی گوندنشینەکان بریتی بوون لە ھێنانەکایەی پرۆسەی بەکۆمەڵکردنی کشتوکاڵی ناچاری، کە تادێت پەسەندکرا. کشتوکاڵی تایبەت قەدەغە کرا و ئەوانەی بەشداربوون بە دژە شۆڕشگێڕ ناوزەد کران و دادگایی کران. لە ڕێگەی خولگە خەبات و فشارە کۆمەڵایەتییەکانەوە سنووردارکردن بەسەر دانیشتووانی گوندەکاندا سەپێندرا، ھەرچەندە مرۆڤەکان بەدەست کاری زۆرەملێشەوە دەیانناڵاند. پیشەسازیی گوندنشین کە پێشتر ئەولەوییەتێکی فەرمی ھەڵمەتەکە بووە، گەشەسەندنی خۆی «بەھۆی ھەڵەکانی بازدانی گەورە بۆ پێشەوە» وەستا.
بازدانی گەورە بە کارەسات کۆتایی ھات و لە ئەنجامدا دەیان ملیۆن کەس گیانیان لەدەستدا.[١] خەمڵاندنەکانی ژمارەی مردووان لە نێوان ١٨ ملیۆن[٢] بۆ ٤٥ ملیۆن دایە، لەکاتێکدا ئامارەکانی دیمۆگرافیناسان لە نێوان ١٨ ملیۆن بۆ ٣٢٫٥ ملیۆن کەسە.[٢] مێژوونووس فرانک دیکووەتەر جەخت لەوە دەکاتەوە کە «زۆر و تیرۆر و توندوتیژیی ڕێکخراو بنەمای سەرەکی بازدانی گەورە بوون بۆ پێشەوە» و بووە ھۆی «دراماتیکترین کوشتنی بەکۆمەڵ لە مێژووی مرۆڤایەتیدا».
لە ڕاستیدا ساڵانی بازدانی گەورە بۆ پێشەوە شایەتی داڕمانی ئابووری بوو، ساڵانی ١٩٥٨ تا ١٩٦١ تاکە ساڵ بوون لە نێوان ساڵانی ١٩٥٣ بۆ ١٩٨٣ کە گەشەی نەرێنی بۆ ئابووری چین بەخۆیەوە بینی. دووایت پێرکنز زانای ئابوری سیاسی دەڵێت، «بڕێکی زۆر وەبەرھێنان زیادبوونی کەمی بەرھەمھێناوە یان ھیچ زیادبوونێکی بەرھەمھێنانیان نەبووە و بەکورتی بازدانی گەورە بۆ پێشەوە کارەساتێکی زۆر تێچوو بوو».
سەرچاوەکان
[دەستکاری]سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ Tao Yang, Dennis (2008). "China's Agricultural Crisis and Famine of 1959–1961: A Survey and Comparison to Soviet Famines." Palgrave MacMillan, Comparative Economic Studies 50, pp. 1–29. «China's Agricultural Crisis and Famine of 1959|[ndash]|1961: A Survey and Comparison to Soviet Famines». لە ڕەسەنەکە لە ١٤ی تەممووزی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە 31 أكتوبر 2012 ھێنراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|ڕێکەوتی سەردان=(یارمەتی) - ^ ئ ا Gráda، Cormac Ó (٢٠١١). «Great Leap into Famine». UCD Centre For Economic Research Working Paper Series: ٩.
{{cite journal}}: بیرخستنەوەی journal پێویستی بە|journal=ھەیە (یارمەتی)
