ئێمیل چۆران
 | ئەم وتارە چەند کێشەیەکی ھەیە. تکایە یارمەتی باشترکردنی بدە یان ئەم کێشانە لەسەر پەڕەی لێدوانەکەی باس بکە. (فێربە کەی و چۆن ئەم داڕێژەیە لابەریت)
|
| ئێمیل چۆران | |
|---|---|
| بە ڕۆمانی: Emil Cioran | |
 | |
| لەدایکبوون | ٨ی نیسانی ١٩١١ Rășinari، ڕۆمانیا |
| مردن | ٢٠ی حوزەیرانی ١٩٩٥ (٨٤ ساڵ ژیاوە) 13th arrondissement of Paris، فەڕەنسا |
| ھۆی مەرگ | پیری |
| شوێنی ناشتن | Montparnasse Cemetery |
| باوک | Emilian Cioran |
| خوشک و برا | Aurel Cioran |
| هاوژین (بێ هاوسەرگیری) | Simone Boué |
| زمانی زگماکی | زمانی ڕۆمانیایی |
| زمانەکانی ئاخاوتن | زمانی فەڕەنسی، زمانی ئینگلیزی، زمانی ڕۆمانیایی |
| زمانی نووسین | زمانی فەڕەنسی، زمانی ڕۆمانیایی |
| پیشە | فەیلەسووف، نووسەر، diarist، aphorist، وەرگێڕ |
| بواری کار | فەلسەفە |
| شوێنی کارکردن | Andrei Șaguna National College |
| پەروەردە | زانکۆی بوخارێست، زانکۆی هومبۆڵت لە بەرلین، زانکۆی پاریس |
| دانیشتووی | پاریس |
| باری تەندرووستی | نەخۆشیی ئەلزەھایمەر، بێخەوی، خەمۆکی |
| شاکارەکان | History and Utopia، The Trouble With Being Born، A Short History of Decay |
| ئەرشیڤەکان لە | Bibliothèque littéraire Jacques-Doucet |
| کارە کۆکراوەکان | Aurel and Emil Cioran Collection at ASTRA Library Sibiu، Royal Museums of Fine Arts of Belgium |
| بزووتنەوەی ڕۆشنبیری | ڕەشبینی، ئێگزیستانسیالیزم، دژە ڕووناکبیری، فەلسەفەی کیشوەری |
| ئەندامی | Romanian Academy |
| ئایدۆلۆژیای سیاسی | Trăirism |
| خەڵاتەکان | Roger Nimier Prix، Grand prix de littérature Paul-Morand، Prix Sainte-Beuve |
| سەردەم | فەلسەفەی ھاوچەرخ |
| وێبگە | http://www.cioran.com |
| دۆخی مافەکانی لەبەرگرتنەوە | ئەو کارانەی کە لە مافی چاپکردن و بڵاوکردنەوە پارێزراون |
ئێمیل چۆران (بە ڕۆمانی: Emil Cioran) (١٩١١ – ١٩٩٥)، فەیلەسووف و نووسەری ڕۆمانییە و بەرھەمەکانی بە زمانەکانی فەڕەنسی و ڕۆمانی بڵاوکردووەتەوە. لە گوندی ڕازیناری لەدایکبووە، کە یەکێکە لە گوندەکانی ترانسیلڤانیا لە ڕۆمانیا کە لەو سەردەمەدا بەشێک بووە لە ئیمپراتۆریەتیی نەمسا-مەجارستان. باوکی قەشەیەکی ئۆرتۆدۆکس بوو لە گوندەکەدا و دایکی گومانەکانی خۆی لەبارەی ھەموو شتێکەوە نەئەشاردەوە کە پەیوەندی بە ئایین و خواناسییەوە ھەبوو. بەڵام سەرەڕای ئەوەی ئێمیل لەژێر سێبەری ئەم جیاوازییە سەیرەدا دەژیا، بەڵام ھێشتا کاریگەرییەکی بەھەشتییانەی منداڵیی خۆی ھەڵگرتبوو. ئەو قۆناغەی بە ڕیتمی سروشت دەژیا و بە سەوزاییەکانەوە دەیڕووانی و گوێی لە چیرۆکی شوانەکان دەگرت.جگە لەو دەستنووسانەی کە دوای مردنی دۆزراونەتەوە، ١٥ کتێبی نووسیوە.
لە ساڵی ١٩٢١ ناچار بوو بچێتە شاری دراوسێی سیبیو و لەوێ خوێندنی ئامادەیی تەواو کردووە و باوکی بووەتە سەرۆکی کڵێساکە.ناچار بوو جارێکی تر بەرەو بوخارێست بڕوات بۆ خوێندنی فەلسەفە و لەوێ بۆ یەکەمجار یەکەم نیشانەکانی ئەو نەخۆشییەی کە زۆرجار لەگەڵیدا دەبوو ئەزموون کرد: کەمخەوی.ئەوەندە بەدەست ئەمەوە دەناڵێنێت کە بیری لە خۆکوشتن کردەوە، بەڵام زۆری نەخایاند ئەو شەو بێخەوانەی کردە ئامرازێکی زانین. کاتێک تەمەنی بیست و دوو ساڵ بوو، یەکەم کتێبی خۆی بە ناوی «لەسەر بەرزاییەکانی نائومێدی» نووسی کە لە ساڵی ١٩٣٤دا بڵاوکرایەوە.
دوای سیبیو ڕووی لە بەرلین کرد، لەوێ ماوەیەک بە خوێندن بەسەر برد و دواتر خۆی تەرخان کرد بۆ فێرکردنی فەلسەفە لە پەیمانگای براسلۆڤ. چەندین بابەتی بڵاوکردووەتەوە، جگە لە کتێبی دووەمی (کتێبی فێڵەکان) بە زمانی ڕۆمانی. بەڵام لە کۆتایی ساڵی ١٩٣٧، پێش بڵاوبوونەوەی کتێبەکەی (فرمێسک و قەشەکان)، یارمەتییەکی لە پەیمانگای فەڕەنسی لە بوخارێست وەرگرتووە و دەستبەجێ لەو کاتەدا ڕۆیشتووە.لە ساڵی ١٩٤٧ دەستنووسی کتێبەکەی (نامەیەک سەبارەت بە ھەڵوەشاندنەوە) پێشکەشی دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی گالیمارد دەکات، کە چاپکردنی قبووڵ دەکات. بەڵام دەستنووسەکەی وەرگرتەوە و دەستیکردەوە بە کارکردن لەسەر کتێبەکە، و تا دوو ساڵ دواتر چاپی نەکرد. کتێبەکە لەلایەن ڕەخنەگرانەوە پێشوازییەکی باشی لێکرا، بەڵام دابەشکردنی زۆر سنووردار بوو. ئەمەش بۆ ماوەی ٣٠ ساڵ کتێبەکانی بەو شێوەیە مایەوە، ڕەنگە لەبەر ئەوەی ئەو پێچەوانەی سارتەر بووبێت کە لەو کاتەدا زاڵ بوو بەسەر دیمەنەکەدا.پاشان دۆخەکە لە ساڵی ١٩٦٥ گۆڕا کاتێک کتێبی (نامەیەک لەسەر ھەڵوەشاندنەوە) وەک بەشێک لە زنجیرە کتێبی گیرفان کە بە شێوەیەکی بەرفراوان بڵاوکرایەوە.ئەو بەردەوام بوو لە دوورکەوتنەوە لە خەڵک، ڕەتکردنەوەی خەڵاتەکان، و دوورکەوتنەوە لە میدیا، تەنھا بە نووسین ڕازی بوو و لای بەس بوو.بەڵام شتێک ھەیە کە کاریگەری لەسەر نووسینەکانی چۆران و ژیانی و تێڕوانینی بۆ جیھان و پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئەوانی تردا ھەبووە و بە نھێنی و نکۆڵییەکی زۆرەوە بەرەوڕووی بووەتەوە، ئەویش پەیوەندییەکەی لەگەڵ فاشیزم و لەگەڵ خودی ھیتلەردا.کاتێک تەمەنی بیست و دوو ساڵ بوو، لە زیاتر لە بۆنەیەکدا، وەک پەلە و ناپێگەیشتن، پاساو بۆ کارەکانی ھێنابووەوە. بەڵام دەقەکانی کە دوای مردنی بڵاوکراونەتەوە، ئاماژە بە پێچەوانەوە دەکەن.
سەرچاوەکان
[دەستکاری]
