بۆ ناوەڕۆک بازبدە

ئێرانی قاجاڕی

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
(لە ئێرانی قاجارەوە ڕەوانە کراوە)
نەخشەی ئێران لە سەردەمی شانشینی قاجار لە سەدەی نۆزدەھەمدا.

ئێرانی قاجاڕی نازناوێکە کە ئاماژەیە بۆ قۆناغێکی ١٣٠ ساڵەی مێژووی ئێران لە نێوان ساڵانی ١١٧٥ بۆ ١٩٢٥ ی زایینی (١٢١٠ بۆ ١٩٦٥ی زایینی) لەژێر دەسەڵاتی شانشینی قاجاڕدا. ناوە فەرمییەکانی ئێران لەم قۆناغەدا دەوڵەتی ئێران و دەوڵەتە داخراوەکانی ئێران بوون[١][٢][٣] و لە جیھانی ڕۆژاواشدا ئێران وەک قۆناغەکانی پێشوو بە پارس ناودەبرا.[٤] دامەزرێنەری قاجار ئێران ئاغا محەممەدخانی قاجاڕ. پاش داگیرکردنی قەوقاز و سەرکوتکردنی ھەموو فەرمانڕەوا و فەرمانڕەواکانی ناوخۆ، لە تاران نیشتەجێ دەبێت و ناوی لێنا پایتەخت. ئاشنابوون بە شارستانییەتی ڕۆژاوا و پەیماننامە گرنگەکان بووە ھۆی دەستپێکردنی شۆڕشی دەستووری. دوای ئەو شۆڕشە دەستوورییەی کە لە سەردەمی موزەفەرەدین شا محەممەد عەلی شا ڕوویدا، پاشای دواتر، محەممەد عەلی شا، دژی وەستایەوە و پەرلەمانی داخست. ململانێ ناوخۆیی و دەرەکییەکان بووە ھۆی نائارامی لە وڵاتدا و دوا پاشای قاجاریش ئەحمەد شا قاجار بوو کە لە ساڵی ١٩٢٥ لە دەسەڵات لادرا و ڕەزا پەھلەوی بوو بە شای ئێران.[٥]

ھەوڵدان بۆ شانشین

[دەستکاری]

دوای ڕاپەڕینی ئەفغانستان و ڕووخانی حکوومەتی سەفەوی، شا تەحمەسابی دووەم - پاشای دەربەدەری سەفەوی، پاش ماوەیەک ھەڵھات بۆ پارێزگای مازەندەران و فەتح عەلی خان قاجار خزمەتەکەی پەسەند کرد. فەتح عەلی خان قاجار بوو بە فەرماندەی دووەمی سوپای تەحمەساب و لە ڕاستیدا تەحماسب یارییەکی دەستی فەتح عەلی خان بوو؛ بەڵام کاتێک نادر شا پەیوەندی بە فەیلەقی تەحمەسابەوە کرد، فەتح عەلی خان پێگەی پێشووی لەدەستدا و بە ھاندانی نادر لە مەشھەد کوژرا. حوسێن گوڵی خان

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ «پژوھشی در باب اصطلاح ممالک محروسە ایران».[بەستەری مردوو]
  2. ^ «سفر از ممالک محروسە بە فدرالیسم قومی-محمد امینی، پژوھشگر تاریخ».
  3. ^ Charles Melville، ed. (27 January 2012). Persian Historiography: A History of Persian Literature. pp. 358, 361. ISBN 978-0-85772-359-8. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  4. ^ Persia. Encyclopaedia Britannica.
  5. ^ «Fis - قاجار». لە ڕەسەنەکە لە ۱۱ ژوئن ۲۰۱۲ ئەرشیڤ کراوە. لە ۶ مارس ۲۰۰۸ ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)