ئیرلەندای باشوور (١٩٢١–١٩٢٢)
| ئیرلەندای باشوور | |
|---|---|
 | |
| دامەزران | ٣ی ئازاری ١٩٢١ |
| ناو بە زمانی فەرمی | Southern Ireland |
| زمانی فەرمی | زمانی ئینگلیزی، زمانی ئیری |
| کیشوەر | ئەورووپا |
| وڵات | کۆماری ئیرلەند |
| پایتەخت | دبلن |
| دابەشکاریی کارگێڕی | شانشینی یەکگرتوو |
| پارێزگای مێژوویی | County Dublin |
| پۆتانی شوێن | ٥٣°٠′٠″N ٨°٠′٠″W |
| شێوەی بنەڕەتیی حکوومەت | پاشایەتیی دەستووری |
| لە دوای | دەوڵەتی ئازادی ئیرلەندا |
| کۆتاییھاتن | ٦ی کانوونی یەکەمی ١٩٢٢ |
 | |
ئیرلەندای باشوور (بە ئیری: Deisceart Éireann) گەورەتر بوو لە نێوان ئەو دوو بەشەی کە ئێرلەندای پێکھێنابوو پێش ئەوەی بە یاسای حکوومەتی ئێرلەندا ساڵی ١٩٢٠ دابەش بکرێت. ئێرلەندای باشوور لە کۆی ٣٢ پارێزگای ئێرلەندا ٢٦ پارێزگای پێکدێت، و نزیکەی پێنج لەسەر شەشی ڕووبەری دوورگەکە دەگرێتەوە، لە کاتێکدا شەش پارێزگای دیکە لە باکووری ڕۆژھەڵاتی دوورگەکە ئیرلەندی باکوور پێکدەھێنن.[١] ئێرلەندای باشوور کاونتی دۆنیگالی لەخۆگرتبوو، سەرەڕای ئەوەی گەورەترین پارێزگای ئۆلستەرە و باکووریترین پارێزگای ئێرلەندا بوو.
یاسای حکوومەتی ئێرلەندا ساڵی ١٩٢٠ کە لە ٣ی ئایاری ١٩٢١ کەوتە بواری جێبەجێکردنەوە، ئامانجی دروستکردنی دوو خاکی خۆبەڕێوەبەر بوو لە ناو ئێرلەندا، کە ھەریەکەیان پەرلەمان و دامەزراوەی حکوومەتی تایبەتی خۆیان ھەبێت و لە چوارچێوەی شانشینی یەکگرتووی بەریتانیا و ئێرلەندا بمێننەوە. بڕگەکانی ھاوکاری نێوان ھەردوو ھەرێم و یەکگرتنەوەی ئێرلەندا لە کۆتاییدا لەخۆگرتبوو. بەڵام لە ھەڵبژاردنەکانی ساڵی ١٩٢١ بۆ ئەنجومەنی کۆمۆنەکان لە ئیرلەندای باشوور، کاندیدەکانی شین فین لە کۆی ١٢٨ کورسی ١٢٤ کورسییان بەدەستھێنا (ھەموو کاندیدەکان دژایەتی نەبوون و ھیچ دەنگدانێکی ڕاستەقینە ئەنجام نەدرا)، پەرلەمانیان پشتگوێ خست و لەبری ئەوە کۆبوونەوە و دایلی دووەمیان پێکھێنا.[٢] پەرلەمانی ئێرلەندای باشوور کە چوار ئەندامی یەکێتیی ھەیە، تەنیا جارێک کۆبووەتەوە. [٣] بەردەوامی نائارامی بووە ھۆی پەیماننامەی ئینگلیز و ئێرلەندا و حکوومەتی کاتی کە لە ١٦ی کانوونی دووەمی ١٩٢٢ تا ٥ی کانوونی یەکەمی ١٩٢٢ ئیرلەندای باشووری بەڕێوەبرد و وەک ئیدارەیەکی ئینتقالی کاریگەر بۆ ماوەی نێوان پەسەندکردنی پەیماننامەی ئینگلیز و ئێرلەندا و دامەزراندنی دەوڵەتی ئازادی ئێرلەندا کاری کرد. نوێنەرانی دژە پەیماننامەکە بە سکاڵایەک لە پەرلەمانی دایل ئێریان تەحەدای شەرعییەتی ئەو پەیماننامەیەیان کرد.
دەوڵەتی ئازادی ئێرلەندا لە ٦ی کانوونی یەکەمی ١٩٢٢ جێگەی ئیرلەندای باشووری گرتەوە وەک قەوارەیەکی سیاسی (دواتر لە ساڵی ١٩٣٧ەوە بە پەسەندکردنی دەستووری خۆی بوو بە دەوڵەتێکی سەربەخۆی تەواو).[٤]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ Jackson، Alvin (٢٠٠٣). Home Rule: An Irish History, 1800–2000. Oxford University Press. لاپەڕە ١٩٨–٩. ژپنک ٠١٩٥٢٢٠٤٨X. لە ڕەسەنەکە لە ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١ی شوباتی ٢٠١٥ ھێنراوە.
- ^ Rubinstein، William D. (٢٠٠٣). Twentieth-Century Britain: A Political History. Palgrave Macmillan. لاپەڕە ١٢٠. ژپنک ٠٢٣٠٦٢٩١٣X. لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی نیسانی ٢٠١٥ ھێنراوە.[بەستەری مردوو]
- ^ Ward، Alan J (١٩٩٤). The Irish Constitutional Tradition. Responsible Government and Modern Ireland 1782–1922. Catholic University Press of America. لاپەڕە ١٠٣–١١٠. ژپنک ٠-٨١٣٢-٠٧٩٣-٢.
- ^ Keane, Ronan, "Ireland", in Blom-Cooper؛ Dickson؛ Drewry، eds. (٢٠٠٩). The Judicial House of Lords: 1876–2009. Oxford: Oxford University Press. لاپەڕە ٢٩٨–٩. ژپنک ٩٧٨-٠١٩١٠٢٩٥٣٠. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی ئازاری ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ١ی شوباتی ٢٠١٥ ھێنراوە.
