ئیبراھیم بوسحاقی
ئیبراھیم بوسحاقی | |
|---|---|
 | |
| لەدایکبوون | ٣ی ژانویەی ١٩١٢ |
| ونبوون | ٢٧ی ئایاری ١٩٩٧ جەزائیر،  جەزائیر |
| پیشە | پێشنوێژ، سۆفی، فەقیح و موفتی |
ئیبراھیم بوسحاقی، (بە عەرەبی: إبراهيم بوسحاقي) زانا و ئیمام و شێخی سۆفی جەزائیری بوو. لە گوندی سوما لە نزیک شارۆچکەی تینیا لەدایکبووە کە ٥٣ کم لە ڕۆژهەڵاتی جەزائیرەوە دوورە. لە ژینگەیەکی زۆر مەعنەویدا لەناو زەویەت سیدی بوسحاقیدا بە بەها و ئەخلاقی ئیسلامی بەرزەوە گەورە بووە. خاوەنی لێهاتوویی گەورەی نێوان کەسەکان بووە و هەموو ژیانی خۆی بۆ خزمەتی ئیسلام و جەزائیر تەرخان کردووە بەپێی ئاماژەی ئیسلامی جەزائیر.[١][٢]
خێزان[دەستکاری]
.jpg)
ئیبراھیم بوسحاقی لە ساڵی ١٩١٢ لە گوندی مێژوویی سۆما لەدایکبووە کە لە لوتکەی کۆل دێس بێنی ئایچا لە کابیلیای خوارەوە دانیشتووە.[٣][٤]
ئەو بەشێکە لە نەوەی ١٦ ی نەوەکانی ئیلاهیناسی بەناوبانگی جەزائیری سیدی بوسحاقی (١٣٩٤-١٤٥٣) کە یەکێک بووە لە هاوکارەکانی سیدی عەبدرەڕەحمانە تاعەلیبی (١٣٨٤-١٤٧٩) لە گەشتە دەستپێشخەرییەکەیدا لە بێجایا و شوێنەکانی دیکە لە سەرەتای سەدەی پازدەهەمی گریگۆریدا.[٥]
باوکی، عەلی بوسحاقی (١٨٥٥-١٩٦٥) موقەدامی فەرماندەی سۆفی ڕەحمانییە لە ڕۆژهەڵاتی جەزائیر، و سۆفیزمی زەویەت سیدی بوسحاقی باشووری تینیە.[٦]
باپیری، شێخ محەمەد بوسحاقی (١٨٣٤-١٨٨٧) یەکێک بوو لە سەرکردەکانی ڕاپەڕینی مۆکرانی لە ساڵی ١٨٧١ لە کابیلیا چەندین جۆری جیاوازی زەویا هەیە، لەوانە مەرابوت چیخ بومەرداسی زەویەت سیدی بومەرداسی و چیخ چەریفی زەویەت سیدی عەمار شێریف.[٧]
هەروەها باپیرە گەورەی شێخ عەلی بوسحاقی (١٧٩٥-١٨٤٦) یەکێک بوو لە شەڕڤانانی بەرخۆدان دژی داگیرکردنی جەزائیر لەلایەن فەرەنساوە لە کاتی هەڵمەتەکەیدا دژی کابیلیا کە لە ساڵی ١٨٣٧ دەستی پێکرد، هەروەها هاوپەیمانی شێخ محەمەد بن زاموم و هەروەها هاوپەیمانی میر بوو عەبدولقادر لە دەڤەری مەسیفی خاچنە.[٨]
ژیانی سەرەتایی[دەستکاری]
ساڵانی یەکەمی خوێندنی ئیبراھیم بوسحاقی لە سەرەتای سەدەی بیستەمدا لە گوندی زێدی خۆی لە ژێر دەسەڵاتی مەعنەوی عەلی باوکی لە زەوییەی باوباپیرانیدا ڕووی داوە.[٩]
ئەم قۆناغە هاوکات بوو لەگەڵ سەرهەڵدانی جەنگی جیهانی یەکەم کە برا گەورەکەی، عەبدرەڕەحمانە بوسحاقی تێیدا ناوی خۆی تۆمار کرد و لەوێشەوە بە پلەی کاپۆڕاڵ گەڕایەوە.[١٠]
بەم شێوەیە ئیبراھیم فێری قورئان و هەروەها کۆکراوە بنەڕەتییەکانی ئایینی موسڵمان بوو لە زاوییەی گوندەکەی خۆی بە ناوی سومعە (تەلا ئۆفێلا) پێش ئەوەی بچێتە زەویەت سیدی بومەرداسی لە گوندی عولێد بومەردەس بۆ ئەوەی زانیاریەکانی تەواو بکات و گەشتە دەستپێشخەرییەکەی قووڵتر بکاتەوە.
پاشان دەستی کرد بە ڕاهێنان بۆ بەدواداچوونی پیشەی ئیمام لە زەویەت سیدی عەمار شێریف کە لەوێ خۆی جیاکردەوە بە لێهاتوویی یادگاری و قسەخۆشی زارەکی کە وای لێکرد ئیجازەیەکی قورئانی و زانستی بەدەستبهێنێت.[١١]
مزگەوتی الفاث[دەستکاری]
.jpg)
کاتێک ئیبراھیم هەموو ئەو لێهاتووییە دیداکتیکانەی بەدەستهێنا بۆ ئەوەی بە تەواوی ئەرکەکانی وەک ئیمام لە ئەستۆ بگرێت، پەیوەندی بە عەلی باوکیەوە کرد کە ئەوکات لە مزگەوتی فەتح کە لە ساڵی ١٩٢٦ لە ناوەندی شاری تینیادا دروستکرابوو، وەک موفتی دەستنیشانکرابوو.[١٢]
ئەم قۆناغە هاتنی بەشداریکردنی جەزائیری لە هەڵبژاردنە پێنج ساڵەدا بەخۆیەوە بینی کە ڕێگەی بە گوندنشینان دا دەنگەکانیان بنێرن بۆ دامەزراوە کۆلۆنیالیەکانی فەرەنسا دوای ئەوەی چارڵز جۆنارت هەڵبژاردبوو بۆ جێگیرکردنی وردە وردەی جەزائیرییەکان لە نوێنەرایەتی هەڵبژاردن و هەڵبژاردنەکاندا.[١٣][١٤]
لەڕاستیدا ئەو سەربازە جەزائیرییانەی لە جەنگی گەورە بەزیندوویی هاتنەوە داوای دەستڕاگەیشتنیان بە پۆستەکانی دامەزراندن لە خزمەتگوزارییە گشتیەکان کرد و بتوانن شوێنی عیبادەتی موسڵمانان (ئیبادە) لە کۆلۆنیەکانی فەرەنسا لە دوای ساڵی ١٨٧١ دروست بکرێن، بە تایبەت لە کابیلیای خواروو.[١٥][١٦]
مزگەوتی سەفیر[دەستکاری]
مامی محەمەد سێغیر بوسحاقی (١٨٦٩-١٩٥٩) کە لەم نێوەندەدا وەک ئەندامی ئەنجومەنی شارەوانی هەڵبژێردرابوو بۆ نوێنەرایەتیکردنی دەیان گوندی کۆل دێس بێنی ئایچا لە دامەزراوە کارگێڕییەکان، کار بۆ ناساندنی کوڕەزای زاناکەی دەکرد، ئیبراھیم لە مزگەوتە گەورەکانی شارەکە لە جەزائیرەوە.[١٧]
بەم شێوەیە ئیمام ئیبراھیم بوسحاقی لە ساڵی 1947 وەک حزاب لە مزگەوتی سەفیر لەناو قەسبەی جەزائیر لە ژێر دەسەڵاتی موفتی مالیکی ئەوکات محەمەد بابا عامور دامەزرا.[١٨]
لەڕاستیدا مزگەوتی سەفیر ئەو کاتە ناوەندێکی ناسیۆنالیزمی جەزائیری بوو کە چوار ئیمامی بەهێزی کۆکردەوە کە تەواوی پەراوێزی جەزائیریان وروژاند، شێخ برایم بوشاکی نوێنەرایەتی کابیلیای دەکرد، شێخ محەمەد چارەف نوێنەرایەتی دۆڵی خمیس میلیانای دەکرد، شێخ محەمەد دوواخ نوێنەرایەتی تیتری دەکرد، لە کاتێکدا شێخ ئەحمەد بنچیکۆ لەم نێوەندەدا نوێنەری جەزائیرییەکان و میتیجا بوو.[١٩]
کاتێک ئیبراھیم لەم مزگەوتەدا حزاب بوو، کوڕەزاکانی یەحیا بوسحاقی و بوعەلەم بوسحاقی و بوزید بوسحاقی جار جار سەردانیان دەکرد بۆ ئەوەی لە دۆخی ئەو و پێداویستییەکانی بزانن و دواتر پێش سەرهەڵدانی ڕاپەڕینی ١ی تشرینی دووەمی ١٩٥٤ تێکەڵ بە تۆڕە سەربەخۆخوازە شۆڕشگێڕەکان دەکران.[٢٠]
ئەو ئیماندار و پراکتیزەکارانەی کە زۆر سەردانی ئەم مزگەوتەیان دەکرد، بەپێی ئاماژەی ئیسلامی جەزائیری، بە پشتبەستن بەو کتێب و کتێبانەی کە پەسەندکرابوون و بڕوانامەیان پێدرابوو، دەستپێکرابوون بۆ فەرمانە ئایینییەکان.[٢١]
قورئانی خوێندنی ڕۆژانەی حزب ڕەتب، هەروەها جار جار سەلکە، لە مینیوی خزمەتە ڕۆحییەکانی ئەم مزگەوتە بەناوبانگەی جەزائیردا بوو.[٢٢]
بەم شێوەیە دەنگی ئارام و مەخمەلی شێخ ئیبراھیم بوسحاقی جێپەنجە و کاشێتێکی ئاوازی بەم بازنانەی خوێندنەوەی کتێبی پیرۆزی ئیلاهی بە پێی خوێندنەوەی وارش بەخشی.[٢٣]
شۆڕشی جەزائیر[دەستکاری]
.jpg)
سەرهەڵدانی شۆڕشی سەربەخۆیی جەزائیر دوای ئەوە ڕوویدا کە لیێس دێریش میوانداری کۆبوونەوەی ٢٢ پێشمەرگەی دێرین لە ماڵەکەی خۆی لە ئەلمەدانیا کرد و ڕۆژنامەنووس محەمەد عەیچاوی ڕاگەیاندنی دەستپێکی خەباتی شۆڕشگێڕانەی نووسی.[٢٤][٢٥]
بەم شێوەیە قەسبەی جەزائیر ئەو شوێنە بوو کە محەمەد بودیاف و دیدوچە موراد لەگەڵ ڕۆژنامەنووس محەمەد عەیچاوی کە دوور نەبوو لە مزگەوتی سەفیر کۆبوونەوە بۆ دیکتەکردنی ڕەشنووسی ڕاگەیاندنی شۆڕشگێڕانە.[٢٦][٢٧]
لە ماوەی دوو ساڵی پێش شەڕی گەورەی جەزائیر لە ساڵی 1957، ئیمام ئیبراھیم بوسحاقی بە كۆمەڵی دوو ئیمامی نزیكی جەزائیر بە ناوەكانی محەمەد سەڵاح سەدیك و محەمەد كەتۆ بەشداری لە پڕوپاگەندەی پشتیوانی لە چالاكی جەماوەری لە جەزائیر كرد.[٢٨][٢٩]
بەڵام دوای مانگرتنی هەشت ڕۆژەی ساڵی 1957، وەڵامی فەرەنسا زۆر توندوتیژ بوو و ئیمامەکانی مزگەوتەکانی جەزائیر لە ڤیلا سوسینی و لە ناوەندەکانی تری ئەشکەنجە زیندانی کران.[٣٠][٣١]
دواتر ئیبراھیم بوسحاقی لەلایەن سەربازانی فەرەنسییەوە گیرا و دەبرێتە ڤێلای سوسینی و لەوێ ئەشكەنجەی دڕندانە درا پێش ئەوەی لەگەڵ هاوڕێكەی، ئەحمەد چەككار لە هەمان خانەدا زیندانی بكرێت.[٣٢][٣٣]
مزگەوتەکانی جەزائیر[دەستکاری]
دوای سەربەخۆیی جەزائیر لە ساڵی ١٩٦٢، ئیمام ئیبراھیم بوسحاقی لە ئەرکە ئایینییەکانیدا لە مزگەوتی سەفیردا نۆژەنکرایەوە لەگەڵ ئەو ئیمامانەی دیکە کە لە کاتی شۆڕشی جەزائیردا کە لە ساڵی ١٩٥٤ەوە نزیکەی هەشت ساڵ بەردەوام بوو، لە زیندان و ئەشکەنجە ڕزگاریان بووبوو.[٣٤]
پاشان بەشداری لە کاریگەریی مزگەوتەکانی قەسبەی جەزائیردا کرد بە پەرەپێدانی خوێندنەوەی بە پەرۆشانەی حیزب ڕەتب و خوێندنەوەی سەحیح بوخاری لە جەماعەی جەدید و جەماعەی کەبیر لەگەڵ هاوڕێی، ئیمامی بەناوبانگ و موفتی عەبدرەڕەحمانی جیلالی.[٣٥]
لەم نێوەندەدا ئیمام ئیبراھیم لە ساڵی 1976 بوو بە پشکنەری ئایینی سەر بە وەزارەتی کاروباری ئایینی و ئەرکی ئەو بەرزکردنەوەی ئاستی پیشەیی و ئەخلاقی ئیمامەکان بوو کە لە ناوچەی جەزائیر کاردەکەن.[٣٦]
هه‌روه‌ها جار جار له كاتی حه‌جدا سه‌رپه‌رشتی كۆمه‌ڵێك حاجیانی جه‌زائیری ده‌كرد وه‌ك ڕێبه‌ر و موفتی به گوێره‌ی مه‌لیكی مه‌زهه‌ب.[٣٧]
گەڕانەوە بۆ تێنیا[دەستکاری]
.jpg)
دوای کۆچی دوایی ئەحمەد سەعد چاووچ لە ساڵی 1978 کە لە ساڵی 1962ەوە ئیمامی خەتیبی مزگەوتی ئەلفەتح لە وڵاتی تین بوو، شێخ ئیبراھیم بوسحاقی لە تەمەنی 66 ساڵیدا جێگەی گرتەوە لەو پۆستە ئایینیەدا.[٣٨]
پاشان فێرکردنی قورئان و فیقهی لە مزگەوتی ئەلفەتح بەپێی رژێمێکی چینایەتی بۆ وانە وتنەوەی ئێوارانی منداڵانی قوتابخانە لەو شارە رێکخستەوە.
ئەو لە کردارەکەیدا ڕێنماییەکانی وەزیری ئەوکاتی مولود کاجەم نایت بەلکاجەم بەدوادا دەگەڕا کە لەگەڵ ئەو ڕاستییەدا بوو کە مزگەوتەکان دەبێ شوێنی فێرکردن و ڕزگاری فیکریش بن جگە لە ئەنجامدانی ڕێوڕەسمەکانی عیبادەتی موسڵمانان.
هەر کە گەڕایەوە بۆ تینیا، لیژنەیەکی بۆ ئاوەدانکردنەوە و درێژکردنەوەی مزگەوتی فەتح دامەزراند بە مەبەستی ئەوەی ژنان لە نوێژی هەینی و تەراویح و نوێژی جەژندا ئامادەبن.[٣٩]
پێش کۆتایی ساڵی 1982 ڕووبەری مزگەوتەکە سێ هێندە کرا و نهۆمی یەکەم دروستکرا، هەروەها ژوورێکی دەستنوێژ لە ژێرزەمینەکەدا دروستکرا، شوێنی نوێژکردنەکەش ڕادەستی باوەڕداران و پراکتیزەکارانی موسڵمان کرا.
ئیمام ئیبراھیم لەم مزگەوتەدا پێشوازی لە ئیمامە سەردانیکەرەکان کرد کە لە میهرابەکەی و مینبەرەکەیدا بانگەوازی وشەی چاکیان دەکرد، لە کاتێکدا لە ناوخۆدا هانی گەنجانی موریدەکانی دەدا بۆ ڕاستودروستی و ئەخلاق.
ئەرکی ئەو وەک پشکنەری کاروباری ئایینی یارمەتی دا لە ئەرکەکەیدا بۆ دروستکردنی مزگەوت لە سەرتاسەری پارێزگای نوێی بۆمێردیس کە لە ساڵی ١٩٨٤ دروستکرابوو، و بەم شێوەیە بوو لە سەرەتای دروستکردنی یەکەم مزگەوتی شاری ئیداری بۆمێردیس بوو کە ئەو کاتە بوو مزگەوتی جابیر کوڕی حەیانی تەعمید کردووە.[٤٠]
تیرۆری سەلەفی[دەستکاری]
.jpg)
هەر لە سەرەتای سەرهەڵدانی توندڕەوی سەلەفی لە جەزائیرەوە، ئیمامە سۆفیەکان سەرەتا بە هەراسانکردنی مەڕ و پەیڕەوانی وەهابیزمی بناژۆخواز لە مزگەوتەکاندا کرانە ئامانج بۆ ئەوەی ئەو شوێنە عیبادەتانە وەربگرنەوە و بیانگۆڕن بۆ بنکە بۆ ڕووخاندنی بەها کۆمەڵایەتییەکانی جەزائیر.[٤١]
بەم شێوەیە دەستی پێکرد کە هەراسانکردنی ئیمام ئیبراھیم لە مزگەوتی ئەلفەتح لە شاری تینیە لە کاتی نوێژ و وتاری هەینی و وانە و فێرکارییە ئایینییەکان بۆ وەستاندنی چالاکیی ڕزگاریخوازانەی لە مزگەوتەکەدا بۆ ئەوەی هەموو کۆمەڵگاکە بەبێ پێوەرێکی ناوەندێک بکەوێتە ناو ترسناکی تیرۆریستی و میانڕەوی.[٤٢]
لەگەڵ زەقبوونەوەی هەڕەشە تیرۆریستییەکانی کوشتن کە لە تینیا کەوتە سەری، ئەو کە هەموو نوێژەکانی سەڵات فەدجری تا سەلاتی عیشا لە ئەستۆ گرتبوو، ئیمام ئیبراھیم ناچار بوو شاری تێنیا بەجێبهێڵێت و بچێتە دەربەدەری لە بەرزاییەکانی کوبا لە شاری جەزائیر لە نیسانی ١٩٩٣.[٤٣]
لە مزگەوتی تینیا لە کەشوهەوای تیرۆر و دووبارەبوونەوەی تیرۆردا، ئیمام عومەر عەرار، خەڵکی گوندی سوما، جێگەی گرتەوە و لە ١٣ی تشرینی یەکەمی ١٩٩٣ دوای سەلات ئیچا لەبەردەم ماڵەکەی خۆیدا بە کوشندەیی کوژرا.[٤٤]
پاشان تیرۆریستانی سەلەفی ئەو قەدەغەی هاتووچۆیان قۆستەوە کە لە شەودا دامەزرابوو بۆ شکاندنی ماڵی ئیمام ئیبراھیم و دزینی کتێبخانە سەپێنراوەکەی کە گەوهەری کتێبی تێدابوو.[٤٥][٤٦]
شێخ ئیبراھیم بۆ ماوه‌ی چوار جار نه‌گه‌ڕایه‌وه بۆ تینیه له كاتێكدا تیرۆر و كۆمه‌ڵكوژی تیرۆریستی له سه‌رتاسه‌ری پارێزگای بومه‌ردێس رویاندا و خێزان و هۆزه‌كانیان له ماته‌میندا جێهێشت.[٤٧][٤٨]
ئیمام ئیبراھیم سەرەڕای پیری و دەربەدەری زۆرەملێی لە جەزائیر، بەردەوام بوو لەگەڵ دیارە ئایینییە سەلمێنراوەکانی پایتەخت بۆ بونیادنانی هەوادارانی هیوا سەرەڕای ئەو بەڵا و بەڵایانەی کە وڵاتەکەیان خوێناوی کرد.[٤٩][٥٠]
مردن[دەستکاری]
ئیمام ئیبراھیم بوسحاقی لە ماوەی ساڵی 1997 لە ماڵی بنەماڵەی کەسوکاری لە کۆمۆنەی کوبا لە ئەلجەرییەکان لە تەمەنی 85 ساڵیدا کۆچی دوایی کرد.
لە کاتی دەستنوێژی (وودو) بۆ ئەنجامدانی نوێژی (سەڵاح) وەک هەمیشە و وەک موسڵمان و وەک ئیمام بە جەڵتەی دڵ لەناکاو کۆچی دوایی کرد.
پاشان لە گۆڕستانی سیدی گەریدی لەناو کۆمۆنەی کووبە بەئامادەبوونی کەسوکار و دۆست و ئیماندارەکانی بەخاک سپێردرا، ئەویش کە بەشێکی زۆری ژیانی لە مزگەوتەکانی جەزائیری پایتەخت بەسەر برد.
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ^ "Brahim Boushaki".
- ^ "Cheikh Brahim 2 | Thenia.net". thenia.net.[بەستەری مردوو]
- ^ "Zaouïa of Sidi Boushaki". wikimapia.org.
- ^ "Atlas archéologique de l'Algérie". bibliotheque-numerique.inha.fr.
- ^ https://arachne.uni-koeln.de/Tei-Viewer/cgi-bin/teiviewer.php?manifest=BOOK-ZID874712
- ^ "زاوية سيدي بوسحاقي - أرابيكا". أرابيكا. ٢٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ "Zaouïa de Sidi Boushaki - Wikimonde". wikimonde.com.
- ^ Berbrugger, A. (Louis Adrien) (February 27, 1857). "Les époques militaires de la Grande Kabilie". Alger : Bastide – via Internet Archive.
- ^ "L'Echo d'Alger : journal républicain du matin". Gallica. May 8, 1925.
- ^ "Journal officiel de la République française. Lois et décrets". Gallica. June 21, 1923.
- ^ Sénat, France Assemblée nationale (1871-1942) (February 27, 1922). "Annales du Sénat: Débats parlementaires". Imprimerie des Journaux officiels – via Google Books.
- ^ "L'Echo d'Alger : journal républicain du matin". Gallica. May 25, 1935.
- ^ "L'Echo d'Alger : journal républicain du matin". Gallica. May 6, 1925.
- ^ "L'Echo d'Alger : journal républicain du matin". Gallica. October 29, 1939.
- ^ texte, Amicale des mutilés du département d'Alger Auteur du (December 27, 1937). "La Tranchée : organe officiel de l'Amicale des mutilés du dépt. d'Alger et de la Fédération départementale des victimes de la guerre". Gallica.
- ^ texte, Amicale des mutilés du département d'Alger Auteur du; texte, Fédération départementale des victimes de la guerre (Alger) Auteur du (April 1, 1925). "L'Algérie mutilée : organe de défense des mutilés, réformés, blessés, anciens combattants, veuves, orphelins, ascendants de la Grande Guerre : bulletin officiel de l'Amicale des mutilés du département d'Alger". Gallica.
- ^ "Journal officiel de la République française. Débats parlementaires. Sénat : compte rendu in-extenso". Gallica. May 19, 1921.
- ^ "Hommage à l'ouléma cheikh Mohamed Baba Ameur". Djazairess.
- ^ "الشيخ الدواخ "جزائري"". جريدة المحور اليومي.
- ^ "Yahia Boushaki".
- ^ "Guenaïzia rend hommage à la gendarmerie".
- ^ " السفير كنز عثماني يتباهى بوشاح القصبة العتيقة". جزايرس.
- ^ "Le palais des Raïs rend hommage à cheikh Baba Mohamed Ameur". Djazairess.
- ^ "La famille révolutionnaire honorée à Alger: Toute l'actualité sur liberte-algerie.com". www.liberte-algerie.com/. ٢٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ "L'Expression: Nationale - Il était une fois. la proclamation du 1er Novembre". L'Expression.
- ^ ""La référence religieuse nationale s'inspire de notre appartenance civilisationnelle"". Djazairess.
- ^ Post, The Casbah (November 3, 2016). "C'était un 1er novembre".
- ^ "الشيخ كتو .. كرمه بورقيبة .. احتفى به القذافي .. ونسيته الجزائر". جزايرس.
- ^ "Ighil Imoula (Tizi Ouzou)". Djazairess.
- ^ "La protection de la référence religieuse nationale en question". Djazairess.
- ^ AUBENAS, Florence. ""Je vous jure, j'ai été torturée"". Libération.
- ^ "Qui se souvient du colonel Si Salah et de El Aïchaoui?". Djazairess.
- ^ Mallek, Omar (September 9, 2017). "La Villa Sésini".
- ^ "Cheikh Abderrahmane Djilali : Célèbre théologien et historien algérien". Djazairess.
- ^ "Abderrahmane El Djilali décédé jeudi dernier". Djazairess.
- ^ "Abderrahmane djilali, El Ghafour, kheznadji, serri: Ces religieux qui aiment la musique". Djazairess.
- ^ "La Casbah : Hommage à Abderrahmane Djillali". Djazairess.
- ^ "Un vibrant hommage à Mouloud Kacem". Djazairess.
- ^ "Un intellectuel et un grand homme d'Etat". Djazairess.
- ^ "La contribution intellectuelle de Mouloud Kacem Nait Belkacem". Djazairess.
- ^ Rédaction, La (April 13, 2017). "Boumerdès".
- ^ "Perpétuité pour le chef du groupe terroriste de Thenia (Boumerdès)". Djazairess.
- ^ "Une centaine de terroristes aperçue dans les forêts de Ammal".
- ^ "Assassinats politiques – Algeria-Watch".
- ^ "Djamel Boushaki | Thenia.net". thenia.net.[بەستەری مردوو]
- ^ "LUTTE ANTI-TERRORISTE : l'Émir de la " Katibet el Arkam " abattu par les forces de sécurité".
- ^ "Algérie: Chronologie d'une tragédie cachée ( 11 janvier 1992 – 11 janvier 2002 ) – Algeria-Watch". Archived from the original on 2021-12-22.
- ^ https://www.liberte-algerie.com/actualite/un-emir-du-gspc-abattu-et-un-militaire-tue-33922 ٢٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ "Hattab va-t-il convaincre ses "frères" à déposer les armes ?".
- ^ "Un "émir" du GSPC abattu, un autre blessé". 26 April 2006.
بەستەری دەرەکی[دەستکاری]
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ئیبراھیم بوسحاقی تێدایە. |
- ماڵپەڕی فەرمی وەزارەتی موجاهیدین لە جەزائیر
- ماڵپەڕی فەرمی وەزارەتی کاروباری ئایینی جەزائیر
- ماڵپەڕی هاوبەشی شاری تێنیا لە جەزائیر ٢٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
 | ئەم ژیاننامە وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |