شەڕی دمدم

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
  ئەم وتارە سەبارەت بە برادۆست نووسراوە. بۆ بینینی وتارە هاوشێوەکان بڕوانە برادۆست (ڕوونکردنەوە).

پۆتانەکان: 37°21′36.46″N 45°10′15.08″E / 37.3601278°N 45.1708556°E / 37.3601278; 45.1708556

ئابڵوقەی دمدم
ڕێکەوتتشرینی دووەمی ١٦٠٩ تا ھاوینی ١٦١٠
شوێن
ئەنجام بردنەوەی سەفەوییەکان
گۆڕانکارییە
ناوچەیییەکان
ڕۆژھەڵاتی کوردستان
شەڕکەرەکان
میرنشینی برادۆست سەفەوییەکان
فەرماندە و سەرکردەکان
ئەمیر خانی لەپ زێڕین حاتم بەگ ئاردوبادی

شەڕی دمدم یان شەڕی قەڵای دمدم ئەو شەڕە بوو کە لە نێوان سەفەوییەکان و کوردانی ھۆزی برادۆستی سوننەکان ڕووی دا. شەڕەکە لە تشرینی دووەمی ١٦٠٩ زایینی دەستی پێکرد وە لە ھاوینی ساڵی ١٦١٠ کۆتایی ھات، بەپێی سەرچاوەکان شەڕەکە لە ناوچەی برادۆست لە دەریاچەی ورمێ ڕووی داوە، لە بەرەی کوردەکان ئەمیر خانی لەپ زێڕین سەرکردە بووە کە سەرکردایەتی ڕاپەڕینی برادۆستی کردووە، و لە دژی ئەوانیش شا عەباسی سەفەوی و حاتەم بەگ سەرکردەی بەرەی سەفەوییەکان بوون تا ئێستاش ھیچ سەرچاوەیەکی زانستی ئاماری کوژراوانی شەڕەکەی نەسەلماندووە.

پشت ڕووداوەکان[دەستکاری]

بە درێژایی سەدەی ١٧ شا و پادشا سەفەوییەکانی ئێران ڕێوشوێنی توندیان گرتووەتە بەر لە دژی ھۆزە کوردە ئازادیخوازەکان لە بەشی ڕۆژاوای وڵاتەکە. شا عەباسی یەکەم، بیری لەوە دەکردەوە کە ئایا سەرکوتکردن باشترە یان گفتووگۆ و ئاشتی لە نێوان کورد و تورکماندا بپارێزێت. خانی لەپ زێڕین، فەرمانڕەوای میرنشینی برادۆست، کە قەڵای دمدمی لە نزیک ڕۆژاوای دەریاچەی ورمێ دروستکرد و لە دژی سەفەوییەکان وەستایەوە، بووە بەھۆی دروست بوونی ململانێیەک لە نێوان سەفەوی و کوردەکان.[١]

ئابڵوقە[دەستکاری]

باسی مێژوویی بەڵگەدار ھەیە سەبارەت بە گەمارۆیەکی درێژخایەن لە ساڵی ١٦٠٩ تا ١٦١٠ لە نێوان کورد و سەفەوییەکان. کورد لە ڕووی ژمارەیی و پێشکەوتووییەوە لە دۆخێکی خراپدا بوو، بەڵام توانی سەنگەرەکانی بە پتەوی بھێڵێتەوە و بۆ ماوەیەکی درێژ بەرگری بکات؛ دوای گەمارۆدانەکە کە نزیکەی ساڵێکی خایاند، وەزیری باڵای سەفەوییەکان، حاتم بەگ ئاردوبادی، قەڵاکەی گرت و سەربازگە و پارێزەرانی قەڵا کوردییەکەی کۆمەڵکوژ کرد.[٢]

دمدم لە ئەدەبیاتی کوردی[دەستکاری]

دمدم لە ئەدەبیاتی کوردی لەبەرھەمی چەندان نووسەر ڕەنگی داوەتەوە بەتایبەتی نووسەرەکانی یەکێتیی سۆڤیەتی پێشوو بۆ نموونە:

سەرچاوەکان[دەستکاری]

  1. ^ Bozarslan, Hamit; Gunes, Cengiz; Yadirgi, Veli (2021-04-30). The Cambridge History of the Kurds (بە ئینگلیزی). Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-46142-9.
  2. ^ Foundation, Encyclopaedia Iranica. "Welcome to Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org (بە ئینگلیزی). Retrieved 2024-02-10.