ئێل کلاسیکۆ

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
(لە ئێلکلاسیکۆەوە ڕەوانە کراوە)

ئێل کلاسیکۆ (بە ئیسپانی: El Clásico)یان کلاسیکۆی ئیسپانیا بە یاریی نێوان ھەردوو یانە بەناوبانگەکەی ئیسپانیا ھەریەک لە یانەی ڕیال مەدرید و یانەی بەرشەلۆنە دەوترێت، مێژووی ئەم یارییە تۆپی پێی تێپەڕ کردووە تەنانەت چەندەھا جار چووەتە نێو کێشەکانی سیاسەتی ئیسپانیاوە بەھۆی کێشەی سیاسیی ھەردوو شاری بەرشەلۆنا و مەدرید لەڕووی ئەو کێشەی نێوانیان لە مێژووی ئیسپانی کە شاری بەرشەلۆنا دەکەوێتە ھەرێمی کەتەلۆنی و شارەکەی مەدریدیش پایتەختی ئیسپانیایە بەوە کێشەی زۆر کەوتووەتە نێوان ھەرێمەکە و حکوومەتی ئیسپانی.

مێژووی کێبڕکێی ھەردوو یانەکە[دەستکاری]

ھەر لەسەرەتاکانی تۆپی پێی ئیسپانیاوە ھەردوویانەی ڕیال مەدرید و بەرشەلۆنا نوێنەری ھەردوو ناوچەی ناوەڕاستی ئیسپانیا ناوچەی ڕەگەزی ئیسپانییەکان و ناوچەی کەتەلۆنا (کەتەلۆنییەکان) بوون، لە ھەمان کاتدا ھەردوو ناوچە بۆ خۆیان بەدوو ئاڕاستەی شارستانێتی و زمانی جیاواز دەڕۆن. ئەم دیاردە وەرزشییە کارێکی زۆر گەورەی کردووەتە سەر ھەردوو بواری کۆمەڵایەتی و سیاسیی ئەم وڵاتە.

ڕیاڵ مەدرید یانەیەکی سەر بە حکوومەت و خێزانی مەلیکی ئیسپانییە و زیاتر لەلایەن ئەم بنەماڵەیەوە پشتگیرییان لێدەکرێت و بەتایبەت لە کات و سەردەمی فرانکۆیست ئیرا کە ڕابەرایەتی سوپای ناوەڕاستی ئیسپانیای دەکرد.

ئیسپانیا لە سەردەمی فرانکۆیست لە نێوان دووناوچەدا دابەش بوو ناچەی ئیسپانی نشینەکان و ناوچەی کەتەلانەکان و ھەروەھا ئیسپانیا بەرەو شەڕێکی ناوخۆییی دەرۆیشتن. ئەم دوو یانەیەش بوون بە بەشێک لەو شەڕ و ئاژاوەی نێوان حکوومەتە دیکتاتۆرەکەی فرانکۆیست و دیکتاتۆرەکانی پاش ئەو لەگەڵ ناوچەکانی تری ئیسپانیایا. حوکمەتەکانی ئیسپانیا زیاتر لایەنگریی مەدریدیان دەکرد. ئەمەش بەھۆی ئەوەی ئەو شارە بنکەی (بەیسی) دامەزراندنی پارتە جیاکان بەتایبەتیش پارتی سۆسیالیستی ئیسپانی بوو. مەدرید بوو بە بنکەیەک فکرە تازەکانی جیھانی وەک (کۆماریسم، فیدرالیسم، ئەنارچیسم، سایندیکلالیسم، و ھەروەھا کۆمۆنیسم) لە ھەمان کاتدا ھەرێمی کەتەلۆنیا ھەرێمێکی فاشیۆن لە بواری جل و بەرگ و نیگار کێشان بوو و ئاو ھەوا سەرنج ڕاکێشەکەی.

لەدوایدا و لەسەردەمی حکوومڕانی فرانسیسکۆ فرانکۆدا بلوگرانییەکان توانییان شوێن پێی خۆیان لەگەڵ حوکمەتە دیکاتۆرەکەی فرانکۆدا بەھێز بکەن و زیاتر لە یانەیەک لە ناوچەکەدا ھەبێت. لە ماوەی شەڕی ناوخۆی ئیسپانیا ھەردوو سەرۆکەکانی بەرشەلۆنە و ڕیاڵ مەدرید (جۆسیف ساینۆڵ و ڕەفایەل سانچێز گۆرەیە) تووشی گێرە و کێشەی زۆر بوون لەسەر دەستی لۆس ناشیۆنالیست.

لە ١٩٥٠ دا ھەردوو یانە کێبڕکێی تر لەسەر یاریزانی بەناو بانگی ئەرجەنتینی کەوتە ململانێکردن، دی ستیفانۆ گرنگی ھەردو یانەی بەلایی خۆیدا ڕاکێشابوو ئەو کات یاری بۆ یانەی دیپۆرتیفۆ لۆس میلۆناریۆ لە بۆگۆتا دەکرد ھەردوو یانە زەمیان لەسەر یەکتریی دەکرد. کێشەیان لەسەری ھەبوو ھەردوو یانە خۆیان بە خاوەنی دەزانی دی ستیفانۆ بۆندەکەی بەرشەلۆنەی ھەڵوەشاندەوە و ڕووی کردە یانەی ڕیال ئەو کات بەرشەلۆنە ھەوڵیدا لە ڕێگەی فرانکۆوە کارێک بکات و مەدریدیش بەرھەڵەستی کرد بە دانی پارەو ئامادەکردنی خۆبەش.

دی ستیفانۆ لەیەکەم یاریدا بەرامبەر بەرشەلۆنە دوو گۆڵی بۆ مەدرید تۆمار کرد، و ھەروەھا ڕیال لەگەڵ ستیفانۆ ٥ نازناوی ئەورووپی بەدەست ھێنا.

لەساڵەکانی ١٩٦٠ دا ھەردوو بەرھەڵەستی کار گەیشتنە قۆناغەکانی یارییە ئەورووپییەکان و ھەردوو یانە دووجار بەیەک گەیشتن ئەویش لە جامی ئەورووپادا بوو کە ڕیال مەدرید ١٩٦٠ی بردەوە و بەرشەلۆناشە ١٩٦١، جارێکی تر ھەردوو یانە لە جامی چامپیۆن لیگدا بەیەک گەیشتن ئەویش سالی ٢٠٠٢ بوو مەدرید بەرشەی دا بەزەویدا و گەیشتە یاری کۆتایی و جامەکەی بەدەست ھێنا.

لەھەمان کاتدا ھەردوویانە کێشەیەکی تر لەنێوانیاندا ھەیە ئەویش یەکێکی ترە لە گەرم کەرەوەی کلاسیکۆ و خۆش کردنی ئەم یارییە لە ئیسپانیا ئەو کێشەیە بریتییە لە ڕفاندنی یاریزانە بەناو بانگەکانی یەکتری بەتایبەتیش یانەی ڕیال کە لایەنی ئابووری باشترە ھەمیشە ھەوڵی ڕفاندنی یاریزانە بەناوبانگەکانی بەرشەی داوە و بۆ ئەم مەبەستەش چەندەھا ملیۆن دۆلاری سەرف کردووە، لە ساڵی ١٩٨٨ دا بێن شۆستەری لە بەرشەلۆنەوە ڕفاند و لە ساڵی ١٩٩٤ دا یاریزان مایکڵ لاودرۆپیشی بردە ڕیزەکانی پاشانیش ساڵی ٢٠٠٠ لیوس فیگۆی پورتوگالی بردە ڕیزەکانی بەرامبەریش بەرشەلۆنە لیوس ئەنریکی لە ساڵی ١٩٩٦ دا لەدەستی مەدریدییەکان فراند و پاشانیش کابتنی شین و سووری کردە باڵەکانی.

ڕیال مەدرید[دەستکاری]

ڕیال مەدرید

ڕیال مەدرید (بە ئیسپانی:Real Madrid Club de Fútbol)یانەیەکی تۆپی پێی پرۆفیشناڵی ئیسپانییە بە یانەی پایتەختی ئیسپانیا مەدرید و یانەی شاھانە یان مێرەنگی ناسراوە. لە ساڵی ١٩٠٢ دامەزراوە، یانەکە لە خولی ئیسپانی یاریدەکات و ھەڵبژێردرا بە باشترین یانەی تۆپی پێ لە جیھان، یانەی ڕیال مەدرید ٣٣ جار خولی ئیسپانی بردووەتەوە (ڕیکۆرد)، و ١٩ جاریش جامی شای ئیسپانیای بردووەتەوە و ڕیکۆردێکی تریشی تۆمار کردووە بە بردنەوەی ١٣ خولی پاڵەوانانی ئەورووپا. و لە ٢١ی ٥ی ١٩٠٤، ڕیال مەدرید یەکێک بوو لە دامەزرێنەرەکانی یەکێتی تۆپی پێی جیھانی (فیفا) ھەروەھا ڕیال مەدرید یەکێکە لە ئەندامانی گرووپی (G-14) بۆ یانە سەرەکییەکان لە ئەورووپا کە ئێستا سڕاوەتەوە و گۆڕدراوە بە بزووتنەوەی یانە ئەورووپییەکان. یانەکە ھەموو یارییە فەرمییەکانی لە یاریگای سانتیاگۆ بەرنابیۆ لە مەدریدی پایتەخت ئەنجام دەدات و، ئەم یانەیە لە زۆر لە یانەکانی دیکەی جیھان جیاوازە چونکە ئەندامانی یانەکە (socios) خاوەنی ئەم یانەیەن و خۆیان یانەکەیان بەڕێوەدەبەن بەھەڵبژاردنی سەرۆکێک کە کارەکانی یانەکە بەڕێوەدەبات. لە کاتی دامەزراندنی یانەکەوە لە ساڵی ١٩٠٢. و لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٠، فیفا ڕیال مەدریدی ھەڵبژارد بە «باشترین یانە لە سەدەی بیستەمدا». یانەی ڕیال مەدرید بە گەورەترین یانە دادەنرێ لە جیھاندا لە ڕووی بنکەی بەرفراوانی جەماوەرییەوە بەپێی لێکۆڵینەوەیەک کە زانکۆی ھارڤارد ئەنجامی داوە لە ساڵی ٢٠٠٧دا؛ و ئێستاش بە دووەم دەوڵەمەندترین یانە دادەنرێ لە جیھاندا بەپێی بوودجەی ساڵانە دوای یانەی مانچستەر یونایتدی ئینگلیزی.

بەرشەلۆنە[دەستکاری]

یانەی بەرشەلۆنە

بەرشەلۆنە(بە کەتەلۆنی: Fútbol Club Barcelona)یەکێک لە یانەکانی تۆپی پێی ئیسپانیایە. یاریگای سەرەکی یانەکە بریتییە لە کامب نو کە بە گەورەترین یاریگا دادەندرێت لەسەر ئاستی کیشوەری ئەورووپا. بەرشەلۆنە بە گەورەترین یانەی ھەرێمی کەتەلۆنیا ھەژمار دەکرێت و بە یانەی بلوگرانا ناسراوە. لەناسراوترین یاریزانانی ئێستا کە یاری بۆ دەکەن بریتین لە (مێسی و سوارێز و دێمبێلی)، یانەی بەرشەلۆنە لەگەڵ ڕیال مەدرید و ئەتلەتیک بلباو تاکە یانەن کە تا ئێستا نەچوونە پلە دووی خولی ئیسپانی. یانەی بەرشەلۆنە لەڕێکەوتی ٢٢ی تشرینی دووەمی ١٨٩٩ز بە سەرکردایەتی خوان گامبەر بەدروشمی "Més que un club" دامەزرا کە بە واتای "زیاتر لە یانەک" دێت، یەکێک لە ڕکابەرەکانی بەدرێژایی مێژوو یانەی ڕیال مەدریدە ئەویش بە ھۆکاری جیاجیای وەرزشی و سیاسی و کۆمەڵایەتی. سەرەتای دامەزراندنی یانەی بەرشەلۆنە دەگەرێتەوە بۆ سەدەی نۆزدەھەمینی زایینی کاتێک «خوان گامبەر»ی سویسری لەگەڵ چەند ھاورێیەکی لە سویسراوە بەرەو ئیسپانیا بەرێ کەوتن و یانەکەیان دامەزراند لە شاری بەرشەلۆنە لەھەرێمی کەتەلۆنیا لە ساڵی ١٨٩٩ خوان گامبەر بریاریدا یانەی بەرشەلۆنە دروست بکات؛ کە دواتر بەھۆی ئاست نزمی یانەکە لە ساڵی ١٩٠٨. گامبەر بڕیاری دا ببێتە سەرۆکی یانەکە و لەسەردەمی ئەو دا بەرشەلۆنە ئاستێکی بەرز و چەندین نازناوی بەخۆیەوە بینی. یانەی بەرشەلۆنە بە درێژایی مێژووی توانیویەتی ٢٥ جار ببێتە پاڵەوانی خولی ئیسپانیا و ٣٠ جار بووەتە پاڵەوانی جامی شای ئیسپانیا. ھەروەھا لە ١٣ بۆنەدا بووەتە پاڵەوانی سوپەری ئیسپانی. یانەکە چەند نازناوێکی لە ھەندێ پاڵەوانییەتی ھەیە کە ئێستا نەماون لە وانە.. ٣ جار پاڵەوانی جامی ئێڤا دوارتێی ئیسپانی. ٢ جار پاڵەوانی جامی لا لیگای ئیسپانی. ٤ جار پاڵەوانی جامی جامەکانی ئەورووپا. ھەروەھا ٣ جار پاڵەوانی جامی نێوان شارەکان. بەرشەلۆنە ٥ جار بووەتە پاڵەوانی خولی یانە پاڵەوانەکانی ئەورووپا و ٥ جار بووەتە پاڵەوانی سوپەری ئەورووپی و ٣ جاریش پاڵەوانی جامی جیھانیی یانەکان. کۆی گشتیی نازناوەکانی بەرشەلۆنە ٩٦ نازناوە لە ھەموو پاڵەوانەتییە فەرمییەکان کە ئەمەش ڕیکۆردێکی تایبەتە بە یانە کەتەلۆنییەکە.

سەرژمێری و دەستکەوتەکان[دەستکاری]

لەمێژووی کلاسیکۆدا تا ئێستا ھەردوو تیپ ٢٥٠ یاریی فەرمیان ئەنجام داوە، یانەی بەرشەلۆنە ٩٩ جار سەرکەوتنی بەدەست ھێناوە و ڕیال مەدرید ١٠١ جار براوە بووە؛ و لە ٥٢ بۆنەش دا بەرامبەر بوون، یانەی ڕیال مەدرید توانیویەتی ٤١٨ گۆڵ تۆمار بکات و یانەی بەرشەلۆنە توانیویەتی ٤٠٨ گۆڵ تۆمار بکات، کۆی گشتی یاری کلاسیکۆ (بە یارییە نا فەرمییەکانیشەوە) ٢٨٣ یارییان ئەنجام داوە بەرشەلۆنە ١١٦ یاری بردووەتەوە لە بەرامبەردا ١٠٥ بردنەوە بۆ ڕیال مەدرید و لە ٦٢ یاریشدا بەرامبەر بوون بەرشەلۆنە ٤٩١ گۆڵ و ڕیال مەدرید ٤٦١ گۆڵی تۆمارکردووە.

درێسی ھەردوو یانە
گرتەیەک لەیاری کلاسیکۆی ساڵی ٢٠٠٩

سەرژمێرییەکان[دەستکاری]

ئاماری یارییەکان[دەستکاری]

ھەتا ٥ی نیسانی ٢٠٢٣
یارییەکان بردنەوە یەکسان گۆڵ بردنەوە

(یاریگای خۆیی)

یەکسان

(یاریگای خۆیی)

بردنەوە

(دەرەوەی یاریگا)

بردنەوەکانی تر
ڕیاڵ بارسا ڕیاڵ بارسا ڕیاڵ بارسا ڕیاڵ بارسا ڕیاڵ بارسا ڕیاڵ بارسا
لا لیگا ١٨٦ ٧٧ ٧٤ ٣٥ ٢٩٩ ٢٩٨ ٥٥ ٥١ ١٥ ٢٠ ٢٢ ٢٣ ٠ ٠
جامی تاجدار (نافەرمی)[ئ] ١ ٠ ١ ٠ ١ ٣ ٠ ٠ ٠ ٠ ٠ ٠ ٠ ١
جامی شای ئیسپانیا ٣٧ ١٣ ١٦ ٨ ٦٩ ٦٨ ٥ ٧ ٥ ٣ ٤ ٦[ا] ٤ ٣
جامی خولی ئیسپانیا ٦ ٠ ٢ ٤ ٨ ١٣ ٠ ١ ٢ ٢ ٠ ١ ٠ ٠
جامی سووپەری ئیسپانیا ١٦ ٩ ٥ ٢ ٣٤ ٢٣ ٦ ٤ ١ ١ ٢ ٠ ١ ١
خولی پاڵەوانەکانی ئەورووپا ٨ ٣ ٢ ٣ ١٣ ١٠ ١ ١ ٢ ١ ٢ ١ ٠ ٠
سەرجەم پاڵەوانییەتییەکان ٢٥٤ ١٠٢ ١٠٠ ٥٢ ٤٢٣ ٤١٥ ٦٧ ٦٤ ٢٥ ٢٧ ٣٠ ٣١ ٥ ٥
دۆستانە و یارییە نافەرمییەکان ٣٤ ٤ ٢٠ ١٠ ٤٣ ٨٤ ٢ ١١ ٤ ٦ ٠ ٦ ٢ ٣
کۆی یارییەکان ٢٨٨ ١٠٦ ١٢٠ ٦٢ ٤٦٧ ٤٩٩ ٦٩ ٧٥ ٢٩ ٣٣ ٣٠ ٣٧ ٧ ٨

گەورەترین ئەنجام[دەستکاری]

خێراترین گۆڵ تۆمارکردنی کلاسیکۆ[دەستکاری]

زۆرترین یاریکردن لە کلاسیکۆ[دەستکاری]

زۆرترین گۆل لە کلاسیکۆ[دەستکاری]

یاریکردن بۆ ھەردوو لا[دەستکاری]

لویس فیگۆ ئەو یاریزانەی بۆ ھەردوو یانەکە یاری کردووە

ئەو یاریزانانەی کە بۆ ھەردوولا یارییان کردووە زۆرینەیان بە ناپاک (خائین) لەلایەن ھاندەرانی پێشوویانەوە ناونراون

  • ئەلفۆنسۆ ئەلبارێز (لە بەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ١٩٠٢
  • لوسیانۆ لیزارگا (لە ڕیال بۆ بەرشە) ساڵی ١٩٠٥
  • چارڵز والیز (لە بەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ١٩٠٦
  • خۆزێ کویرینتی (لەبەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ١٩٠٦
  • دووبارە، ئەلفۆنسۆ ئەلبارێز (لە بەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ١٩١١
  • ئەلسینۆ کۆمامالا (لە بەرشە بۆ ڕیال) لە ساڵی ١٩١١
  • واڵتەڕ ڕۆزێسکی (لە بەرشە بۆ ڕیال) لە ساڵی ١٩١٣
  • ڕیکاردۆ زۆمێڕۆ (لە بەرشە بۆ ئیسپانیۆڵ ئینجا بۆ ڕیال) ساڵی ١٩٣٠
  • جۆزێپ سمیتەر (لە بەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ١٩٣٢
  • ھیلارۆ (لەڕیال بۆ ڤاڵەنسیا ئینجا بۆ بەرشە) ساڵی ١٩٣٩
  • ئەلفۆسۆ ناڤاڕۆ (لە بەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ١٩٥٠
  • جەستۆ تێسادا (لە بەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ١٩٦١
  • خیسۆس ماریا پێرێدا (لە مەدرید بۆ سیڤیلیا ئینجا بۆ بەرشە) ساڵی ١٩٦١
  • دی ماسیدۆ (لە بەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ١٩٦٢
  • فێرناند (لە بەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ١٩٦٥
  • لۆچیان مۆلەر (لە بەرشە بۆ ڕیال) ١٩٦٥
  • ئەمادۆر (لەڕیال بۆ ھێرکولەس ئینجا بۆ بەرشلۆنە) ساڵی ١٩٨٠
  • بێرنەرد شۆستەر (لە بەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ١٩٨٨
  • لویز مێلا ساڵی (لە بەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ١٩٩٠
  • فرناندۆ نادۆ (لە بەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ١٩٩٢
  • جۆرج حاجی (لە ڕیال بۆ بریتچیای ئیتاڵی ئینجا بۆ بەرشلۆنە) ساڵی ١٩٩٤
  • جۆلێن (لە ڕیال بۆ لۆگۆنریز بۆ بەڕشە) ساڵی ١٩٩٤
  • مێچێل لۆدرەپ (لە بەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ١٩٩٤
  • ڕۆبێرت پریسینچی (لە ڕیال بۆ ڕیالئۆڤیدۆ ئینجا بۆ بەرشە) ساڵی ١٩٩٥
  • میگێل سۆلەر (لە بەرشە بۆ سڤیلیا ئینجا بۆ ڕیال) ساڵی ١٩٩٥
  • لویز ئیریکی (لە مەردید بۆ بەرشە) ساڵی ١٩٩٦
  • لویز گارسیا لارا (لە مەدرید بۆ ڕیال مۆلکاتۆ بۆ بەرشلۆنە) ساڵی ١٩٩٩
  • لویس فیگۆ (لە بەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ٢٠٠٠
  • ئەلبێرت کالادیز (لەبەرشە بۆ سێلتا فیگۆ بۆ ڕیاڵ) ساڵی ٢٠٠٠
  • ئەلفۆزۆ پیرێز (لە مەدرید بۆ بیتیس ئینجا بۆ بەرشە) ساڵی ٢٠٠٠
  • ڕۆناڵدۆی بەڕازیلی (لە بەرشە بۆ ئینەرمیلانی ئیتاڵی ئینجا بۆ ڕیال) ساڵی ٢٠٠٢
  • ساموێڵ ئیتۆ (لە ڕیال بۆ مایۆرکا ئینجا بۆ بەرشلۆنە) ساڵی ٢٠٠٤
  • خاڤیێر ساڤیۆلا (لە بەرشە بۆ ڕیال) ساڵی ٢٠٠٧

سەرچاوەکان[دەستکاری]

  1. ^ "FC Barcelona vs Real Madrid CF since 1902". RSSSF. Retrieved 4 March 2019.
  2. ^ "Real Madrid – Barcelona: Igualdad total en los 35 Clásicos en Copa" (بە ئیسپانی). Marca. 27 February 2019. Retrieved 4 March 2019.

بەستەرە دەرەکییەکان[دەستکاری]


ھەڵەی ژێدەرەکان: <ref> tags exist for a group named "kurdish-alpha", but no corresponding <references group="kurdish-alpha"/> tag was found